2024 جىلعى 23 قىركۇيەكتە الماتىدا وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتى مەن گەنەتيكا جانە فيزيولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ب ا ق وكىلدەرى ءۇشىن پرەسس-تۋر ءوتتى.
ءىس-شارا بارىسىندا قاتىسۋشىلار گەنەتيكا، فيزيولوگيا، ونكولوگيا جانە باسقا دا وزەكتى عىلىمي باعىتتارداعى ينستيتۋتتىڭ سوڭعى جەتىستىكتەرىمەن تانىستى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
جۋرناليستەرگە ينستيتۋتتىڭ مولەكۋلالىق گەنەتيكا، جانۋارلار گەنەتيكاسى جانە سيتوگەنەتيكاسى، گەنەتيكالىق مونيتورينگ، ەكسپەريمەنتتىك مۋتاگەنەز سياقتى 11 زەرتحاناسىنىڭ جۇمىسى كورسەتىلدى.
پرەسس-تۋردىڭ نەگىزگى جوبالارىنىڭ ءبىرى – قازاقتىڭ تازى يتتەرىنىڭ گەنەتيكالىق قۇرىلىمىن زەرتتەۋ جانە فيزيولوگيالىق-گەنەتيكالىق باعالاۋ نەگىزىندە سپورتشىلاردى دايىنداۋ جۇيەسىن ازىرلەۋ جوباسى بولدى. بۇل جوبا گيپوكسيالىق جاتتىعۋلاردىڭ سپورتشىلاردىڭ كوگنيتيۆتى فۋنكسيالارى مەن بەيىمدەلۋ قابىلەتتەرىنە وڭ اسەرىن زەرتتەۋگە باعىتتالعان. جۋرناليستەرگە سپورتشىلاردىڭ گيپوكسيالىق كامەرادا جاتتىعۋ بارىسىن باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. بۇل كامەرا ءارتۇرلى بيىكتىكتەگى تاۋ شىڭىنا كوتەرىلۋ كەزىندەگى گيپوكسيالىق اسەردى يميتاسيالايدى.
سونىمەن قاتار، ينستيتۋت عالىمدارى سپورتشىلاردىڭ فيزيكالىق جۇكتەمە كەزىندەگى جاعدايىن باقىلايتىن ارنايى ماسكانى تانىستىردى. ونى عالىمدار وزدەرى ازىرلەگەن. ماسكا ساتۋراسيانى، ءپۋلستى، ەكگ، ىلعالدىلىقتى، كومىرقىشقىل گازىنىڭ ءبولىنۋىن جانە تىنىس الۋ جاعدايىن باقىلايدى. قۇرىلعى جۇگىرۋ كەزىندە كورسەتكىشتەردىڭ تولىق تالداۋىمەن قامتاماسىز ەتەدى. سپورتشىلار جاتتىعۋ بارىسىندا وسى ماسكانى كيىپ، دەنساۋلىعىن جانە كورسەتكىشتەرىن باقىلاۋ مۇمكىندىگىنە يە. بۇل پروتوتيپ كەلەسى جىلى كوممەرسيالاندىرۋعا شىعارىلادى دەپ جوسپارلانۋدا.
ينستيتۋتتا سپورتشىلارعا ارنالعان گەنەتيكالىق پاسپورت تا ازىرلەنگەن، ول سپورتتىق مۇمكىندىكتەر مەن تاۋەكەلدەر تۋرالى اقپارات بەرەدى.
سونىمەن قاتار، جۋرناليستەرگە قازاقستاندىق جانۋارلار تۇقىمدارىنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگىن ساقتاۋ بويىنشا جۇمىستار كورسەتىلدى. سونداي-اق، اۋىر مەتالدارمەن لاستانعان توپىراقتى تازالاي الاتىن ەندەميك وسىمدىكتەر مەن قىزىل كىتاپقا ەنگەن وسىمدىكتەرمەن جۇمىس ىستەۋ بويىنشا زەرتتەۋلەر تانىستىرىلدى. بۇل وسىمدىكتەر ەكوجۇيەنى قالپىنا كەلتىرۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
سەمەي ايماعى سياقتى ەكولوگيالىق قولايسىز وڭىرلەردە ءومىر سۇرەتىن ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا ەكولوگيالىق فاكتورلاردىڭ اسەرىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن عالىمداردىڭ قىزىقتى فاكتىلەرى دە كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلدى.
پرەسس-تۋر بارىسىندا قاتىسۋشىلار جانۋارلار گەنومىن تەرەڭىرەك زەرتتەپ، گەنەتيكالىق مۋتاسيالاردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن دنق سەكۆەنيرلەۋ سياقتى جاڭا تەحنولوگيالارمەن تانىستى. بۇل تەحنولوگيالار جانۋارلار تۇقىمدارىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن جانە ولاردىڭ قورشاعان ورتاعا بەيىمدەلۋىن زەرتتەۋدە قولدانىلادى.
سونىمەن قاتار، عالىمدار لەيپسيگتەگى مولەكۋلالىق ەۆوليۋسيالىق انتروپولوگيا ينستيتۋتىمەن جانە نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى سۆانتە پاابومەن بىرلەسكەن حالىقارالىق جوبالار تۋرالى باياندادى. بۇل جوبالار نەاندەرتالدىقتاردىڭ دنق-سىن زەرتتەۋگە باعىتتالعان.
ءىس-شارا سوڭىندا ەكى تاقىرىپ بويىنشا شاعىن باسپا ءسوز كونفەرەنسياسى ءوتتى: «قازاقتىڭ ۇلتتىق تازى تۇقىمىنىڭ گەنەتيكالىق قۇرىلىمى» جانە «قازاقستان ءۇشىن ماڭىزدى سپورت تۇرلەرى بويىنشا جوعارى بىلىكتى سپورتشىلار مەن وليمپيادالىق رەزەرۆتى دايىنداۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ». قاتىسۋشىلار زەرتتەۋلەر تۋرالى تولىعىراق اقپارات الىپ، سپورتتىق تاعامداردىڭ ءدامىن تاتىپ كوردى.
پرەسس-تۋر قورىتىندىسى بويىنشا جۋرناليستەر قازاقستانداعى الدىڭعى قاتارلى عىلىمي زەرتتەۋلەرمەن تانىسىپ، عالىمدارعا سۇراق قويۋ مۇمكىندىگىنە دە يە بولدى.