بۇل تۋرالى الماتى قالاسى اكىمى ورىنباسارى ا. قىرىقبايەۆ مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz
الماتى قازاقستاننىڭ مادەني استاناسى مارتەبەسىن ساقتاپ وتىر. قالادا ەلىمىزدىڭ جەتەكشى تەاتر-كوركەمدىك، مۋزەي جانە كىتاپحانا ۇيىمدارى شوعىرلانعان، كوپتەگەن مادەني شارالار وتكىزىلەدى. تەك وتكەن جىلدىڭ وزىندە قالالىق مادەني ۇيىمدارعا 4 ميلليوننان استام ادام كەلگەن.
الماتى قالاسىنداعى كوشى-قون جاعدايىن ەسكەرە وتىرىپ، جاڭا الماتىلىقتار تاعدىرلارىنىڭ قالاعا جانە ونىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ەكەنىن سەزىندىرۋ ءۇشىن، جۇمىستىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى مادەني باعدارلامالاۋ بولىپ تابىلادى.
وسى كونتەكستەگى مادەني باعدارلامالاۋ – ۋربانيزاسيانىڭ الەمدىك ۇردىستەرىنىڭ ۇستەمدىگى جانە وسىعان بايلانىستى بىرىزدەندىرۋ اياسىندا قالالىق مادەني ورتانىڭ ەرەكشەلىگىن، دارالىعىن جانە بىرەگەيلىگىن قورعاۋ، ساقتاۋ جانە كوبەيتۋ ءتاسىلى. ول ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدى جانە بولىپ جاتقان وقيعالاردى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءبىرىڭعاي الماتىلىق مادەني كودتى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن، قالالىق بىرەگەيلىكتى بارىنشا ساقتاي وتىرىپ، تۇرعىنداردىڭ ءارتۇرلى ساناتتارى، قالا اكىمشىلىگى مەن حالىق اراسىنداعى كوممۋنيكاسيا قاعيداسىن وزگەرتۋدى دە قامتيدى.
بۇگىندە الماتى ەلىمىزدىڭ شىعارماشىلىق قوعامداستىعى وكىلدەرىنىڭ كوپشىلىگىنىڭ تۇراتىن جەرى بولىپ تابىلادى، وندا 160 مادەنيەت مەكەمەسى، 161 تاريح ەسكەرتكىشى ورنالاسقان. كوپتەگەن مەكەمەلەر مەن وقيعالار اۋقىمى ەل كولەمىندە مادەنيەت سالاسىندا كوشباسشى بولىپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، الايدا باسقا قالالارمەن سالىستىرعاندا، مىسالى، قازان نەمەسە بارسەلونا، ستاتيستيكا سونشالىقتى وزىق ەمەس.
قالا بۇگىندە الداعى جىلدارى شەشۋدى قاجەت ەتەتىن ءبىرقاتار پروبلەمالارعا تاپ بولدى.
ءبىرىنشى كەزەكتە - بۇل مادەنيەت وشاقتارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى. ناۋرىزباي جانە الاتاۋ اۋداندارىندا 500 مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا بارلىعى 12 مادەنيەت نىسانى، 2 ورتالىق اۋداندا – 98 نىسان بار. 70% توزعان قولدانىستاعى ينفراقۇرىلىم ەرەكشە نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەدى. سيرك، مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى، حايۋاناتتار باعى عيماراتتارىن كۇردەلى جوندەۋ، مۋزەيلەردىڭ رەەكسپوزيسياسى، كىتاپحانا قورىن جاڭارتۋ جانە ت.ب. تالاپ ەتىلەدى.
مادەني-دەمالىس ورتالىقتارىنىڭ ەسكىرگەن فورماتتارى ولاردىڭ قىزمەتى بويىنشا «مونەتيزاسيالاۋ» جوق ەكەنىن كورسەتەدى، بۇل ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى جوق دەگەندى بىلدىرەدى. قالالىق مادەني ۇيىمدار وزدەرىنىڭ وپەراسيالىق شىعىندارىن وزدىگىنەن جابا المايدى. مۋزەيلەر، تەاترلار، كونسەرتتىك ۇيىمدار قورعالۋ فۋنكسياسى بار ءپاسسيۆتى «كلاسسيكالىق» مەكەمەلەر قىزمەتىن اتقارۋدا. ادەتتەگىدەي، مادەني مۇرانى ۇسىنۋ ماركەتينگى جوق، رەپەرتۋار از جاڭارتىلادى. جالپى، كەڭىستىكتەر بالالارعا جانە ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا مەيىرىمدى ەمەس.
قالا تۇرعىندارىنىڭ بارلىق ساناتتارى ءۇشىن كەڭىستىكتى ىڭعايلى ەتىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە بالالىق شاقتان باستاپ مادەني قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرە وتىرىپ، بالالارمەن شىعارماشىلىق باعىتتا ۇيىرمە جۇمىستارىن ودان ءارى دامىتۋ قاجەت. قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن مادەني شارالار الۋان ءتۇرلى ەمەس. تۇراقتى «برەندتىك» ءىس-شارالارى جوق. مادەني ءىس-شارالاردىڭ 70%ء-تىن كونسەرتتەر قۇرايدى.
زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتكەندەي، مادەني-تاريحي وبەكتىلەردى جاڭعىرتۋ، جاڭا كورىكتى جەرلەردى قۇرۋ، تۇراقتى حالىقارالىق ءىس-شارالار، كرەاتيۆتى يندۋسترياعا ينۆەستيسيالار الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋدى ەداۋىر دارەجەدە نەگىزدەيتىن وتە تابىستى قادامدار جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.