الماتى اكىمى ەربولات دوسايەۆتىڭ قالا تۇرعىندارىمەن كەزەكتى كەزدەسۋى اۋەزوۆ اۋدانىندا ءوتتى. قالا باسشىسى اۋداننىڭ دامۋى جانە وتكەن جىلى تۇرعىنداردان تۇسكەن ۇسىنىستار بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى ايتىپ بەردى. كەزدەسۋگە 200-دەن استام ادام كەلدى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
وتكەن جىلى اۋەزوۆ اۋدانىندا وڭ دامۋ ديناميكاسىنا قول جەتكىزىلدى. جۇمىس ىستەپ تۇرعان شوب سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 22%-عا ارتىپ، 45 مىڭدى قۇرادى، نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيسيالار كولەمى 9،7%- عا، 101 ملرد تەڭگەگە دەيىن ءوستى. بۇل 9 مىڭنان استام جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەردى، ونىڭ 4 مىڭنان استامى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى.
ەربولات دوسايەۆ اۋەزوۆ اۋدانى ءۇشىن ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر ينجەنەرلىك كوممۋنيكاسيالاردى جاڭعىرتۋ، جول جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ، اۋداننىڭ قوعامدىق قاۋىپسىزدىگى مەن اباتتاندىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
وتكەن جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قالا اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا اۋداننىڭ ەڭ پروبلەمالى 4 ۋچاسكەسىندە سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋ بۇرۋ جەلىلەرىن سالۋ جانە جاڭعىرتۋ ءۇشىن جوبالاۋ باستالدى: ولار "دوستىق"، "مامىر-4" شاعىناۋداندارى، ساين-شالياپين-جاندوسوۆ-قارعالى وزەنى كوشەلەرىنىڭ قيىلىستارى، سونداي-اق ارىچنايا، ىكىلاس، زاپادنايا كوشەلەرىنىڭ ۋچاسكەسى. بۇل ۋچاسكەلەردە سۋ جانە كارىز جەلىلەرى 1960-1970 جىلدارى سالىنعان، ولاردىڭ توزۋى 80%-دان اسادى. جۇمىستار اعىمداعى جىلى باستالىپ، 2024 جىلى تولىعىمەن اياقتالادى. قايتا قۇرۋ 11 مىڭنان استام ابونەنتتى ساپالى سۋمەن جانە كارىزبەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
اۋداندا جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ وزەكتى ماسەلە بولىپ قالا بەرەدى. وتكەن جىلى ۇزىندىعى 27 كم 22 كوشەگە ورتاشا جوندەۋ جۇرگىزىلدى، سونداي-اق جالپى اۋدانى 25 مىڭ شارشى مەتر 75 كوشە ۋچاسكەلەرىندە اعىمداعى جوندەۋ اياقتالدى. ۇزىندىعى 6،8 كم 33 ۋچاسكەدە تروتۋارلار جاسالدى، بيىل تاعى 22 كوشە مەن ۇزىندىعى 19 كم 9 وتپەلى جولدى ورتاشا جوندەۋ جوسپارلانۋدا.
ۇنەمى سۋ باسىپ قالاتىن ورىنداردىڭ پروبلەماسىن شەشۋ ءۇشىن وتكەن جىلى تج جەلىسى بويىنشا اۋداننىڭ 7 پروبلەمالىق ۋچاسكەسىنىڭ 5-ەۋى جويىلدى. قالعان ەكى ۋچاسكە بويىنشا جۇمىستار اعىمداعى جىلدىڭ ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتالادى.
الماتى اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا وتكەن جىلى 167 اۋلا اۋماعىنا جوندەۋ جۇمىستارى باستالدى. ولاردىڭ 30-ى تولىق جوندەۋدەن ءوتتى. قالعان اۋلالاردى اباتتاندىرۋ اعىمداعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا اياقتالادى.
وقۋشى ورىندارىنىڭ تاپشىلىعىن ازايتۋ ءۇشىن وتكەن جىلى ەكى مەكتەپتىڭ قوسالقى نىساندارى پايدالانۋعا بەرىلدى جانە «دوستىق» جەكەمەنشىك مەكتەبى اشىلدى، بۇل 400 وقۋشى ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەردى. اعىمداعى جىلى «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا 600 ورىندىق عيمارات سالۋ جوسپارلانۋدا. جىل سوڭىنا دەيىن 4 مەكتەپتە سەيسميكالىق كۇشەيتۋ مەن كۇردەلى جوندەۋ اياقتالادى.
