قاڭتار وقيعاسىنىڭ الدىندا اليك شپەكبايەۆ نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «ەسكى گۆاردياسىنىڭ» باسقا وكىلدەرى سياقتى كولەڭكەدە كورىنبەي قالدى. ول سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى اگەنتتىگىندە جەتى جىلداي جۇمىس ىستەپ، جاقىندا وسىعان ۇقساس قىزمەتكە قايتا ورالىپ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق جەلى ءتورالقاسىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتىن اتقارادى. بۇل ۇيىم نە ءۇشىن قۇرىلدى جانە ول بولاشاقتا نەمەن اينالىسادى؟
«پراكتيكالىق تاجىريبەسى بار» قازاقستاننىڭ ءبىر توپ قوعام قايراتكەرلەرى مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق جەلى قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. جاڭادان قۇرىلعان قۇرىلىم مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتەدى، كاسىپكەرلىكتىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعايدى، قۇقىقتىق اكتىلەرگە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساراپتاما جۇرگىزەدى، قوعامدىق باقىلاۋ ارقىلى بيۋدجەتتىك باعدارلامالارعا مونيتورينگ جۇرگىزەدى.
قوعام بەلسەندىلەرى جاڭادان قۇرىلعان قۇرىلىمنىڭ قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى زاڭ كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن قۇرىلعانىن العا تارتادى.
«قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى زاڭ كۇشىنە ەندى. بۇل ءبىزدىڭ مۇمكىندىكتەرىمىزدى كەڭەيتىپ، شەشىم قابىلداۋ ۇدەرىسىنە ازاماتتىق قاتىسۋدى ىنتالاندىراتىنى ءسوزسىز»، - دەيدى «ادىلدىك جولى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ديرەكتورى ديدار سماعۇلوۆ.
قوعامدى بىرىكتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن قازاقستاننىڭ تابيعاتتى قورعاۋ ۇيىمدارى قاۋىمداستىعى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولات قاسىموۆ تا اتاپ وتەدى.
«الدا كوپ جۇمىس ىستەۋ كەرەك. قوعامدىق باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ساپانى ارتتىرۋ قاجەت. ءبىز بىرلىك تانىتا وتىرىپ، كوپ جۇمىس ىستەۋىمىزگە تۋرا كەلەدى. سالا ماماندارىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن العا تارتا وتىرىپ، مەملەكەتتىك شەشىمدەر قابىلداۋ پروسەستەرىنە قاتىسۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى ىقپالدى بىرتىندەپ ارتتىرۋ. ول ءۇشىن بارلىق شارتتار مەن زاڭدار بار».
ەلدەگى جەمقورلىق دەڭگەيى تومەندەپ جاتقان جوق، دەيدى ەكونوميست راحىم وشاقبايەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ەلدىڭ باستى دەرتىنە قارسى كۇرەستە ازاماتتىق قوعامدى قالىپتاستىرۋ – جاڭا كوزقاراس.
«قازاقستاندىقتاردىڭ پىكىرىنشە، سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيى تومەندەگەن جوق، كەرىسىنشە، ايتارلىقتاي ءوستى. بۇعان ازاماتتىق قوعام كوپ ارالاسا بەرمەيدى، ەندى بۇل تاعى ءبىر جاڭا ءتاسىل. ءبىزدىڭ قىزمەتىمىزدىڭ ناتيجەلى بولۋى ماڭىزدى. بۇل ەڭ شەكتەۋلى رەسۋرستار ماڭىزدى ساتتەرگە قولدانىلۋى كەرەك دەگەندى بىلدىرەدى. سىبايلاس جەمقورلىق ەڭ الدىمەن قوعام مۇددەسىنە زيان كەلتىرەدى. سوڭعى ەكى-ۇش جىلدا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىندارى 60 پايىزعا، ياعني 10 تريلليون تەڭگەگە دەيىن وسكەنىن بايقاعان ادام از. نەگىزگى شىعىندار ءبىلىم سالاسىنىڭ شىعىندارى باسىم. دەمەك، بيۋدجەتتىڭ جاعدايى ايتارلىقتاي قيىن. تاپشىلىق سەگىز تريلليون تەڭگەدەن استى».
سونىمەن قاتار، وشاقبايەۆ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ دەكلاراسيالارىنىڭ جالپىعا قولجەتىمدى بولۋى قاجەتتىگىن اتاپ ءوتىپ، وسى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ جول كارتاسىن ازىرلەۋدى ۇسىنادى.
جالپى، ساراپشىلار قۇرىلىس سەكتورى، ءبىلىم بەرۋ، بيۋدجەت، مەملەكەتتىك شىعىنداردىڭ تيىمدىلىگىن باقىلاۋ جانە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار سياقتى سالالار سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق جەلىنىڭ باستى نازارىندا ەرەكشە توقتالادى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2021 جىلدىڭ ساۋىرىنە دەيىن اليك شپەكبايەۆ «انتيكوردى» باسقارعان. الايدا ول پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن قىزمەتىنەن بوساتىلدى.
ال 2003-2008 جىلدار ارالىعىندا شپەكبايەۆ ق ر ىشكى ىستەر ۆيسە-مينيسترى قىزمەتىن اتقارعان. ودان كەيىن 2014 جىلعا دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ قۇقىق قورعاۋ جۇيەسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولدى.