قالا باسشىسى ارداگەرلەرگە ەرلىگى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىرىپ، سىيلىقتار تابىس ەتتى.
جەڭىس كۇنى قارساڭىندا الماتى اكىمى ەربولات دوسايەۆ ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنە بارىپ، ولاردى كەلە جاتقان مەرەكەمەن قۇتتىقتادى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
قالا باسشىسى ارداگەرلەرگە ەرلىگى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىرىپ، سىيلىقتار تابىس ەتتى جانە 9 مامىردا 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار اتىنداعى ساياباقتا وتەتىن ماڭگىلىك الاۋعا گۇل قويۋ راسىمىنە شاقىردى.
ەربولات دوسايەۆ 16 جاسىندا سوعىسقا اتتانعان بيسەنعالي جۇبانيازوۆقا ارنايى باردى. 1942 جىلى ريگا جاياۋ اسكەر ۋچيليششەسىن بىتىرگەننەن كەيىن جاس ورەن 40-شى ارميا بريگاداسىنىڭ قۇرامىنا كىرگەن. سمولەنسك ماڭىندا العاشقى ۇرىسقا كىرىسكەن. باتىلدىعى مەن ەرلىگى ءۇشىن وردەن-مەدالدارمەن ماراپاتتالدى. كەسكىلەسكەن ۇرىستىڭ بىرىندە قاتتى جاراقاتتانىپ، جەڭىستى سولتۇستىك مايداندا قارسى الىپتى.
قالا اكىمى بيسەنعالي ايتجان ۇلىنىڭ ءومىر جولى ەرلىكتىڭ، ورلىكتىڭ جانە اسكەري بورىشقا ادالدىقتىڭ جارقىن ۇلگىسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ءسىزدى كورگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن! بىلتىر جەڭىس كۇنىن تويلاۋ كەزىندە ايتقان ءسوزىڭىز، اقىلىڭىز جانە جىلى تىلەگىڭىز ءالى ەسىمدە. تاعى ءبىر جىل ءوتتى، ءسىزدى وسى مەرەيلى مەرەكەدە دەنىڭىز ساۋ، ءتاتۋ-تاتتى وتباسىنىڭ اراسىندا جاقسى كوڭىل-كۇيدە وتىرعانىڭىزدى كورۋ ۇلكەن باقىت. مەنىڭشە، ءسىزدىڭ بالالارىڭىز بەن نەمەرەلەرىڭىز باقىتتى جاندار، ويتكەنى سىزدەي ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىس، ورتاق بولاشاعىمىز ءۇشىن قاجىرلى ەڭبەك سىندى تالاي يگى ءىس تىندىرعان اقساقال، اۋلەت باسشىسىنان باتا الىپ وتىر. 2 جىلدان كەيىن سىزدەردىڭ مەرەيتويلارىڭىز بولادى، ءسىزدىڭ 100 جىلدىعىڭىزدا تاعى دا كەزدەسىپ، تويلاۋدى جازسىن»، - دەدى كەزدەسۋ بارىسىندا الماتى اكىمى ەربولات دوسايەۆ.
ارداگەر ءوز كەزەگىندە ۇزاق ءومىر ءسۇرۋدىڭ قۇپياسىمەن ءبولىستى.
«ءقازىر جاسىم 98-دە. دەنساۋلىق – بۇل ەڭ اۋەلى ءتارتىپ. مەن ەرتە تۇرامىن، جاتتىعۋ جاسايمىن، توسەك جينايمىن. ءبارىن ءوزىم جاسايمىن، تەك وزىمە سەنۋگە تىرىسامىن. بۇل سەرگەك جۇرۋگە كومەكتەسەدى. مەنىڭ ويىمشا، ومىردە ءارقاشان تاۋەلسىز بولۋ كەرەك. مۇنى ءبىزدىڭ بولاشاق ۇرپاعىمىزعا دا تىلەيمىن»، - دەپ كەڭەس بەردى بيسەنعالي جۇبانيازوۆ.
