الماتىداعى كولىك كەپتەلىسى مەن قويۋ ءتۇتىن تۇرعىنداردى ابدەن مەزى ەتكەنى بەلگىلى. قالانىڭ اۋا ساپاسىنا تەرىس اسەر ەتەتىن باستى سەبەپتەردىڭ ءبىرى - جەكە اۆتوكولىككە تاۋەلدىلىكتىڭ ارتۋى. وسى پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن كەيىنگى جىلدارى قالا بيلىگى قوعامدىق كولىكتى دامىتۋعا باسىمدىق بەرىپ كەلەدى. سونىڭ ءبىر دالەلى - وسىدان ون جىل بۇرىن توقتاتىلعان ترامۆاي جۇيەسىن قايتا ىسكە قوسۋ تۋرالى شەشىم. بۇل جاڭالىقتى وتكەن ايدىڭ سوڭىنا تامان الماتىدا وتكەن حالىقارالىق SHARE ساۋلەت فورۋمىندا «الماتى باس جوسپارى» عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى اسحات ءسادۋوۆ مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، العاشقى كەزەڭدە ترامۆاي تولە بي كوشەسىندەگى «بارلىق» بازارىنان باستاپ بۇرىنعى ءدالىز بويىمەن جۇرەدى، كەيىن اۋەجايعا دەيىن سوزىلىپ، قالانىڭ باتىسى مەن شىعىسىن بايلانىستىرادى. جوبا بەس جىل ىشىندە جۇزەگە اسۋى مۇمكىن. وسىعان وراي Aqshamnews.kz ءتىلشىسى بۇل جوبانىڭ تيىمدىلىگى مەن بولاشاعىنا قاتىستى ماماندار پىكىرىن بىلگەن ەدى.
سۋرەت: kolesa.kz
«باستى ماقساتىمىز – تۇرعىنداردىڭ قالاداعى نەگىزگى پوليسەنترلەر اراسىندا 20 مينۋتتا ەركىن قاتىناۋىنا جاعداي جاساۋ»، – دەدى ول.
بۇل باستامانى ساراپشىلار دا قوشتاپ وتىر. Urban Living كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ءارى باس ديرەكتورى، ۋربانيست گۇلميرا بايعابىلوۆانىڭ «ادامدار ءۇشىن ارنالعان قالالار» يدەياسىن ناسيحاتتاپ كەلە جاتقانىنا ون جىلدان اسقان. ول ترامۆاي جۇيەسىن دە ادامعا لايىقتاپ قايتا جاڭعىرتۋ – دۇرىس باعىتتاعى قادام ەكەنىن ايتادى.
سۋرەت: گۇلميرا بايعابىلوۆانىڭ جەكە مۇراعاتىنان، Vecher.kz
ءبىراق ونىڭ ءتيىمدى بولۋى ءۇشىن بىرنەشە ماڭىزدى شارت ورىندالۋى ءتيىس.
- بىرىنشىدەن، ترامۆاي قوزعالىسى ءجيى ءارى كەستەگە ساي بولۋى قاجەت.
- ەكىنشىدەن، مەترو جانە اۆتوبۋس جۇيەلەرىمەن ءبىرتۇتاس تولەم كارتاسى ارقىلى ىڭعايلى بايلانىسۋى كەرەك.
- ۇشىنشىدەن، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتارعا تولىق قولجەتىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلۋى ماڭىزدى.
سونىمەن قاتار جاڭا باعىتتار تۇرعىنداردىڭ ناقتى سۇرانىسىنا ساي جوسپارلانىپ، باسقا كولىك اعىندارىمەن قاقتىعىستى بولدىرماۋى ءتيىس. زامانعا ساي، تومەن ەدەندى، دىبىسسىز جۇرەتىن ۆاگوندار پايدالانىلىپ، ترامۆاي جولدارىنىڭ بويى كوگالداندىرىلىپ، ىرگەلەس كوشەلەر اباتتاندىرىلسا عانا تۇرعىندار ونى ىڭعايلى ءارى سەنىمدى كولىك رەتىندە قابىلدايدى.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ترامۆايدىڭ ەكولوگيالىق ارتىقشىلىعى دا كوپ.
