V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارى قارساڭىندا
ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن جارىس تۋرا ءبىر ايدان كەيىن استانادا وتەتىن وسى جىلدىڭ ەڭ ماڭىزدى وقيعاسى – V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ءوتتى. ءقازىر ەتنوسپورتتىق جارىسقا قاتىساتىن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسى سوڭعى دايىندىق جاتتىعۋلارىن وتكىزۋدە.
وسىمەن جەتىنشى رەت ۇيىمداستىرىلعان فەستيۆال باعدارلاماسىندا ءتول سپورتىمىزدىڭ بىرنەشە ءتۇرى قامتىلدى. اتاپ ايتساق، كوكپار، جامبى اتۋ، تەڭگە ءىلۋ، اۋدارىسپاق، توعىزقۇمالاق، قول كۇرەسى، قوي كوتەرۋ، اسىق اتۋ، قازاقشا كۇرەس، قۇنان بايگە جانە الامان بايگە. الماتى يپپودرومىنداعى ءىس-شاراعا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن ۇلتتىق سپورت جاناشىرلارى جينالدى. فەستيۆالدە الماتىلىقتار مەن قالا قوناقتارى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى جانە ونىڭ ەرەجەلەرىمەن تانىسىپ قايتتى. سونداي-اق، ەلىمىزگە تانىمال «سۇلتان سەرى» مەن «توپجارعان» ەتنو-ورتالىقتارىنىڭ شاباندوزدارى ونەر كورسەتتى. ات ۇستىندەگى جاۋىنگەرلىك جاتتىعۋ، جىگىتتىك ونەر، قۇسبەگىلىك سىندى كوشپەلى حالىق سالتىن دارىپتەيتىن ۇلتتىق ونەرىمىزدى تاماشالادى. قولونەر شەبەرلەرىنىڭ اشەكەي جانە تۇرمىستىق بۇيىمدار كورمەسى ءوتتى.
سپورت تۇرلەرىنەن جۇلدەلى ورىن العان جەڭىمپازدار سىي-سياپاتپەن ماراپاتتالدى. قازاقستاندا تۇڭعىش رەت تۇيە ۇستىندە وتىرىپ جامبى اتىپ، رەكورد ورناتقان ارۋجان امانگەلدى قىزى مەن بىلەگىنە قۇس قوندىرعان قۇسبەگى قىز اياجان دانيار قىزى دا ءوز ونەرلەرىن ورتاعا سالىپ، كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەندى.
«قالامىزدىڭ ءداستۇرلى شاراسى جىل سايىن قازان ايىندا وتەتىن ەدى. بيىل كوشپەندىلەر ويىنىن ناسيحاتتاۋ ءۇشىن بارلىعىن ەرتە ۇيىمداستىردىق. وسى تامىز ايىندا جوسپارلانعان ءىس-شارالار ۇگىت-ناسيحات رەتىندە وتەدى. شەتەلدىك قوناقتار دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىنىنىڭ قالاي وتەتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن اتريبۋتتارى مەن لوگوتيپتەرىن قويىپ، بارلىق جەردە ناسيحاتتاۋدامىز.
بۇگىنگى فەستيۆالدە دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىنىنىڭ باعدارلاماسى بويىنشا الماتى قالاسىنان عانا ەمەس، بارلىق وبلىستان، ءار ايماقتان باراتىن ەلشىلەر مەن باتىرلار جينالدى. ەلشىلەر قۇرامىندا ۇلتتىق سپورتقا ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋ- شىلار مەن ارداگەرلەر بار»، – دەيدى قالالىق ۇلتتىق سپورت جانە ات سپورتى كلۋبىنىڭ باسشىسى نۇرلان ەرگەش ۇلى.
