پرەزيدەنت جولداۋىنا سايكەس، قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ جاڭا پاراديگماسى ەلىمىزدىڭ باسەكەلىك ارتىقشىلىقتارىن ءتيىمدى پايدالانۋعا جانە ءوندىرىس سالاسىنداعى ەڭبەك، كاپيتال، رەسۋرستار، تەحنولوگيا سياقتى نەگىزگى فاكتورلاردىڭ الەۋەتىن بارىنشا اشۋعا نەگىزدەلەدى.

«وسىلايشا، ۇكىمەت ەكونوميكانىڭ باسىم سەكتورلارىن دامىتۋعا دەن قويۋى قاجەت. بۇل، ءبىرىنشى كەزەكتە، تەرەڭ وڭدەلگەن تاۋارلار شىعارۋ، كولىك-لوگيستيكا الەۋەتىن تولىق اشۋ، تۋريستىك كلاستەردى دامىتۋ جانە اگروونەركاسىپتىك كەشەن رەزەرۆتەرىن پايدالانۋ»، — دەپ اتاپ ءوتتى ءاليحان سمايىلوۆ.

ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ ەكونوميكالىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋ، كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جانە مەملەكەتتىك باسقارۋدى جاڭعىرتۋ جونىندەگى نەگىزگى شارالار تۋرالى بايانداما جاسادى.

بيۋدجەت شىعىستارىن جوسپارلاۋدى جەتىلدىرۋ تۋرالى پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋبايەۆ، ەنەرگەتيكا جانە گاز سالالارىن دامىتۋ تۋرالى – ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقالييەۆ باياندادى.

اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ەربول قاراشوكەيەۆ، سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين وزدەرى جەتەكشىلىك ەتەتىن سالالاردا اتقارىلىپ جاتقان جانە جوسپارلانعان شارالار تۋرالى مالىمدەدى.

ءبىلىم بەرۋ ساپاسى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ بويىنشا – وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى عاني بەيسەمبايەۆ، عىلىمدى دامىتۋ مەن كادرلار دايارلاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا – عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك حاباردار ەتتى.

وتىرىستا سونداي-اق وڭدەۋ ونەركاسىبىن، ينفراقۇرىلىمدى، ءتۋريزمدى جانە كرەاتيۆتى يندۋستريانى، ەكولوگيا مەن سۋ سالاسىن دامىتۋ جونىندەگى شارالار قارالدى.

ءاليحان سمايىلوۆ مەملەكەت باسشىسى ءوز جولداۋىندا ەكونوميكانىڭ تۇراقتى ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ونى ءارتاراپتاندىرۋ بويىنشا ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەتتەردى ايقىنداپ بەرگەنىن اتاپ ءوتتى.

«پرەزيدەنت ۇسىنعان باستامالار وتە اۋقىمدى ءارى جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردىڭ قيسىندى جالعاسى بولىپ تابىلادى. ال، ولاردىڭ نەگىزگى ماقساتى – قۋاتتى جانە وركەندەگەنمەملەكەت قۇرۋ. ءوز كەزەگىندە ۇكىمەت بۇكىل كۇش-جىگەرىن وسى ماقساتقا جۇمىلدىرىپ، ناقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋگە باعىتتاۋى ءتيىس»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.

ماسەلەن، بيزنەسكە تۇسەتىن فيسكالدىق جۇكتەمەنى ازايتۋ ءۇشىن باقىلاۋدى تولىق سيفرلاندىرا وتىرىپ، سالىق ەسەپتىلىگىنىڭ نىساندارىن 30%-عا قىسقارتۋ قاجەت.

«ۇلتتىق ەكونوميكا جانە قارجى مينيسترلىكتەرى «اتامەكەن» پالاتاسىمەن بىرلەسىپ، ينۆەستورلاردى باستاپقى 3 جىلدا سالىق تولەۋدەن بوساتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋى كەرەك»، — دەپ اتاپ ءوتتى ءاليحان سمايىلوۆ.

