دوپ دوداسى تاريحىندا ەرەكشە ءىز قالدىرعان ۇزدىك فۋتبولشىنىڭ ءبىرى – فرانسيا قۇراماسىنىڭ ايگىلى جارتىلاي قورعاۋشىسى زينەدين زيدان.
زيداننىڭ شىققان تەگى فرانسۋز ەمەستىگى بۇگىندە ەلدىڭ بارىنە ايان. ونىڭ اكەسى سمايىل – الجيردەن فرانسياعا قونىس اۋدارعان كابيل ۇلتىنىڭ وكىلى. پاريج ماڭىنداعى سەن-دەني قالاشىعىنا 1953 جىلى كوشىپ كەلگەن ول سوندا ءبىراز جىل جۇمىس ىستەگەن سوڭ، ەلدىڭ وڭتۇستىگىندەگى مارسەل شاھارىنا اۋىسادى. وسى جەردە ءوزى سەكىلدى الجيردەن اۋىپ كەلگەن اراب بويجەتكەنى ماليكەمەن تانىسادى. كەيىن ەكەۋى ۇيلەنىپ، ءتورت ۇل (جامەل، فاريدۋن، نۇرەددين، زينەدين) جانە ءبىر قىز (لەيلا) سۇيەدى. اسا اۋقاتتى تۇرماسا دا، مەيرامحانادا قويماشى بوپ ىستەگەن سمايىل اقساقالدىڭ تابىسى بەس بالانى اسىراپ، ىشىندىرىپ-كيىندىرۋگە جەتىپ جاتتى.
زيداندار اۋلەتى پورتتى قالا – مارسەلدىڭ «اسفالتتى دجۋنگلي» دەسە دە جاراساتىن شەتكى اۋداندارىنىڭ بىرىندە تۇردى. زينەدين كىشكەنە كەزىنەن فۋتبولعا قىزىعىپ ءوستى. تاڭ اتقاننان دوستارىمەن بىرگە بەتون توسەلگەن ەسكى الاڭقايدا پلاستيكالىق بوتەلكەنى دوپ قىپ تەۋىپ، ۇيگە قاس قارايا ءبىر-اق ورالعاندا، ءۇستى-باسىنىڭ كىر-قوجالاقتىعى ءوز الدىنا، قاتتى جەرگە قۇلاي-قۇلاي اياعى جارادان كورىنبەي كەتەتىن. بالاسىنىڭ سيقىن كورىپ، ەكى كوزى تاس توبەسىنە شىققان ماليكە شەشەي بار شارۋاسىن تاستاي سالىپ، «اۋىر جارالانعان كىشكەنتاي جاۋىنگەرىنىڭ» جاراقاتىن جۋىپ-تاڭۋعا كىرىسەتىن-دى. اناسى ونىڭ ەشقاشان شىن اتىن اتاعان ەمەس، ۇنەمى يازيد دەپ ەركەلەتەتىن. ءقازىر زينەديننىڭ زايىبى – يسپان قىزى ۆەرونيكا دا (ەكەۋىنىڭ ءتورت بالاسى بار) سولاي اتايدى. ال «زيزۋ» دەگەن لاقاپ ات وعان كەيىن، «كانن» كومانداسىنا قابىلدانعاندا جابىستى.
زينەدين بالا كەزىندە-اق كانىگى فۋتبولشىلارعا ءتان ويلىلىعىمەن، زەرەكتىگىمەن كوزگە تۇسكەن ەكەن. وعان ءجاسوسپىرىمنىڭ جاقسى دامىعان دەنە-تۇلعاسى مەن دوپتى ۇرشىقشا ۇيىرەتىن تەحنيكالىق شەبەرلىگىن قوسىڭىز. تالانتتى بالاقاي ەرەسەكتەردىڭ ءوزىن سوڭىنان سالپاقتاتىپ، شىر كوبەلەك اينالا الداپ، دوپتان ەش ايرىلماي قويادى ەكەن. «كەيبىرەۋلەر ونىڭ ەرەكشە قابىلەتىنە قاراپ، بويى وسپەي قالعان بوزبالا ەمەس پە ەكەن دەپ تە كۇمانداناتىن. ۇلىمنىڭ شىن جاسىن دالەلدەۋ ءۇشىن مەن ونىڭ قۇجاتىن ۇنەمى قالتاما ساپ الىپ جۇرەتىنمىن» دەيدى اكەسى.