اۋدان تۇرعىندارىن ساپالى الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وتكەن جىلى 348 ورىندىق 6 جەكە مەنشىك بالاباقشا اشىلدى. اعىمداعى جىلى «التىن بەسىك» شاعىناۋدانىندا 120 ورىندىق مەملەكەتتىك بالاباقشا سالۋ جوسپارلانۋدا. «مەكتەپ اۆتوبۋسى» جوباسى اياسىندا بيىل 5 مەكتەپكە اۆتوبۋس بولىنەدى.
وتكەن جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا "مامىر-1" شاعىناۋدانىندا مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋدىڭ قادامدىق قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اۋىسىمىنا 200 ادام قابىلدايتىن وتباسىلىق-دارىگەرلىك امبۋلاتوريانىڭ قۇرىلىسى باستالدى. سونداي-اق، "قۋانىش" شاعىناۋدانىندا №18 ەمحانانىڭ جاڭا نەگىزگى عيماراتىن سالۋ ءۇشىن ءبىر اۋىسىمدا 300 ادام قابىلدايتىن جەر ۋچاسكەسىن ساتىپ الۋ بويىنشا جۇمىس جالعاسۋدا.
اۋداندا قوعامدىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى بەلسەندى تۇردە شەشىلۋدە. بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىنىڭ جەلىسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن 2022 جىلى 359 بەينەباقىلاۋ جۇيەسىنىڭ كامەرالارى ورناتىلدى. 2023 جىلدىڭ I توقسانىنىڭ سوڭىنا دەيىن 700-گە جۋىق جاڭا كامەرانى ورناتۋعا ارنالعان مەكەنجايلاردىڭ ءتىزىمى دايىندالادى.
اكىممەن وتكەن تۇراقتى كەزدەسۋلەر بارىسىندا تۇرعىندار جايلى قالالىق ورتانى دامىتۋ جونىندە تىلەكتەرىن ءبىلدىردى. بۇگىندە زاماناۋي قالالىق ديزايننىڭ جاڭا ستاندارتتارىن ەسكەرە وتىرىپ، "اقساي" شاعىناۋدانىنداعى ساياباق اباتتاندىرىلدى ءارى ول تۇرعىندار ءجيى كەلەتىن ورىنعا اينالدى. اقپان ايىندا سايران كولىنىڭ ءتۇبىن شوگىندىلەردەن مەحانيكالىق تازارتۋ جۇمىستارى باستالادى. جۇمىستاردى 2023 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانۋدا.
اعىمداعى جىلدىڭ قازان ايىنا دەيىن ساين كوشەسى بويىنداعى 4 جەراستى وتكەل جوندەلەدى. سونداي-اق، اۋداننىڭ 5 جەرۇستى وتكەلىن كۇردەلى جوندەۋ ءۇشىن جسق ازىرلەنۋدە.
اۋداننىڭ كەلبەتى مەن ەكولوگياسىن جاقسارتۋ ءۇشىن وتكەن جىلى 3700 اعاش جانە 15 585 بۇتا وتىرعىزىلىپ، 1150 اپاتتى اعاشتار الىنىپ تاستالدى. اعىمداعى جىلى 2 مىڭ اپاتتى اعاشتى الىپ تاستاۋ جانە 20 مىڭ اعاشتى وتەمدىك وتىرعىزۋ جوسپارلانۋدا.
«حالىق قاتىساتىن بيۋدجەت» باعدارلاماسى اياسىندا وتكەن جىلى اۋداندا 23 جوبا ىسكە اسىرىلدى، ناتيجەسىندە 17 قوعامدىق كەڭىستىك قۇرىلدى، 4 شاعىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر ايماعى جابدىقتالدى جانە 2 اۆتوسۋارۋ جۇيەسى ورناتىلدى. 2023 جىلى اۋدان تۇرعىندارىنىڭ وتىنىمدەرى بويىنشا 800 ملن تەڭگەگە 16 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانۋدا.
الماتى اكىمىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا اۋدان تۇرعىندارى جولداردى جوندەۋ، كارىز، ەلەكتر جەلىلەرىن اباتتاندىرۋ جانە ت. ب. ماسەلەلەردى كوتەردى.