بۇگىندە مەگاپوليستە 14 مىڭنان استام توزىعى جەتكەن ەسكى ءۇي بار. ولاردان قۇتىلۋ ءۇشىن ەسكى ۇيلەردى ءسۇرىپ، ورنىنا ماڭىزدى الەۋمەتتىك نىساندارى بار زاماناۋي تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىن سالۋ كەرەك نەمەسە مۇلىكتى باعالاي وتىرىپ، مەنشىك يەلەرىنىڭ كەلىسىمىمەن مەملەكەتكە بەرۋ قاجەت.
مۇلىكتىڭ قۇنى قالاي ەسەپتەلەدى؟
الماتى قالاسىنىڭ جەر قاتىناستارى باسقارماسى 2000 ورىندى مەكتەپ سالۋ جوباسىنا قاتىستى الىناتىن پاتەرلەر مەن جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ قۇنىن تومەندەتۋ تۋرالى باق-تا تاراعان اقپاراتتىڭ جالعان ەكەنىن حابارلادى.
«تاۋگۇل» شاعىناۋدانىنداعى سۇلەيمەنوۆ – تالدىقورعان كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان مەكتەپ 360 وقۋشىعا ەسەپتەلگەن، ءبىراق مۇندا شىن مانىسىندە 494 وقۋشى ءبىلىم الۋدا. بۇگىنگى تاڭدا «تاۋگۇل» شاعىناۋدانىندا 560 وقۋشى ورنى جەتىسپەيدى. «اسىل تاس» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ، توزىعى جەتكەن تۇرعىن ۇيلەردى جاڭارتۋ باعدارلاماسى بويىنشا پايدا بولاتىن جاڭا قۇرىلىستاردى ەسەپكە العاندا مۇندا الدىن الا جاسالعان بولجام بويىنشا 2000 وقۋشى ورنى جەتىسپەيدى.
وسىعان بايلانىستى اكىمدىك №72 مەكتەپتىڭ قۋاتىن ارتتىرۋ جوباسىنا باستاماشىلىق جاساپ، ونىڭ اۋماعىن كەڭەيتۋدى كوزدەيدى. ول ءۇشىن 1950 جانە 2000 جىلدارى سالىنعان باراك ۇلگىسىندەگى 15 ءۇي ورنالاسقان ۋچاسكەلەردى سۇرۋگە تۋرا كەلەدى. ول جەردىڭ بارلىعىنىڭ 49 يەسى بار.
بۇگىنگى تاڭدا «باعالاۋس ەكسپەرت» ج ش س باعالاۋ كومپانياسى 40 مەنشىك يەسىنىڭ جىلجىمايتىن مۇلكىنە تەكسەرۋ جۇرگىزدى. باعالاۋعا سايكەس، جەر ۋچاسكەسىنىڭ نارىقتىق قۇنى ءبىر ءجۇز شارشى مەترگە 9 927 139 تەڭگەنى، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جىلىنا جانە قابىرعا ماتەريالىنا بايلانىستى 1 شارشى مەترگە 96 مىڭنان 120 مىڭ تەڭگەگە دەيىن قۇرايدى.
اتاپ وتەرلىك جايت، باعالاۋ كومپانياسى وسى اۋدانداعى ۋچاسكەنىڭ نارىقتىق قۇنىن، ءۇيدىڭ قاي جىلى سالىنعانىن، ونىڭ جاي-كۇيىن جانە قۇرىلىستا قولدانىلاتىن ماتەريالداردىڭ ساپاسىن ەسكەرە وتىرىپ، ساتىپ الۋدىڭ ەسەپتىك قۇنىنىڭ ادىستەمەسىن قولداناتىن بولادى.
جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ نارىقتىق قۇنىن ەسەپتەۋ ادىستەمەسى ق ر ازاماتتىق كودەكسىنە جانە ق ر قارجى مينيسترلىگى بەكىتكەن «جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قۇنىن باعالاۋ» ستاندارتىنا سايكەس ايقىندالادى. جىلجىمايتىن مۇلىكتى باعالاۋ كەزىندە باعالاناتىن وبەكتىمەن سالىستىرىلاتىن ۇقساس وبەكتىلەر نارىعىنداعى سوڭعى ساتىلىمدار مەن باعا ۇسىنىستارىنا تالداۋ جاسالادى.
نارىقتى زەرتتەۋ، ونىڭ ىشىندە «كرىشا» اقپاراتتىق پورتالىندا بەرىلگەن اۋداندا قويىلعان وبەكتىلەردى ساتۋ تۋرالى حابارلاندىرۋلار بويىنشا جۇرگىزىلەدى. ءبىراق پورتال ءاردايىم ناقتى قۇنىن كورسەتە بەرمەيدى، ويتكەنى مەنشىك يەلەرى ادەتتە جارنامادا ودان ءارى ساۋدا-ساتتىق ءۇشىن ارتىق قۇندى كورسەتەدى. پورتالدى قولدانا وتىرىپ، باعانى مانيپۋلياسيالاۋ فاكتىلەرى ورىن الادى. مىسالى، مەنشىك يەلەرى كوممەرسيالىق جانە مەملەكەتتىك جوبالار ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرىن ساتىپ الۋ تۋرالى ءبىلىپ، مۇلىكتى جوعارى باعامەن ساتۋ تۋرالى حابارلاندىرۋلار ورنالاستىرا باستايدى. وسىلايشا جوق باعا نارىعىن جاساندى تۇردە قولدان جاسايدى.