فەستيۆال سوڭىندا ۇلتتىق بايگەنىڭ 2 تۇرىنەن جارىس ءوتتى. كوشپەندىلەر ويىنىنا ىرىكتەلگەن، دايىندىعى مىقتى اتتار قاتىستى. الدىمەن 9 شاقىرىمدىق جارىس جولىنا 34 قۇنان ءتۇستى. قۇنان بايگەدە بەس قۇنانعا جۇلدە بەلگىلەنگەن. باس ءجۇلدەگە 1 ميلليون تەڭگە سىياقى بەردى. بۇل جارىستا ۇلتتىق بايگەلەردە وتە سيرەك كەزدەسەتىن قۇبىلىس – جالعىز قىز بالا قاتىستى. الۋا ەسىمدى شاباندوز بايگە باسىنان كورىنبەسە دە، بىرنەشە اينالىم بويى ارعىماعىن ارتقى توپتان اداستىرماي، ءبىرقالىپتى ۇستاپ وتىردى. ال 10 اينالىم، ياعني 20 شاقىرىمدىق الامان بايگەگە 64 سايگۇلىك قاتىستى. ولاردىڭ جارتىسى عانا مارەگە دەيىن جەتىپ، ءاليحان ەسىمدى شاباندوزدىڭ «ۆيزا» اتتى جۇيرىگى ءبىرىنشى كەلدى. وعان 1،5 ميلليون تەڭگە سىياقى تابىستالدى.
«جاسىم 12-دە. باستى تاكتيكام – ءبىرىنشى اينالىمنان باستاپ توپتىڭ ورتاسىندا ۇستاپ وتىرۋ، ودان كەيىن سوڭعى اينالىمدا اسىقپاي جىلدامدىق قوسۋ. مەن ءۇشىن ءار بايگەنىڭ قيىندىعى بولادى. بۇگىنگى بايگەلەردە قيىندىق كوپ بولمادى. ءبىراق اتىم باسىندا ءبىراز جۇلقىندى. سوسىن ساباسىنا ءتۇسىردىم»، – دەيدى الامان بايگە جەڭىمپازى ءاليحان باقىتجان ۇلى.
تاقىرىپقا وراي
بولاتبەك احمەتبەك ۇلى، الماتى قالاسى «الاتاۋ» قازاق كۇرەسى فەدەراسياسىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى:
مەملەكەتتىك تۋدى الماتىلىق بالۋان الىپ شىعادى
«ۇلى دالا ويىندارىنىڭ» الماتى قالاسىنداعى تۋرنيرىنە 2012، 2013، 2014، 2015 جىلعى ءجاسوسپىرىم بالۋاندار دا قاتىسۋدا. I، II، III ورىن العان جەڭىمپازدار الماتى قالاسى سپورت باسقارماسى تاعايىنداعان جۇلدەلى مەدالدار مەن سىيلىقتارىمەن ماراپاتتالدى.
كوشپەندىلەر ويىنىنا الماتى قالاسىنان قازاق كۇرەسى بويىنشا 2 بالۋان جولداما الدى. 90 كەلىدە بەلدەسەتىن بالۋانىمىزدىڭ ءبىرى – ەراسىل جاناتايەۆ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تۋىن الىپ شىعادى.
ارۋجان امانگەلدى قىزى، تۇيەمەن جامبى اتۋشى قىز:
كوشپەندىلەر ويىنىنا دايىنمىن!
اۋىلدا وسكەننەن كەيىن بەس جاسىمنان باستاپ اتقا ءمىنىپ ۇيرەندىم. قالاعا كەلگەنىمە 2 جىل بولدى. سول كەزدە الماتىداعى تانىمال ەتنو-ورتالىقتاردىڭ ءبىرى – «توپجارعاننىڭ» باسشىسى جۇمىسقا شاقىردى. ساداق اتىپ، بۇركىت ۇشىرۋدى ۇيرەتتى. سودان بەرى وسى ورتالىقتا جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. ءوزىم دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت ماماندىعىندا وقيتىندىقتان، وقۋىما كەدەرگى ەمەس.
ءبىز جامبى اتۋمەن تۇڭعىش رەت گيننەس رەكوردتار كىتابىنا ەنگەننەن كەيىن ءوز ەلىمىزدە وتەتىن دۇنيەجۇزىلىك ويىنداردا نەگە تۇيەمەن جامبى اتپاسقا دەگەن وي كەلدى. ءقازىر دايىندىق قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر. وسىنداي ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى دارىپتەيتىن ءىس-شارالاردا ءجيى ونەر كورسەتىپ تۇرامىز. مادەني ورتالىقتا باسقا دا قىز-جىگىتتەر بار. ولاردىڭ ءارقايسىسى ءبىر توبە، ءبارى دە ات ۇستىندە جۇرگەن ازاماتتار. ۇلتتىق ويىندارىمىز بەن سپورتىمىزدى الەمگە پاش ەتۋگە دايىنبىز!