سونىمەن قاتار ول جاڭا بيۋدجەت كودەكسىنىڭ جوباسى شەڭبەرىندە بولشەكتەنگەن بيۋدجەتبويىنشا پيلوتتىق جوبانىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرىن بەكىتۋ، سالىقتار مەن تولەمدەردىڭ وزگە دە تۇرلەرىنەن تۇسەتىن تۇسىمدەردىڭ ءبىر بولىگىن، ونىڭ ىشىندە قوسىمشا قۇن سالىعىن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بيۋدجەتكە بەرۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرۋ، سونداي-اق جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە جينالاتىن سالىقتاردىڭ ءبىر بولىگى بويىنشا پرەفەرەنسيالاردى ايقىنداۋ جونىندەگى وكىلەتتىكتەردى وڭىرلەرگە بەرۋ مۇمكىندىگىن قوسىمشا قاراۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

پرەمەر-مينيستر تاريفتىك ساياساتتى قايتا قاراۋ اياسىندا سيفرلىق باقىلاۋ قۇرالدارىن ەنگىزۋدىڭ، مونوپوليستەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋدا قارسى مىندەتتەمەلەردى بەكىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋداردى.

سونداي-اق «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» جانە «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلامالارىن بىرىكتىرۋ ارقىلى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋدىڭ كەشەندى باعدارلاماسىن ازىرلەۋ، سونداي-اق «تولىق اياقتالعان» قۇرىلىس قۇرالدارىن ۋاقتىلى ەنگىزۋدى قامتاماسىز ەتىپ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋدا وفتەيك جۇيەسىن ىسكە قوسۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

بيزنەسپەن بىرلەسىپ، وڭىرلىك تاۋار-شيكىزات بيرجاسىن قۇرۋ ماسەلەسى پىسىقتالۋى ءتيىس. بۇدان باسقا، KazakhExport كومپانياسىنىڭ بازاسىندا بارلىق قاجەتتى قۇرالداردى شوعىرلاندىرا وتىرىپ، ەكسپورتتى ىلگەرىلەتۋدىڭ تولىققاندى ينستيتۋتى قۇرىلاتىن بولادى.

پرەمەر-مينيستر مەملەكەت باسشىسىنىڭ ەلىمىزدىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ودان ءارى دامىتۋ جانە كولىك-لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى كەڭەيتۋ جونىندەگى تاپسىرمالارىن ەسكەرە وتىرىپ، جاڭا كولىك مينيسترلىگى تەمىرجول سالاسىندا ءبىرقاتار ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋدى جەدەلدەتۋى تالاپ ەتىلەتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇدان باسقا، شەتەلدىك كومپانيالاردى تارتا وتىرىپ، پورت قۋاتتارىن كەڭەيتۋدى جانە 2029 جىلعا دەيىن 4 مىڭ شاقىرىمنان استام اۆتوموبيل جولدارىن كۇردەلى جوندەۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.

ءاليحان سمايىلوۆ ەلدىڭ قۋاتتى ونەركاسىپتىك نەگىزىن قۇرۋ ماسەلەسىندە وڭدەۋ سەكتورىن جەدەل دامىتۋعا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى ونەركاسىپ مينيسترلىگى سەرپىندى جانە ماڭىزدى جوبالاردىىسكە اسىرا وتىرىپ، تەرەڭ وڭدەلگەن كلاستەرلەر قۇرۋعا دەن قويۋى ءتيىس.

«بۇل رەتتە، ىشكى رەسۋرستاردى بارىنشا پايدالانۋ ماڭىزدى. وففتەيك-كەلىسىم شارتتاردىڭ الەۋەتىن جۇمىلدىرۋ قاجەت»، — دەدى ول.

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىندە لوكاليزاسيانىڭ جوعارى ۇلەسىن جانە زاماناۋي تەحنولوگيالار ترانسفەرتىن قامتاماسىز ەتۋ، قۇرىلاتىن قورعانىس ونەركاسىبىن دامىتۋ قورى ارقىلى قارجىلاندىرۋ ارقىلى وتاندىق كاسىپورىنداردى قولداۋ قاجەت.

وعان قوسا گەولوگيالىق بارلاۋدى دامىتۋ ءۇشىن يكەمدى رەتتەۋشى جانە فيسكالدىق شارتتار ازىرلەۋ قاجەتتىگى ايتىلدى.

ءاليحان سمايىلوۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇكىمەت الدىنا ەلدى ودان ءارى گازداندىرۋ، جاڭا گاز وڭدەۋ زاۋىتتارىن سالۋ، قولدا بار قايتا وڭدەۋ قۋاتتارىن تولىق جۇكتەۋ بويىنشا مىندەتتەر قويعانىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى جاڭا گاز كەن ورىندارىن بارلاۋعا جانە يگەرۋگە ينۆەستيسيالار تارتۋ جونىندە شارالار قابىلداۋ، سونداي-اق ءىرى مۇناي-گاز جانە مۇناي-گاز حيمياسى جوبالارىن دامىتۋدىڭ 2027 جىلعا دەيىنگى كەشەندى جوسپارىنىڭ جوباسىن اياقتاۋ قاجەت.