ول ەلەكتر قۋاتىمەن جۇمىس ىستەيدى جانە ىشتەن جاناتىن قوزعالتقىشى بار اۆتوموبيلدەر مەن اۆتوبۋستارعا ءتان كومىرقىشقىل گازىن (CO₂)، ازوت توتىعى، كۇيە جانە باسقا دا زياندى زاتتاردى تىكەلەي بولمەيدى. بۇل – الماتى ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزدى، سەبەبى قالانىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا (اڭعارلى جەر بەدەرى مەن اۋا اينالىمىنىڭ السىزدىگىنە) بايلانىستى شىعارىندىلار جەر بەتىندەگى اۋا قاباتىندا ۇزاق ساقتالىپ قالادى. سونىمەن بىرگە زاماناۋي ۆاگونداردىڭ بارلىعى دەرلىك دىبىسسىز قوزعالادى، بۇل قالاداعى اكۋستيكالىق لاستانۋدى ازايتادى. ەلەكتر قوزعالتقىشتار جىلۋ ارالدارىن تۋىنداتپايدى.
گۇلميرا ماساباي قىزى ءبىر ترامۆاي ءجۇز اۆتوكولىكتى الماستىرا الادى ەكەن. دەمەك، ول تەك ەكولوگيالىق تۇرعىدان عانا ەمەس، ەنەرگيا تيىمدىلىگى تۇرعىسىنان دا ۇتىمدى كولىك ءتۇرى بولماق.
كوللاج: نۇربولسىن ءورىس ۇلى
الماتى ءۇشىن ترامۆاي تاڭسىق ەمەس. قالانىڭ رەلستى كولىك تاريحى سوناۋ 1937 جىلدان باستاۋ الادى. ءبىر كەزدەرى قالا كوشەلەرىندە بىرنەشە باعىت جۇمىس ىستەپ، تۇرعىنداردىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنىڭ بولىنبەس بولىگىنە اينالعان ەدى. الايدا 1990-جىلداردىڭ ورتاسىنان باستاپ باعىتتار قىسقارا باستادى، ال 2015 جىلدىڭ 30 قازانىندا سوڭعى ترامۆاي توقتاپ، كوپ ۇزاماي جولدارى مەن ەلەكتر جەلىلەرى تۇگەل الىنىپ تاستالدى. ونداعى سەبەپ، وسى كولىكتىڭ قاتىسۋمەن بولعان جول اپاتتارىنىڭ جيىلەۋى ەدى. وسىلايشا، الماتىنىڭ ءبىر بەلگىسىنە اينالعان كولىك ءتۇرى تاريح ساحناسىنان كەتتى.
ەندى ون جىلدان كەيىن ترامۆايدى الماتىعا قايتارۋ كوزدەلىپ وتىر. الايدا بۇل جولى ونىڭ تاعدىرى – تەك سيمۆولدىق ماندە ەمەس، ناقتى قالالىق قاجەتتىلىك رەتىندە قارالۋى ءتيىس. جوبا ءساتتى بولۋى ءۇشىن ءار قادامى مۇقيات جوسپارلانىپ، زاماناۋي تالاپتارعا ساي جىلجىمالى قۇرام، قولجەتىمدى تاريف، ىڭعايلى مارشرۋتتار مەن تولىققاندى كولىك ينتەگراسياسى قامتاماسىز ەتىلۋى قاجەت.
«قايتقان مالدا قايىر بار» دەيدى حالقىمىز. ەگەر بۇل باستاما ۋربانيستەر مەن قالا تۇرعىندارىنىڭ ۇسىنىس-پىكىرلەرىن ەسكەرە وتىرىپ جۇزەگە اسىرىلسا، ترامۆاي – الماتىنىڭ كولىك جۇيەسىندەگى ناعىز ءتيىمدى، جايلى ءارى ەكولوگيالىق تازا بالاماعا اينالۋى ابدەن مۇمكىن.