ينجەنەرلىك جەلىلەردى جاڭعىرتۋ نەدەن باستالادى؟
«الماتى جىلۋ جەلىلەرى» ج ش س كىشى سايىن كوشەسىندە الۋا اۋماعى ارقىلى (ۇلىقبەك داڭعىلى مەن شالياپين كوشەسى اراسىندا) وتەتىن جىلۋمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرىن الداعى ۋاقىتتاعى قايتا قۇرۋ تۋرالى حابارلايدى. قايتا قۇرۋدىڭ ماقساتى – م-8 قالالىق جىلۋ ماگيسترالىنىڭ فيزيكالىق توزۋىنا بايلانىستى رەسۋرسىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە جۇمىسىن جاقسارتۋ. بۇل جىلۋ ماگيسترالى 1991 جىلى پايدالانۋعا بەرىلدى.
بۇل جىلۋ تراسساسىن اۋىستىرۋ 212 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇيدى، 39 جەكە تۇرعىن ءۇيدى، 2 مەكتەپ پەن 1 بالاباقشانى، 1 ەمحانانى جانە 36 وزگە دە نىساندى ساپالى ءارى ۇزدىكسىز جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇرىن توسەلگەن جىلۋ تراسساسىندا اعاشتار مەن جاسىل جەلەكتەردىڭ بولۋىنا بايلانىستى جوبادا ينجەنەرلىك دالىزگە بالاما بولماعاندىقتان، كەسىلگەن اعاشتار مەن بۇتالاردىڭ ورنىنا جاڭاسى وتىرعىزىلادى.
جۇرگىزىلگەن تۇگەندەۋ مەن ورمان-پاتولوگيالىق زەرتتەۋگە سايكەس، كەسىلۋگە ءتيىس اعاشتاردى ساقتاۋ مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى قايتا وتىرعىزۋ كەزىندە تامىرلانىپ، ءوسىپ كەتپەيدى.
جىلۋ جەلىلەرىن قايتا قۇرۋ ۋچاسكەسىندە بارلىعى 310-عا جۋىق اعاش جانە 101 بۇتا بار، ونىڭ ىشىندە:
- وتىرعىزۋ ءۇشىن 116 اعاش پەن 90 بۇتا جوسپارلانعان، ولاردىڭ ىشىندە: شاعان، اق اكاسيا، قايىڭ، شىرشا جانە باسقالار؛
- ساقتاۋ ءۇشىن - 17 اعاش جانە 10 بۇتا.
- 177 اعاش پەن 1 بۇتا كەسىلەدى.
قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەزىندە وسى ۋچاسكەدە ساقتالۋعا ءتيىس بارلىق جاسىل جەلەك قورشاۋمەن قورعالادى.
قالانىڭ ەكوجۇيەسىن نىعايتۋ ءۇشىن قايتا قۇرۋدى جۇزەگە اسىراتىن «الماتىينجستروي» اق مەردىگەرلىك ۇيىمى ارنايى تاڭدالعان ۋچاسكەلەردە كەسىلگەن اعاشتاردىڭ ورنىنا جاڭا اعاشتار (1770) وتىرعىزادى.
سايىن كوشەسىنىڭ بويىندا ۇلىقبەك كوشەسىنەن شالياپين كوشەسىنە دەيىن 116 اعاش پەن 90 بۇتا قايتا وتىرعىزىلدى. ول ءبۇر جارعانعا دەيىن تامىرلانىپ كەتەدى: وسى كەزدە اعاشتار سترەسسكە از ۇشىرايدى، جاپىراقتارى گۇلدەگەنگە دەيىن جاسىل جەلەكتەردى وتىرعىزۋ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى ەڭ وڭتايلى نۇسقا بولىپ تابىلادى. ساراپشىلار ءقازىر اعاشتار تىرشىلىك ەتۋىن توقتاتقانىن، ءبۇر جارعانعا دەيىن ولاردا شىرىن اعىنى بولمايتىنىن اتاپ ءوتتى. وسىمدىكتەردى وتىرعىزۋ بويىنشا بارلىق جۇمىس الماتى قالاسى ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتا باسقارماسىنىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا بولادى. قالانىڭ ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتا باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، 2024 جىلى الماتىدا 320 مىڭ جاسىل جەلەك وتىرعىزۋ جوسپارلانعان.
«الماتى جىلۋ جەلىلەرى» ج ش س اقپاراتى بويىنشا، جۇرگىزىلىپ جاتقان رەكونسترۋكسيا – بۇل بولاشاقتا سەنىمدى جانە ءتيىمدى جىلۋمەن جابدىقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى ءىس-شارا، ويتكەنى بۇل قۇبىر 25 جىلدان استام ۋاقىت بويى پايدالانىلىپ كەلەدى.
«الماتى جىلۋ جەلىلەرى» ج ش س الداعى ينجەنەرلىك جەلىلەردى جاڭعىرتۋعا تۇسىنىستىكپەن قاراۋدى سۇرايدى.