الماتى اكىمدىگى ساراپشىلارمەن جانە قوعام وكىلدەرىمەن كەڭىنەن تالقىلاۋدان كەيىن ەگجەي-تەگجەيلى جوسپارلاۋ جوبالارىن (ەتج) بەكىتتى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
جاڭا ەتج قالانىڭ 2040 جىلعا دەيىنگى باس جوسپارىنا سايكەس ازىرلەندى. باس جوسپاردا مەگاپوليستىڭ دامۋىنىڭ مونوسەنتريستىك مودەلىنەن پوليسەنترلىككە كوشۋ ءپرينسيپى جاتىر. وسىلايشا، 2030 جىلعا دەيىن قالا اكىمدىگىنىڭ جوبالىق كەڭسەسى اياسىندا 5 پوليورتالىعى قۇرىلادى – ولار «شىعىس قاقپاسى»، «تاريحي ورتالىق»، «سولتۇستىك»، «وڭتۇستىك-باتىس»، «باتىس» سىندى ارنايى ايماقتار، قوعامدىق جانە ىسكەرلىك بەلسەندىلىك ورتالىقتارى.
الماتىداعى قالالىق جوسپارلاۋ جانە ۋربانيستيكا باسقارماسى اتاپ وتكەندەي، جاڭا ەتج-نىڭ نەگىزگى ماقساتى – ينفراقۇرىلىمنىڭ ستراتەگيالىق دامۋىن ەسكەرىپ، رەتسىز قۇرىلىس سالماۋ جانە جەر تەلىمىن ءتيىمدى ءبولۋ. بۇل رەتتە، الدىڭعى ەتج-مەن سالىستىرعاندا نەگىزگى وزگەرىس قۇرىلىس سالىنباعان اۋماقتارعا اسەر ەتتى. ولاردى ازىرلەۋ كەزەڭىندە اۋدان تۇرعىندارىمەن ۇنەمى كەزدەسۋلەر وتكىزىلىپ، ءار ۋچاسكە بويىنشا تۇسىنىكتەمەلەر جۇرگىزىلدى.
«جالپى، ەتج تۇراقتى جانە فۋنكسيونالدى قالالىق كەڭىستىك قۇرۋعا باعىتتالعان. ول قالا قۇرىلىسىن ايماقتارعا ءبولۋدىڭ، قىزىل سىزىقتاردىڭ، حالىققا الەۋمەتتىك، مادەني جانە كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋ نىساندارىن ورنالاستىرۋ ءۇشىن اۋماقتاردى رەزەرۆتەۋدىڭ، كوشە-جول جەلىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ، ينجەنەرلىك كوممۋنيكاسيالاردى جۇرگىزۋدىڭ، اۋماقتاردى اباتتاندىرۋ مەن كوگالداندىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىن بەلگىلەيدى»، – دەدى باسقارما وكىلدەرى.
ەتج-عا سايكەس، «شىعىس قاقپاسى» پوليورتالىعى (تالعار جانە قۇلجا تاس جولىنىڭ اۋدانى) اۋەجاي مەن باتىس ەۋروپا-باتىس جۇڭگو تاس جولىنا جاقىن ورنالاسقاندىقتان ءىرى كولىك تورابى بار لوگيستيكالىق حاب پەن كورمە-ويىن-ساۋىق ورتالىعىنا اينالادى.
«تاريحي ورتالىق» پوليورتالىعى (مەدەۋ اۋدانىنىڭ بولىگى، بايتۇرسىنوۆ كوشەسىنىڭ شەكاراسىنداعى «التىن شارشى الاڭى» بار – اباي – زەنكوۆ – جىبەك جولى داڭعىلى) قالانىڭ تۋريزم سالاسىنداعى سەرپىندى دامۋى ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشادى جانە ساۋلەت مۇراسىن ساقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتەدى.
«سولتۇستىك» پوليورتالىعىنىڭ («الماتى-1» تەمىرجول ستانسياسىنا ىرگەلەس اۋماق) نەگىزگى اسپەكتىلەرى كوشەلەر تورى، سكۆەرلەر، شاعىن بيزنەسكە ارنالعان ءبىرىنشى قاباتتار، بالاباقشالار، مەكتەپتەر مەن مەديسينالىق مەكەمەلەرى بار جاڭا ۇلگىدەگى قۇرىلىس بولىپ تابىلادى. بۇل ايماقتان ءوندىرىس پەن بازارلاردى الىپ تاستاۋ ۇسىنىلدى.
«وڭتۇستىك-باتىس» پوليورتالىعىندا (رايىمبەك داڭعىلى جانە ۇزاراتىن الاتاۋ كوشەسى) ءىرى مۋلتيمودالدى كولىك-اۋىستىرۋ تورابى، LRT، BRT، مەتروپوليتەن بەكەتتەرى، سونىمەن قاتار، شاعىن ونەركاسىپ پاركتەرى مەن ساۋدا نىساندارىن سالۋ كوزدەلگەن.
«باتىس» پوليورتالىعىندا («الماتى-3» جاڭا تەمىرجول ۆوكزالى مەن بورالداي كەنتىندەگى كولىك حابى) الماتى-3 ۆوكزالىنىڭ، جەلىلىك رەكرەاسيالىق ساياباقتىڭ جانە قاجەتتى ينفراقۇرىلىمى بار جاڭا اباتتاندىرىلعان تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى جوسپارلانعان.
بۇل رەتتە، كوشەلەردىڭ بىرىگۋى مەن قيىلىسۋىنان بارلىق اۋدان بىر-بىرىنەن جانە تاريحي ورتالىقتان وقشاۋلانبايدى. تۇرعىندار قالانىڭ كەز كەلگەن جەرىنە وڭاي بارا الادى. مۇنداي دالىزدەر تاسىمالداۋ، ساۋدا، مادەني دەمالىس، ويىن-ساۋىق سالاسىنداعى بيزنەس ءۇشىن تارتىمدى بولادى. ەكونوميكالىق ماماندانۋدى ەسكەرە وتىرىپ، ساياسي ورتالىقتاردىڭ قۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋدى 2030 جىلعا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانعان.
ەتج-دا ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەلەر مەن الماتىنىڭ گەوگرافيالىق جانە كليماتتىق ەرەكشەلىگى ەسكەرىلدى. ونى ازىرلەۋ كەزىندە «الماتىباسجوسپار» عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ كومانداسى گەواقپاراتتىق مودەلدەۋ جۇيەسىن جانە باسقا دا وزىق تەحنولوگيالاردى قوسقاندا، قالالىق ورتانى كەڭىستىكتى جوبالاۋدىڭ زاماناۋي قۇرالدارىن پايدالاندى.