شەتەلدىك قوناقتار لەبىزى
اسلىنۇر جەرەن گەنچ: ۇلتتىق ويىنداردىڭ كوبى جىلقىمەن بايلانىستى ەكەن
بيىل قازاقستاننىڭ باس قالاسىندا V كوشپەندىلەر ويىندارى وتەدى. بۇل شاراعا الەمنىڭ 100-گە جۋىق ەلىنەن 2 مىڭعا جۋىق سپورتشى قاتىسادى. الماتىدا سونىڭ اياسىندا مادەني ءىس-شارالار باستالىپ تا كەتتى. سولاردىڭ ءبىرى – «ۇلى دالا ويىندارى» فەستيۆالىن تاماشالاپ، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مۇراسىمەن تانىسقانىما قۋانىشتىمىن. ءبىر تۇسىنگەنىم، سپورتتاردىڭ كوبى، ءتىپتى ۇلتتىق ويىندار دا جىلقىمەن بايلانىستى ەكەن. بۇل جانۋار ەجەلدەن ءداستۇرلى سپورتتىڭ ءبىر بولىگىنە اينالعان. ۇلتتىق سپورتتىڭ سان الۋان ءتۇرى بار. اسىرەسە، كوكپاردىڭ شوقتىعى بيىك ەكەنىن بايقادىم. ات جارىسى، كۇرەس، ساداق اتۋ، قىران قۇستى اڭعا سالۋ، وزگە دە باعدارلامالار ماعان ۇنادى. جالپى، وسى شاراعا قاتىسىپ، ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ ماڭىزدى مۇرالارىمەن تانىسۋعا، زەرتتەۋگە مۇمكىندىك الدىم. وسىنداي فەستيۆالدەر ارقىلى كوشپەلىلەر مادەنيەتىن بىلۋگە بولادى. ۇلتتىق قاتىناستاردى دا نىعايتادى دەپ ويلايمىن.
***
Aslınur Ceren Genç.
Bu yıl 5'ءىncءىsءى düzenlenen Ulusal Göçebe Oyunları'na bu sene Kazakءىstan'ın Almatı şehrءى ev sahءىplءىğءى yapmaktadır. Etkءىnlءىğe 100'e yakın ülkeden yaklaşık 2.500 sporcu katılmaktadır. 21 branşta düzenlenen müsabakalarda 97 set Madalya verءىlmektedءىr. Atlar، Kazakءىstan’ın geleneksel sporlarının bءىr parçası halءىne gelmءىştءىr. Farklı ülkelerden getءىrءىlen atlarla yapılan at yarışları ve Kazakءىstan tarءىhءى açısından oldukça önemlءى olan "Kökpar" oyunu، dünyanın dört bءىr yanından gelen ءىzleyءىcءىlerءىn büyük ءىlgءىsءىnءى çekmektedءىr. Bu şenlءىk، yerel halkın ءىlgءىsءىnءى çektءىğءى kadar uluslararası halkın da ءىlgءىsءىnءى çekءىp، ءىnsanların akın ettءىğءى bءىr etkءىnlءىktءىr. Etkءىnlءىk، geleneksel sporlar ءىle desteklenmektedءىr. Yarışlar، yerel ve uluslararası yarışçılardan oluşmaktadır. Geleneksel oyunlar، at yarışı، güreş، dövüş sanatları، okçuluk، kuş avcılığı ve halk oyunları da bu etkءىnlءىkte yer almaktadır. Ayrıca etkءىnlءىkte çeşءىtlءى sergءىler düzenlenmekte، bu da etkءىnlءىğءى kültürel ve sosyal açıdan zengءىnleştءىrmektedءىr. Bu yıl ben de bu etkءىnlءىğe katılarak Orta Asya ءىçءىn önemlءى olan mءىrasları tanıyıp ءىnceleme fırsatı buldum. Etkءىnlءىğءىn göçebe kültürlerءىnءى keşfetmek ءىçءىn oldukça ءىyءى bءىr araç olduğunu gördüm ve ءىzlemekten büyük keyءىf aldım. Bu etkءىnlءىğءىn hem halk arasında hem de ulusal ءىlءىşkءىlerde güçlendءىrءىcءى bءىr rol oynadığını düşünüyorum.