ۆلاديمير بەلوزەروۆتىڭ بالالىق شاعى ەرتە اياقتالدى. 18 جاسىندا مايدانعا اتتاندى. ۆلاديمير دميترييەۆيچ ۋكراينانى ازات ەتتى – حاركوۆ پەن كرەمەنچۋگتاعى شايقاستارعا قاتىسىپ، دنەپردى كەسىپ ءوتتى. شايقاستىڭ بىرىندە ول قاتتى جاراقات الىپ، مايدان دالاسىنا قايتىپ ورالمادى. ۆلاديمير بەلوزەروۆ ەرلىگى ءۇشىن قىزىل جۇلدىز جانە وتان سوعىسى وردەندەرىمەن ماراپاتتالدى. بەيبىت ومىردە دە ماراپاتتان كەندە بولمادى: ۆلاديمير بەلوزەروۆ ەڭبەكتەگى جوعارى كورسەتكىشتەرى ءۇشىن قازاقستانداعى ۇزدىك ماراپات لەنين وردەنىن الدى. ول 28 جىل الماتى قۇرىلىس ماتەريالدارى كومبيناتىندا جۇمىس ىستەدى. ۆلاديمير بەلوزەروۆپەن ءومىردىڭ اششىسىن دا، تۇشىسىن دا ايەلى تامارا يۆانوۆنا بەلوۆا ەكەۋى بىرگە تاتتى. بۇگىندە، ۇزاق جىلدان كەيىن ەكەۋى ءبىر ۇستەلدە قول ۇستاسىپ وتىرادى. ۆلاديمير دميترييەۆيچ ايەلىنسىز ءومىردى ەلەستەتە المايتىنىن ايتادى: بىرلەسىپ قانا بارلىق قيىندىقتى ەڭسەرەدى. ماحاببات ءومىر سۇرۋگە، كۇرەسۋگە، بولاشاق قۇرۋعا كۇش بەردى. الماتى اكىمى ەربولات دوسايەۆ ەرلى-زايىپتىلاردى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاپ، ۇزاق عۇمىر مەن زور دەنساۋلىق تىلەدى.
«ءبىز ءسىزدىڭ الدىڭىزدا قارىزدارمىز، قوناقجايلىلىق، جىلى قارىم-قاتىناس، ەنەرگياڭىز جانە ومىرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىڭىز ءۇشىن العىس ايتامىن. مۇنىڭ ءبارى ماحابباتتان باستالادى: جۇبايىڭىز ەكەۋىڭىز بىزگە ۇلگىسىسىزدەر. مەن ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدە ءبارى جاقسى بولعانىن قالايمىن. قولدارىڭىز اجىراماسىن، باقىتتى بولىڭىز. ءبىز ءوز كەزەگىندە قالامىزدىڭ گۇلدەنۋى ءۇشىن بار كۇشىمىزدى سالامىز»، - دەدى الماتى اكىمى.
ۆلاديمير دميترييەۆيچ تا بارلىق قازاقستاندىقتى كەلە جاتقان جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتادى.
«بىلتىر جانە وسى جىلى ۇيىمداستىرعان مەرەكە ءۇشىن راحمەت: ءبىز ەرتەڭ مىندەتتى تۇردە قۋانا بارامىز! بارشا قازاقستاندىققا جاقسىلىق، دەنساۋلىق جانە ۇزاق عۇمىر تىلەيمىن، بارلىعىمىز جەڭىستىڭ 78 جىلىن ەمەس، 80 جىل جانە ودان دا كوپ ۋاقىتتى قارسى الا بەرەيىك»، - دەدى ارداگەر.