جەر قاتىناستارى باسقارماسى قولدانىستاعى زاڭناما نورمالارىن قاتاڭ قولدانۋدى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن ازاماتتارىمىزدىڭ بارلىق قۇقىعىنىڭ ساقتالۋىن، سونداي-اق بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ ماقساتقا ساي جۇمسالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
ۇسىنىلعان قۇنمەن كەلىسپەگەن جاعدايدا مەنشىك يەسى باعالاۋعا سوت تارتىبىمەن داۋلاسۋعا قۇقىلى.
ەسكى تۇرعىن ۇيلەردە «بيزنەس» قالاي جاسالادى؟
«الماتى الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراسياسى» اق دەرەكتەرى بويىنشا اتالعان اۋدان تۇرعىندارىنىڭ وتىنىشتەرىن ۇيىمداستىرۋشى ەرنار راحىمجانوۆ ءتۇرلى ينستانسيالارعا بىرنەشە رەت شاعىمدارمەن جانە اتالعان اۋداندا رەنوۆاسيا جۇرگىزۋدىڭ باياۋ قارقىنىنا، سونداي-اق ينۆەستوردىڭ، قۇرىلىس سالۋشى – «UAR Group» ءجشس-نىڭ قىزمەتىنە شاعىمداندى. «الماتى اكىمدىگىنىڭ كۇردەلى قۇرىلىس كاسىپورنى» ج ش س اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا ونىمەن شارتتى بۇزدى.
اتالعان اۋداندا ەسكى ۇيلەردى جاڭارتۋ جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. وسى جوبا بويىنشا 2021 جىلدىڭ قازان ايىندا ءبىرىنشى كەزەكتىڭ باستالۋىمەن جانە 2028 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا اياقتالۋىمەن قۇرىلىستىڭ 8 كەزەگى قاراستىرىلعان. باسقا ەسكى ۇيلەرمەن قاتار ە.راحىمجانوۆ پەن ونىڭ تۋىستارىنىڭ پاتەرلەرى قۇرىلىستىڭ 7ء-شى كەزەگىندە تۇر. كەزەكتىڭ باستالۋى –2023 جىلدىڭ مامىرى، اياقتالۋى – 2026 جىلعى مامىر.
ە.راحىمجانوۆ 2021–2024 جىلدارى سۇلەيمەنوۆ كوشەسىندەگى رەنوۆاسيا باعدارلاماسى بويىنشا №4 جانە №10 ۇيلەردەن ەكى پاتەر الدى. سونداي-اق، ونىڭ اپكەسى مەن اناسىنا وسى ۋچاسكەدە ەكى بولمەلى جانە ءۇش بولمەلى پاتەرلەر تىركەلگەن. ول شارشى مەترىنە 1،257 ملن تەڭگە ەسەبىنەن ءارقايسىسى 45 ملن تەڭگەدەن ەكى ەكى بولمەلى پاتەر ساتۋدى، ال اۋدانى 45 ش.م. ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ ورنىنا جاڭا ۇيدە كەمىندە 130 ش.م. ءۇش بولمەلى پاتەر الۋدى كوزدەپ وتىر. ايتپەسە، ول بارلىق ءتورت پاتەردى (ءبىر بولمەلى 24 شارشى مەتر، ەكى ەكى بولمەلى 35،8 جانە 37،4 شارشى مەتر، ءۇش بولمەلى 44،1 شارشى مەتر) 200 ميلليون تەڭگەگە ساتقىسى كەلەدى.
7ء-شى كەزەكتەگى ەسكى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىن كوشىرۋ بارىسىندا 18 مەنشىك يەسى، ونىڭ ىشىندە ە.راحىمجانوۆ تۇرعىنداردى كوشىرۋ شارتتارىنان باس تارتتى. 2024 جىلعى 14 شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا 64 مەنشىك يەسىنىڭ 45ء-ى قونىس اۋداردى.
وتكەن جىلى «الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ كۇردەلى قۇرىلىس كاسىپورنى» ج ش س قونىس اۋدارۋ دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرى ە.راحىمجانوۆقا جوعارىدا كورسەتىلگەن ەسكى ۇيلەردەن 600 مەتر قاشىقتىقتا ورنالاسقان جاندوسوۆ كوشەسىندەگى جاڭا پاتەرلەردى تەكسەرىپ، تۇراقتى نەمەسە ۋاقىتشا تۇرۋ ءۇشىن تاڭداۋ جاساۋدى ۇسىندى. اتاپ ايتقاندا، وعان 2 قاباتتا الاڭى 84،6 شارشى مەتر ەكى بولمەلى پاتەر، 10 قاباتتا الاڭى 87،7 شارشى مەتر ەكى بولمەلى پاتەر كورسەتىلدى. ە.راحىمجانوۆ ۇسىنىلعان نۇسقالاردان جانە باسقا پاتەرلەردى تەكسەرۋدەن باس تارتتى. قازىرگى ۋاقىتتا ول ءوز پاتەرلەرىن قولما-قول اقشاعا ساتۋ ءۇشىن ينۆەستوردى انىقتاۋدى تالاپ ەتەدى جانە ءتىپتى 2 ەسە ۇلعايعان اۋماقتا دا ايىرباستاۋعا مۇلدەم كەلىسپەيدى. ە.راحىمجانوۆتىڭ ءوزى اتالعان ەسكى تۇرعىن ۇيدە تۇرمايدى، ال پاتەرلەردى رەنوۆاسيالاۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ كەزىندە ينۆەستورلارعا ودان ءارى قايتا ساتۋ ءۇشىن ساتىپ العان.