جۋىردا ۆەنا قالاسىنداعى حوفبۋرگ سارايىندا ورنالاسقان اۆستريا ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا الماتى قالاسى تاريحى مۋزەيى ۇيىمداستىرعان «قازاقستان كوشپەندىلەرى. سالتى مەن داستۇرلەرى» اتتى كورمە اشىلدى. كورمەنىڭ وتۋىنە الماتى قالاسى اكىمدىگى جانە قازاقستاننىڭ اۆستريا رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگى قولداۋ كورسەتتى.
ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ كىندىگىندەگى ەڭ ءىرى مەملەكەت – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا تاريحى 1991 جىلى تاۋەلسىزدىك العان كەزدەن باستاۋ الادى. 1992 جىلى قازاقستان ورتالىق ازيا ايماعىنداعى اۆستريامەن ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتقان ءبىرىنشى مەملەكەت بولدى. جىل وتكەن سايىن قازاقستان مەن اۆستريا اراسىنداعى مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىس نىعايىپ كەلەدى. بۇل كورمە – وسى ىنتىماقتاستىقتىڭ ناقتى كورىنىسى.
الماتى قالاسى تاريحى مۋزەيىنىڭ «قازاقستان كوشپەندىلەرى. سالتى مەن داستۇرلەرى» كورمەسى كەلۋشىلەردى ۇلى دالانى مەكەندەگەن حالىقتىڭ تەرەڭ تاريحى مەن مادەنيەتىمەن تانىستىرىپ، ەكى ەل اراسىنداعى مادەني ديالوگتى جالعاستىردى دەۋگە نەگىز بار. 200-دەن اسا كورەرمەن تاماشالاعان سالتاناتقا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۆسترياداعى ەلشىسى مۇحتار تىلەۋبەردى، اۆستريا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ دەپارتامەنت ديرەكتورى گەرحارد زايللەر مىرزا، اۆستريا ۇلتتىق كىتاپحاناسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى يرمگراد حاررەر حانىم، سونىمەن قاتار، الەم ەلدەرىنىڭ اۆسترياداعى جانە ەۋروپالىق ۇيىمدارداعى ديپلوماتيالىق ميسسيا باسشىلارى، ۆەنا قالاسى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ وكىلدەرى، سۋرەتشىلەر، مۋزىكانتتار، بيزنەس وكىلدەرى، ستۋدەنت- جاستار قاتىستى.
«قازاق حالقىنىڭ باي مادەنيەتى، تاريحى سان عاسىرلاردان تامىر تارتادى. كوشپەندىلەر مادەنيەتى قازىرگى وركەنيەتتىڭ قاينارى دەسە بولادى. ەۋروپالىق مادەني ورتا ءۇشىن بۇگىنگى كورمە توسىن جاڭالىقتارعا تولى ەرەكشە وقيعا بولعانى ءسوزسىز»، – دەدى كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز العان قازاقستاننىڭ اۆسترياداعى ەلشىسى مۇحتار تىلەۋبەردى.
تاريحي جادىگەرلەرمەن قاتار، ۆەنانىڭ اسپانىندا قازاقتىڭ ءانى مەن كۇيى قالىقتادى، ەركىن ەلدىڭ رۋحى دۋناي جاعالاۋىن ءدۇر سىلكىندىردى. الماتى قالاسى مۋزەيلەر بىرلەستىگى قورىنداعى قازاقتىڭ 100-دەن اسا تاريحي-مادەني جادىگەرى ۇسىنىلعان كورمە ۆەنا قالاسىنىڭ مادەني ومىرىندەگى ەلەۋلى جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى بولدى. كورمە قازاق حالقىنىڭ تۇرمىسىن، ءسالت-داستۇرىن، قولدانبالى ونەرىن باياندايتىن ەتنوگرافيالىق جادىگەرلەر، مۋزىكالىق اسپاپتار مەن الماتى قالاسىنىڭ تاريحى مەن قازىرگى ءومىرىن كورسەتەتىن فوتوسۋرەتتەرگە نەگىزدەلگەن.
كورمەنىڭ ورتاسىندا كيىز ءۇي – كوشپەلىلەردىڭ ەڭ كونە جانە سونىمەن بىرگە زاماناۋي جىلجىمالى تۇرعىن ءۇيى ورنالاسقان. بۇل قازاق حالقىنىڭ ماتەريالدىق مادەنيەتىنىڭ ۇلكەن جەتىستىگى دەۋگە بولادى: ول وڭاي تاسىمالدانادى، تەز ورناتىلىپ، بولشەكتەلەدى، كيىز جامىلعى جاڭبىر وتكىزبەيدى، بۇل باسپانا جازدا سالقىن جانە قىستا جىلى بولادى. ال قازىرگى كۇنى مالشىلاردىڭ جازعى جايلاۋىندا كيىز ۇيلەر تىگىلىپ، كەز كەلگەن مەرەكە، ءتىپتى قالالاردا دا ونسىز وتپەيدى. قازاقتىڭ كيىز ءۇيى حالىقتىڭ ماتەريالدىق مادەنيەتىنىڭ ەلەمەنتى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە الەمنىڭ دىني-ميفولوگيالىق سۋرەتى تۋرالى ەڭ الۋان ءتۇرلى مالىمەتتەرگە تولى ءسيمۆوليزمدى قامتيدى.
قازاق ءۇيىنىڭ بەزەندىرىلۋى كوشپەلىلەردىڭ حالىقتىق قولدانبالى ونەرىنىڭ ايقىن ۇلگىسى بولىپ تابىلادى. كيىز ءۇيدىڭ ىشكى بولىگىندە الماتى قالاسى تاريحى مۋزەيىنىڭ قورىنان الىنعان جادىگەرلەر: تۇكتى جانە تۇكسىز كىلەمدەر، كەستەلەنگەن قابىرعا كىلەمدەرى (تۇسكيىز)، كيىز كىلەم (سىرماق)، توسەك كىلەمى (تۇسكەستە)، ساندىق، ات ابزەلدەرى، ىدىس-اياق جانە ت.ب. كۇندەلىكتى زاتتار.
قايرات تاربايەۆ، الماتى قالاسى مۋزەيلەر بىرلەستىگى ديرەكتورىنىڭ دامۋ جونىندەگى ورىنباسارى:
– كوشپەلى ءومىر سالتى قازاق حالقىنىڭ دۇنيەتانىمىنىڭ، ءسالت-داستۇرىنىڭ، رۋحاني جانە ماتەريالدىق مادەنيەتىنىڭ نەگىزى بولدى. كوشپەلىلەردىڭ رۋحاني تاجىريبەسى جالپىادامزاتتىق مانگە جانە قۇندىلىققا يە جانە بۇكىل الەمدە عىلىمي قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى. بۇنىڭ ايعاعى – الماتى قالاسى مۋزەيلەر بىرلەستىگىنىڭ الەم ەلدەرىندە وتكىزىلىپ كەلە جاتقان كورمەلەرى. بىلتىر قازاق تاريحىمەن وڭتۇستىك كورەيالىقتار مەن تۇركياداعى باۋىرلار تانىسسا، بيىل كوشپەندىلەر تاريحى مەن بۇگىنى تۋرالى كورمە يتاليانىڭ نەاپول قالاسىندا ءوتىپ جاتىر. بۇل جاقسى ءداستۇر الداعى جىلدارى دا جالعاسىن تاپپاق.