«اۋلا فۋتبولىنىڭ كىشكەنتاي جۇلدىزىنا» العاش نازارى اۋعان «كانن» كلۋبىنىڭ باپكەرى جان ۆەرو ەكەن. بولاشاعىنان ۇلكەن ءۇمىت كۇتتىرەر بوزبالانىڭ فرانسيا چەمپيوناتىنداعى تۇساۋىن كەسكەن دە وسى كوماندا بولاتىن. ال 1992 جىلى زينەدين «بوردوعا» اۋىسادى. ەلدىڭ ۇزدىك ۇجىمدارىنىڭ بىرىندە ويناپ ءجۇرىپ، ۇلتتىق قۇرامانىڭ جاتتىقتىرۋشىسى ەمە جاكەنىڭ كوزىنە تۇسەدى. ونىڭ قۇراما ساپىنداعى العاشقى ويىنى تاڭ قالارلىقتاي ءساتتى بولدى. 1994 جىلدىڭ 17 تامىزىندا فرانسۋزدار بوردودا چەحيادان 0:2 ەسەبىمەن ۇتىلىپ جاتقان-دى. الاڭعا ەكىنشى تايمنىڭ ورتاسىندا شىققان زيدان اينالدىرعان 6 مينۋتتىڭ ىشىندە ەكى گول سوعىپ، تارازى باسىن تەڭەستىرىپ كەتتى! ەكى جىلدان كەيىن وتكەن ەۋروپا چەمپيوناتىندا قولا جۇلدەنى قاناعات تۇتقان جاكە: «زينەدين كوپ ۇزاماي فرانسۋز فۋتبولىنىڭ كوشباسشىسىنا اينالادى»، – دەپ بولجاعان ەكەن. كانىگى باپكەر قاتەلەسپەپتى.
1998 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ فينالى زيداننىڭ بەنەفيسىنە اينالدى. بۇرىشتامادان بەرىلگەن دوپتى ەكى رەت باسپەن ۇرىپ تورعا تۇسىرگەن ول ەڭ قيىن ساتتەردە ويىن تاعدىرىن ۇلى فۋتبولشىلاردىڭ شەشەتىنىن دالەلدەدى. 2000 جىلى ول باستاعان «ءۇشجولاقتىلار» ەۋروپا چەمپيونى اتاندى. 2006 جىلعى دۇنيەجۇزىلىك دوپ دوداسىندا دا زينەدين التىن جۇلدە ءۇشىن ايانباي ايقاستى. الايدا، اقتىق باسەكەسىنىڭ اقىرعى ساتتەرىندە (دالىرەك ايتساق، 110-مينۋتىندا) يتاليالىق ماركو ماتەراسسيدى باسىمەن ۇرىپ قۇلاتقانى ءۇشىن قىزىل كارتوچكا العان ول الاڭنان قۋىلدى. انشەيىندە جەر قوزعالسا دا قوزعالماستاي كورىنەتىن ءبىرتوعا جىگىتتى مۇنداي، سىپايىلاپ ايتقاندا، توسىن ارەكەتكە نە يتەرمەلەگەنى تۇسىنىكسىز. باسپا ءسوز اتالمىش كورىنىستىڭ سان-ساپالاق سەبەپتەرىن مىڭ قۇبىلتىپ، قۇيقىلجىتىپ جازدى.
«قارسىلاسى قانداي ساي-سۇيەگىن سىرقىراتار ءسوز ايتسا دا، ول شىداۋى كەرەك ەدى، ەندى، مىنە، كومانداسىن دا جەرگە قاراتتى، ءدۇيىم دۇنيە الدىندا ءوزى دە ماسقارا بولدى» دەۋشىلەر دە، «ول دۇرىس ىستەدى، كەيدە نامىسىڭدى وسىلاي قارا كۇشپەن قورعاۋعا تۋرا كەلەتىن جايتتار بولادى» دەپ الاقانىن ىسقىلاۋشىلار دا بولدى. قالاي دەسەك تە، بىزگە ونىڭ نە سەبەپتى ۇستامسىزدىق تانىتقانى ماڭىزدى دا، وكىنىشتى دە ەمەس. ءبىز ءۇشىن، ناعىز ويىننىڭ ناعىز تىلەۋلەستەرى ءۇشىن ونىڭ جاسىل الاڭنان ماڭگىلىك كەتكەنى وكىنىشتى ەدى...
زينەدين زيدان – ەۋروپانىڭ (كەيىنگى بىرنەشە جىلدا – الەمنىڭ) ۇزدىك فۋتبولشىسىنا بەرىلەتىن «التىن دوپ» جۇلدەسىن يەلەنگەن، الەم جانە ەۋروپا چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش مۇسىلمان فۋتبولشى. ول فۋتبول تاريحىنداعى ەڭ كورنەكتى ويىنشىلاردىڭ قاتارىنا ەنىپ، وزىندىك ءىز قالدىرعان تۇلعا. ءار ءداۋىردىڭ ءوز قاھارمانى بولادى دەسەك، حح عاسىردىڭ 60-جىلدارى ەلدىڭ پەلە مەن گاررينچا دەسە ەسى كەتتى، 70-جىلدار بەككەنباۋەر مەن كرويفتىڭ ءداۋىرى رەتىندە تاريحتا قالدى، 80-جىلداردا كۇللى الەم مارادونا مەن پلاتينيگە تابىندى... ال قوس عاسىردى قوسقان ونجىلدىقتا زيداننىڭ جۇلدىزى جارقىرادى. ءوزىنىڭ اتالعان فۋتبول عۇلامالارىنىڭ لايىقتى ءىزباسارى ەكەنىن ول تاماشا ويىنى ارقىلى دالەلدەدى.