زۇلحارناي سەيىتوۆتىڭ مايدانداعى تاريحى 1942 جىلى سۆەردلوۆسك قالاسىندا اسكەري ءىستى وقىپ، لەنينگرادقا جىبەرىلگەن كەزدە باستالدى. زۇلحارناي سەيىتوۆ كوپ وقىدى: الدىمەن جاۋ تانكتەرىن جويۋ ءۇشىن ارنايى دايىندىقتان ءوتتى، كەيىنىرەك مينانى زالالسىزداندىرۋ ءۇشىن ساپەردى وقىدى. ول ستالينگراد شايقاسىنا، بەلورۋسسيا مەن پولشانىڭ ازات ەتۋگە، بەرليندى شابۋىلداۋعا قاتىسقان. ونىڭ كوپتەگەن جاۋىنگەرلىك ماراپاتى بار، سونىڭ ءبىرى قىزىل جۇلدىز وردەنى جانە «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالى. 1945 جىلى 2 مامىردا قازاقستاندىق باتىر رەيحستاگ قابىرعاسىندا ءوزىنىڭ تەگىن جازدى. وقۋعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سوعىستان كەيىنگى ومىردە دە جالعاسىن تاپتى. زۇلحارناي سەيىتوۆ ومبى اۋىلشارۋاشىلىق ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى بولدى. 150-دەن استام عىلىمي ەڭبەك پەن مونوگرافيا، 14 پاتەنت جانە 8 اۆتورلىق كۋالىگى – عىلىمعا قوسقان ولشەۋسىز ۇلەس. زۇلحارناي سەيىتوۆتىڭ كوپتەگەن ازىرلەمەسى مەن جاڭالىقتارى ءالى كۇنگە دەيىن مەديسينا مەن تاماق ونەركاسىبىندە قولدانىلادى.
ارداگەر مايداننان جانە بەيبىت ومىردەن العان ەستەلىكتەرىن ەربولات دوسايەۆپەن قۋانا ءبولىستى. الماتى اكىمى ءوز كەزەگىندە زۇلحارناي سەيىتوۆتى كەلە جاتقان ۇلى مەرەكەمەن قۇتتىقتادى:
«ادامزات تاريحىنداعى ەڭ قيىن دا، قاتىگەز سوعىستا سىزدەر، اكەلەرىمىز بەن اتالارىمىز ناعىز باتىرلىق كورسەتىپ، ۇلى جەڭىسكە ۇلەس قوستىڭىزدار. ءسىز بۇكىل عاسىردىڭ كۋاگەرىسىز. ءبىز سىزدەرگە اشىق اسپان مەن بەيبىت ءومىر ءۇشىن العىس ايتامىز. بۇل ەڭ الدىمەن، سىزدەردىڭ ەڭبەكتەرىڭىز. ءبىز ءۇشىن 9 مامىر – ۇلى مەرەكە. جاس ۇرپاق ءسىزدىڭ ەرلىگىڭىزدى ۇمىتپايدى»، - دەدى ەربولات دوسايەۆ ارداگەرمەن جانە ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىمەن اڭگىمە بارىسىندا.
«ءبىزدى ۇمىتپاعانىڭىز ءۇشىن راحمەت. قارت ادام ءۇشىن مۇنداي كەزدەسۋ – مەرەكە. باتامدى بەرەيىن. قازاقستانىمىز وركەندەپ، بالالارىمىز بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدە ءومىر ءسۇرسىن. بارلىق قازاقستاندىققا دەنساۋلىق پەن اماندىق تىلەيمىن»، - دەدى زۇلحارناي سەيىتوۆ.
بۇعان قوسا، ۇوس ارداگەرلەرىنىڭ ۇيىنە قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارلارى، اۋدان اكىمدەرى، باسقارما باسشىلارى دا ات باسىن بۇردى. كەزدەسۋ بارىسىندا مايدانگەرلەردى مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، ولارعا زور دەنساۋلىق پەن باقىت تىلەدى، جەڭىس كۇنىن 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار ساياباعىندا اتاپ وتۋگە شاقىردى.