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، نەگىزگى مىندەتتەردىڭ ءبىرى سۋ سالاسىنا كەشەندى رەفورما جۇرگىزۋ بولماق. ول ءۇشىن جاڭا سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىگى قۇرىلدى.

«مينيسترلىك جۇمىسىنىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارى سۋ ۇنەمدەۋدىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن كەڭىنەن پايدالانۋ، ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ رەسۋرستارىن بىرلەسىپ باسقارۋ بويىنشا ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ، جاڭا تاريفتىك ساياسات پەن نورماتيۆتەردى ەنگىزۋ، زاماناۋي سۋ شارۋاشىلىعى ينفراقۇرىلىمىن سالۋ بولادى»، — دەدى ءاليحان سمايىلوۆ. 

سونىمەن قاتار ۇكىمەت باسشىسى ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پەن قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ەرەكشە ءمان بەرۋ قاجەتتىگىن ايتىپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنەن مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە بيزنەس-قوعامداستىقپەن بىرگە تالقىلاۋ جۇرگىزىپ، ءىرى وندىرىستەر اينالاسىنداعى ەكولوگيانى جاقسارتۋ جونىندەگى جول كارتاسىن ازىرلەۋ تالاپ ەتىلەدى.

ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ءسۇت-تاۋار فەرمالارىن سالۋ جونىندەگى تاجىريبەسىن قۇس فابريكالارىنا، كوكونىس قويمالارىنا جانە باسقا دا باعىتتارعا تاراتۋ تاپسىرىلدى.

«پرەزيدەنت ۇكىمەتتىڭ الدىنا اگروونەركاسىپ كەشەنىندە وڭدەلگەن ءونىم ۇلەسىن 70%-عا دەيىن ۇلعايتۋ مىندەتىن قويدى. وتاندىق اگروسەكتورداعى ونىمدىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋ ءۇشىن الەمدىك پراكتيكادا قولدانىلاتىن جەتىستىكتەردى بەيىمدەۋ قاجەت. اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى پاركىن جىلىنا 8-10%-عا جاڭارتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارعان ءجون»، — دەدى پرەمەر-مينيستر. 

سونداي-اق ۇكىمەت باسشىسى ازىق-تۇلىك كورپوراسياسىنا وسى سالانى تۇراقتاندىرۋشى رەتىندە ماڭىزدى ءرول بەرىلىپ وتىرعانىن، ول ازىق-تۇلىك نارىعىنداعى باعانىڭ ءوسۋىن تەجەۋ ءۇشىن قاجەتتى ينتەرۆەنسيالاردى جۇزەگە اسىراتىنىن ەسكە سالدى.

ءاليحان سمايىلوۆ مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەت الدىنا IT-قىزمەتتەرى ەكسپورتىن $1 ملرد-قا دەيىن جەتكىزۋ جونىندە جاڭا اۋقىمدى مىندەتتەر قويىپ وتىرعانىن ايتتى.

«ونى ىسكە اسىرۋ مەحانيزمدەرىنىڭ ءبىرى – ءىرى حالىقارالىق كومپانيالارمەن بىرلەسىپ كاسىپورىندار قۇرۋ، سونداي-اق ۆەنچۋرلىك قارجىلاندىرۋدى دامىتۋ. وسىعان بايلانىستى سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش مينيسترلىگى مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرگە ەكونوميكانى ودان ءارى سيفرلاندىرۋ، IT-ينفراقۇرىلىمدى جانە يننوۆاسيالاردى دامىتۋ جونىندە ءتيىستى شارالار كەشەنىن ازىرلەۋى ءتيىس»، — دەدى پرەمەر-مينيستر. 

