اگروحيميا الىبىنا – ەسكەرتكىش تاقتا
قازاق ءو.و.وسپانوۆ اتىنداعى قازاق توپىراقتانۋ جانە اگروحيميا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ قابىرعاسىنا وسى عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەسىن 17 جىل باسقارعان كورنەكتى عالىم، ۇعا اكادەميگى، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، مارقۇم ابدۋللا ساپار ۇلى ساپاروۆتىڭ قۇرمەتىنە ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى. بۇل تۋرالى جۋرناليست مارات ءبايدىلدا ۇلى facebook-تەگى پاراقشاسىنا جازدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
تاقتانىڭ اشىلۋ لەنتاسىن اكادەميك عاني قالييەۆ، اگروۋنيۆەرسيتەت پرورەكتورى ەسەنباي يسلاموۆ قيدى.
سالتاناتتا ءسوز الۋشىلار ابدۋللا ساپار ۇلىنىڭ عىلىمداعى جەمىستى ەڭبەك جولى تۋرالى باياندادى. 2003 جىلى عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەسى قارجى تاپشىلىعىنان تۇرالاپ، جابىلۋعا شاق قالعان تۇستا باسشىلىققا كەلگەن ابدۋللا ساپار ۇلى ءوزىنىڭ ىسكەرلىگىنىڭ، ءىستىڭ ىعىن تابا بىلەتىن ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا ينستيتۋتتى داعدارىستى احۋالدان الىپ شىقتى. باسقارۋعا العان كەزىندە ءوندىرىستىڭ بىرنەشە ميلليون تەڭگە قارىزى بولعان بولسا، 10 ايدىڭ ىشىندە، عىلىمي جاڭالىقتاردى وندىرىسكە ەنگىزۋدىڭ ارقاسىندا 45 ميلليون تەنگە تابىس كىرگىزگەن.
ول قىسقا مەرزىمدە توپىراق رەسۋرستارى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى ءتيىمدى پايدالانۋ مەن توپىراقتىڭ قۇنارلىلىعىن باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسىنە، توپىراقتانۋ جانە اگروحيميا عىلىمدارى دامۋىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسىنا ءارى باس مەنەدجەرىنە اينالدى. شەتەلدىك ينۆەستورلار تارتا ءبىلدى. «ورتالىق ازيانىڭ قۇرعاق جەرلەرىندەگى ەكوجۇيەگە كليماتتىڭ وزگەرۋىنىڭ اسەرىن زەرتتەۋ» تاقىرىبى بويىنشا قازاقستان – جۇڭگو حالىقارالىق جوباسىنىڭ تەڭ جەتەكشىسىنىڭ ءبىرى بولدى.
عالىم اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىندا پايدالاناتىن جەرلەردى ءتيىمدى پايدالانۋ جانە توپىراقتىڭ قۇنارلىلىعىن ارتتىرۋدىڭ نەگىزىندە اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىنىڭ ونىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ جانە وندىرىسكە جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى ەندىرۋ پروبلەمالارىمەن جەمىستى اينالىستى. ا.ساپاروۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن اگرارلىق ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىم اياسىندا قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن جەتەكشى مامانداردىڭ 7 كانديداتتىق، 5 دوكتورلىق جانە 10 ماگيسترلىك، 2 رhD دوكتورلىق ديسسەرتاسياسى قورعالدى. ول زامانداستارى اراسىندا «اگروحيميا سالاسىنىڭ الىبى» اتاندى،-دەپ جازدى ول.
اكادەميك ا.ساپاروۆتىڭ 500-گە جۋىق عىلىمي جۇمىسى جاريالانعان. ونىڭ ىشىندە 20 مونوگرافيا، كىتاپ پەن وقۋ قۇرالى، 25 وندىرىستىك ۇسىنىس، 15 يننوۆاسيالىق پاتەنت، 8 اۆتورلىق كۋالىك، 3 اۆتورلىق قۇقىعى بار.
ابدۋللا ساپاروۆ عىلىمي-وندىرىستىك، پەداگوگيكالىق قىزمەتىمەن بىرگە قوعامدىق جۇمىستارعا كوپ كوڭىل بولەتىن. ول 15 جىلداي جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ حالىق دەپۋتاتتارىنىڭ بەس شاقىرىلىمىندا دەپۋتاتتىققا سايلانعانى تاعى بار. ەكەۋمىز تۇيدەس قۇرداس ءارى دوس ەدىك. ءوزىنىڭ قاراپايىم، جاناشىر مىنەزىمەن اينالاسىنداعىلاردىڭ جۇرەگىن جاۋلاپ الاتىن. وي-جوسپارلارىمەن ءبولىسىپ، الدىنا بيىك ماقساتتار قوياتىن.
ابەكەڭ جۇبايى ءۇلبۇبى ەكەۋى ءۇش پەرزەنت تاربيەلەپ ءوسىردى. سالتاناتتى جيىندا جۇرتشىلىققا ابدۋللا ساپاروۆ تۋرالى دەرەكتى فيلم ۇسىنىلدى.