پەلين ارگۋن: قازاق مادەنيەتىمەن جاقىن تانىستىم
كورەرمەن نازارىنا اۋدارىسپاق، قىز قۋۋ، تەڭگە ءىلۋ، اۋدارىسپاقتان كورسەتىلىمدەر جانە توعىزقۇمالاق پەن اسىق اتۋ سىندى ويىن تۇرلەرى ۇسىنىلدى. سپورتتىڭ ۇلتتىق تۇرلەرىنە قاتىسقان اتتار قىزىق بولىپ كورىندى. ءار سپورتقا لايىقتالعان جىلقىلار بولادى ەكەن. ماسەلەن، كوكپار مەن بايگەگە ءارتۇرلى اتتار قاتىستى.
اسىرەسە، قىز بالانىڭ جىلقىعا قىزىعىپ، ەر-ازاماتتارمەن قاتار ات ۇستىندە ونەر كورسەتۋى تاڭداي قاقتىردى. سپورتتىق جارىستاردان بولەك، كونسەرتتىك باعدارلاما دا ۇيىمداستىرىلعان. جالپى، ماعان ۇنادى. جىلقىلاردى جاقىننان كورىپ، قازاق مادەنيەتىمەن تانىستىم.
Pelin Argün
Ben genel olarak beğendim. Atlar ilgimi çekti. Özellikle atlarla ilgilenen kadınların olması daha güzel ve hepsi yetenekli. Aynı zamanda konser olması da olimpiyatları daha eğlenceli yapıyor. Her yaştan büyük küçük herkesin katılması da güzel. Sadece baya bi uzun sürüyor bide sürekli ses olduğu için rahatsız ediyor ama beğendim. Hem atları yakından görmek hem de kazak kültürü hakkında bilgi edinmiş oldum
حيۋسنا گيرگين: اتپەن شابۋدى ۇيرەنگىم كەلەدى
جاستار مەن سپورتشىلاردىڭ دەنە قابىلەتتەرىن شىڭداپ، سپورتپەن شۇعىلدانۋدا ات سپورتىنىڭ ماڭىزى زور. قازاق مادەنيەتى ات سپورتىمەن تەرەڭ بايلانىس ورناتقان.
ماعان الماتى يپپودرومى ۇنادى. اتشابار الاڭى كەڭ، الىستان كورىنەتىن الاتاۋ دا كوز الدىمىزعا قازاقستاننىڭ تابيعاتىن پاش ەتتى.
بيىل ستامبۋل قالاسىنداعى اتقا ءمىنۋ كۋرسىنا شاقىرتۋ الدىم. ەلگە ورالعان سوڭ اتپەن شابۋدى ۇيرەنگىم كەلەدى. ءقازىر جاستار اراسىندا ترەندكە اينالىپ كەلەدى. مەن جىلقىنى قاتتى جاقسى كورەمىن. بۇگىنگى فەستيۆالدە ات ۇستىندە ونەر كورسەتكەن قىزداردىڭ قورىقپاي اتپەن شاپقانىن كورىپ، مەنىڭ دە قۇلشىنىسىم ەسەلەندى.
***
Hüsna Gءىrgءىn
Atlı sporlar gençlere ve sporculara fءىzءىksel yeteneklerءىnءى gelءىştءىrmek ve sporlara teşvءىk etmek
açısından çok önemlءى ben de atları çok sevdءىğءىm ءىçءىn bu hءىpodrom çok hoşuma gءىttءى. Ve benءى de
İstanbula gءىttءىğءىmde at bءىnme kursuna gءىtmeye teşvءىk ettءى. Hءىpodrom Kazak kültürünün atlı
sporlarla olan derءىn bağlantısını sürdürüyor. Hءىpodromun genءىş ve ferah alanı uzaktan görülen
dağlar Kazakءىstanın doğasını da gözlerءىmءىz önüne serdءى. Alışverءىş yerlerءى، geleneksel kıyafetlerءى،
yemeklerءى de bءىr o kadar dءىkkatءىmءى çektءى.
Yarışcılar kadar ben de bءى o kadar heyecanlandım. Yarışçı temposu ve atların performansı benءى
çok etkءىledءى.