الماتىدا ورتالىق ازيا وسىمدىك ءتالىمباقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ II كونفەرەنسياسى باستالدى. وعان لاندشافتتىق ديزاين، اباتتاندىرۋ، ۋربانيستيكا، وتىرعىزۋ ماتەريالى ءوندىرىسى جانە كوگالداندىرۋ سالاسىنداعى جەتەكشى ماماندار جينالدى. كونفەرەنسيا اياسىندا ءتۇرلى ەلدەردىڭ ءتالىمباقتارى كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
كونفەرەنسيانى اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز العان الماتى قالاسىنىڭ ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ميراس گايسين ۋربانيزاسيانىڭ قارقىندى دامۋى، كليماتتىڭ وزگەرۋى جانە قالالارداعى ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ قاجەتتىلىگى جاعدايىندا كورىكتەندىرۋدىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرى ەرەكشە وزەكتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ەكولوگيالىق قيىندىققا تاپ بولىپ وتىرعان قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى قالاسى الماتىنى تابيعاتپەن ۇيلەستىرۋ ونىڭ تۇراقتىلىعى مەن ءومىر سۇرۋگە قولايلى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
«الماتى رەسپۋبليكاداعى ەڭ جاسىل قالانىڭ ءبىرى: قالانىڭ 68 مىڭ گەكتار اۋماعىنىڭ 25،4 مىڭ گەكتارى نەمەسە 36%-ى جاسىل جەلەكپەن قامتىلعان.. قالادا اۋماعى 977 گەكتار بولاتىن 542 ساياباق ايماعى بار. الماتىدا شامامەن 4 ميلليون جاسىل جەلەك وسەدى، ال جان باسىنا شاققانداعى كوگالداندىرۋ دەڭگەيى 12 شارشى مەتردەن اسادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، 2030 جىلعا قاراي الماتىدا جاسىل قوردى 6،5 ميلليون اعاشقا دەيىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىر»، - دەدى ميراس گايسين.
نەگىزگى باعىتتىڭ ءبىرى – جاڭا قوعامدىق كەڭىستىكتەر مەن ساياباق ايماقتارىن قۇرۋ. بيىل 4 نىساننىڭ قۇرىلىسى قولعا الىندى، كەلەسى جىلى 6 جاڭا ساياباق سالىنىپ، 6 قولدانىستاعى ايماق قايتا جاڭارتىلماق. جاڭا ساياباق ايماعىنىڭ ءبىرى سايران كولى اۋماعى، وندا قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر. كەلەر جىلدىڭ كوكتەمىندە سايران جاعالاۋى بويىنا 4 مىڭ اعاش وتىرعىزىلادى، ونىڭ ىشىندە ءىرى اعاشتار دا بار. كولدىڭ ماڭىندا العاش رەت 7 مىڭ شارشى مەتر قورشاۋلار مەن گۇلزارلار، 300 مىڭ شارشى مەترگە ءتۇرلى شوپتەر وتىرعىزىلىپ، سۋ وسىمدىكتەرى – لوتوس وسىرىلەدى.
قالانى كوگالداندىرۋدا سۋارۋ جۇيەسىن ۇيىمداستىرۋ ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سوڭعى ەكى جىلدا الماتىدا 720 مىڭنان استام اعاشتى قامتيتىن 300 شاقىرىمنان استام تامشىلاتىپ سۋارۋ جەلىسى سالىندى، 40 ۇڭعىما جانە 5 سۋ جيناعىش سالىندى. ۇزىندىعى 187 كم بولاتىن اۆتوسۋارۋ جۇيەسى ءقازىردىڭ وزىندە 58 ۋچاسكەدە ىسكە قوسىلعان.
2023 جىلى الماتىدا جاسىل جەلەكتى كۇتىپ ۇستاۋ جانە قورعاۋدىڭ جاڭا ەرەجەسى بەكىتىلدى، العاش رەت سۋارۋ جۇيەسىن ۇيىمداستىرۋ، وسىمدىكتەردى بيولوگيالىق وڭدەۋ جانە اعاشتار مەن قۇرىلىس نىساندارى اراسىنداعى ەڭ از قاشىقتىقتى ساقتاۋ تالاپتارى ەنگىزىلدى. ەرەجەگە سايكەس، كەسىلگەن تالداردىڭ ورنىنا وتىرعىزىلاتىن اعاشتار جاپىراقتى اعاشتار ءۇشىن بيىكتىگى كەمىندە 2،5 مەتر، ال قىلقان جاپىراقتى اعاشتار ءۇشىن كەمىندە 2 مەتر بولۋعا ءتيىس جانە ولارعا ءۇش جىل بويى كۇتىم جاسالۋى كەرەك. اعاشتار باس بوتانيكالىق باقتىڭ، اگرارلىق جوعارى وقۋ ورىندارى مەن عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ عالىمدارىنىڭ ۇسىنىستارى بويىنشا وتىرعىزىلادى. قابىلدانعان شارالاردىڭ ناتيجەسىندە اعاش كوشەتتەرىنىڭ جەرسىنۋ كورسەتكىشى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 70%-دان 90%-عا دەيىن ءوستى.
كونفەرەنسيا بارىسىندا قالالىق ورتانى قالاي جايلى جانە ءقاۋىپسىز ەتۋگە بولادى، ءىرى قالالاردا قانداي وتىرعىزۋ ماتەريالدارىن پايدالانۋ قاجەت، مەگاپوليستەرگە جاسىل جەلەكتى قالاي قايتارۋعا بولادى، تۇرعىندارعا شابىت سىيلايتىن كەڭىستىكتەردى قالاي جاساۋعا بولادى دەگەندەي قازىرگى قالالاردىڭ الدىندا تۇرعان وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلانادى. ساراپشىلار كوگالداندىرۋ مەن اباتتاندىرۋعا ارنالعان يننوۆاسيالىق تاسىلدەردى ۇسىنادى، بۇل ەكولوگيالىق تۇرعىدان تازا جانە جايلى قالالاردى قۇرۋعا كومەكتەسەدى. سونداي-اق، قاتىسۋشىلار قالالىق ورتانى بارلىق تۇرعىننىڭ، ونىڭ ىشىندە بالالاردىڭ، جاستاردىڭ جانە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىراتىنداي جاساۋ كەرەكتىگىن تالقىلايدى.