سونداي-اق ۇكىمەت باسشىسى «بايتەرەك» حولدينگىن ترانسفورماسيالاۋ شەڭبەرىندە «وتباسى بانكتىڭ» قىزمەتىن قايتا باعدارلاۋ قاجەتتىگىن، اۋدانداردىڭ، مونوقالالار مەن اۋىلداردىڭ تۇرعىندارىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋدارۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

الەۋمەتتىك بلوكقا وتە وتىرىپ، ءاليحان سمايىلوۆ 2024 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرىن 85 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارتتىرۋدىڭ، پلاتفورمالىق جۇمىسپەن قامتۋ سالاسىن رەتتەي وتىرىپ، ەڭبەكتى دامىتۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى كەشەندى جوسپارىن قابىلداۋدىڭ جانە جۇمىس ورىندارىنداعى وندىرىستىك جاراقاتتاردىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى بولدىرماۋ ءۇشىن 2030 جىلعا دەيىنگى ءقاۋىپسىز ەڭبەك تۇجىرىمداماسىن قابىلداۋدىڭ ماڭىزىن ايتتى. سونداي-اق ۇكىمەت باسشىسى زياندى وندىرىستەردە جۇمىس ىستەيتىن ادامدار ءۇشىن ارنايى الەۋمەتتىك تولەمدەردى زاڭ جۇزىندە بەكىتۋ بويىنشا ۇسىنىستاردى جەدەل تۇردە ەنگىزۋ قاجەتتىگىن ايتىپ ءوتتى.

وعان قوسا پرەمەر-مينيستر ازاماتتارىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ نەگىزگى ساپالى ءبىلىم الۋ ەكەنىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەت باسشىسى جاڭا تاقىرىپتار مەن سۇرانىسقا يە قۇزىرەتتەر بويىنشا كۋرستار ازىرلەي وتىرىپ، پەداگوگتەردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن ارتتىرۋ جونىندە شارالار قابىلداۋدى، ينتەرنەت جىلدامدىعىن ارتتىرۋ جانە سيفرلىق ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنا تەگىن قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرۋدى، سونداي-اق بالالاردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋ جانە ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ جونىندەگى كەشەندى جوسپاردىڭ ساپالى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.

وعان قوسا ءاليحان سمايىلوۆ پسيحولوگيالىق قىزمەتتەردى كۇشەيتۋ، زورلىق-زومبىلىق جانە بۋللينگ قۇرباندارىنا كومەك كورسەتۋ بولىگىندە قوسىمشا شارالار قابىلداۋدى، تەحنيكالىق جانە جۇمىسشى ماماندىقتارى بويىنشا مەملەكەتتىك تاپسىرىستى ۇلعايتۋدى، سونداي-اق ەكونوميكانىڭ باسىمدىقتارىنا، وڭىرلەر مەن سالا ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى مەملەكەتتىك تاپسىرىس شەڭبەرىندە يكەمدى قارجىلاندىرۋ مەحانيزمدەرىن ەنگىزۋدى پىسىقتاۋدى تاپسىردى.

«عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەرمەن بىرگە “كەلەشەك” ءبىرىڭعاي ەرىكتى جيناقتاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ ماسەلەلەرىن جەدەل تۇردە پىسىقتاۋى قاجەت»، — دەدى ۇكىمەت باسشىسى. 

سونىمەن قاتار ۇكىمەت باسشىسى بازاسىندا جاساندى ينتەللەكت سالاسى بويىنشا كادر دايارلاۋدى قامتاماسىز ەتەتىن 3 ۋنيۆەرسيتەتتى انىقتاۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

وعان قوسا پرەمەر-مينيستر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، كرەاتيۆتى يندۋسترياعا قاتىسۋشىلاردى قولداۋ شارالارى بويىنشا جانە ءاربىر وڭىردە كرەاتيۆتى يندۋستريا ورتالىقتارىن قۇرۋ جونىندە ناقتى ۇسىنىستار ەنگىزۋدى، ال تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنە تۋريستىك سالادا كەمىندە 15 ءىرى جوبانىڭ تىزبەسىن ايقىنداپ، ولاردى ىسكە اسىرۋ بويىنشا ناقتى جول كارتاسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.

وتىرىستى قورىتىندىلاي كەلە، ءاليحان سمايىلوۆ مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتىڭ الدىندا بارىنشا بيىك، الايدا قول جەتكىزۋگە بولاتىن ماقساتتار قويعانىن ايتى. ول ءۇشىن قاجەتتى قۇرالدار مەن رەسۋرستار بار.

«پرەزيدەنتتىك رەفورمالاردى ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن سىزدەردىڭ ءارقايسىلارىڭىزعا زور جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. جۇمىس ۇيلەسىمدى جانە ناتيجەلى بولۋى ءتيىس. ءبىز الدىمىزدا تۇرعان مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن بارلىق كۇش-جىگەرىمىزدى جۇمساۋعا ءتيىسپىز»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.