الماتى قالاسىنىڭ ازاماتتىق اليانسى الاڭىندا يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى دانيار جانسەيىتوۆ قازاقستان ءۇشىن اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
دانيار جانسەيىتوۆ اتوم ەلەكتر ستانسياسىن (اەس) سالۋدىڭ ماقساتىن ءتۇسىندىرىپ، بۇل ەل ءۇشىن ماڭىزدى شەشىم ەكەنىن جانە ول 24 ساعات بويى تۇراقتى ەنەرگيامەن قامتاماسىز ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، باسقا جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى تۇراقتى تۇردە قاجەتتى كولەمدە ەنەرگيا وندىرە المايدى. الداعى 10 جىلدا اتوم ەنەرگەتيكاسى قولجەتىمدى ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ 9%-ىن قۇرايتىن بولادى، بۇل قازاقستانعا ەكولوگيالىق تازا، تۇراقتى ەنەرگيا بەرەدى.
ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدا اەس ۇلكەن اسەر ەتەدى. جانسەيىتوۆتىڭ ايتۋىنشا، اەس قۇرىلىسى كەزىندە 8-10 مىڭ جۇمىس ورنى اشىلىپ، كەيىن 2 مىڭ ادام ستانسيادا تۇراقتى جۇمىس ىستەيدى. بۇل تەك ەكونوميكانى عانا ەمەس، عىلىمدى دا دامىتۋعا ىقپال ەتەدى. تۇركياداعى مەرسين پروۆينسياسىندا اەس قۇرىلىسى بارىسىندا تۇرعىندار سانى 1000-نان 35 000-عا دەيىن وسكەنىن مىسالعا كەلتىردى. ۋلكەن اۋىلىندا دا وسىنداي الەۋمەتتىك وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن.
د.جانسەيىتوۆ III+ بۋىنداعى رەاكتورلاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ولاردىڭ قاۋىپسىزدىك شارالارى قاتاڭ جانە يادرولىق اپاتتاردان، سونىڭ ىشىندە چەرنوبىل مەن فۋكۋسيما سياقتى جاعدايلاردان الدەقايدا قورعالعان. اتوم بومبالارىنا قاراعاندا اەس-تىڭ وتىنى مۇلدەم باسقا سيپاتتا جانە قورشاعان ورتاعا ايتارلىقتاي ءقاۋىپ توندىرمەيدى.
د.جانسەيىتوۆ بالقاش كولىنە اسەر ەتۋ ماسەلەسىن دە قوزعاپ، اەس كولدىڭ سۋ كولەمىنە ەلەۋلى اسەر ەتپەيتىنىن ءتۇسىندىردى. اەس ءبىر جىلدا تەك 65 ملن تەكشە مەتر سۋ قولدانسا، بالقاش كولىنىڭ جالپى كولەمى 110 ملرد تەكشە مەتردى قۇرايدى.
قازاقستاندا اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىندا بىلىكتى ماماندار بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول قازاقستانداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىندا ءۇش رەاكتور جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن، ولاردىڭ بىرەۋى 57 جىل بويى اقاۋسىز جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقانىن ايتتى. جانسەيىتوۆتىڭ ايتۋىنشا، ماگاتە ستاندارتتارىنا ساي كەلەتىن 400-گە جۋىق مامان ءقازىردىڭ وزىندە جۇمىس ىستەپ جاتىر.
ءسوز سوڭىندا دانيار جانسەيىتوۆ قازاقستاندا يادرولىق فيزيكا، اتوم ەنەرگەتيكاسى جانە اتوم ەنەرگەتيكاسىنا ارنالعان جاڭا ماتەريالدار بويىنشا ماماندار دايارلاناتىنىن اتاپ ءوتتى.
2011 جىلدان بەرى 600-دەن استام مامان دايارلانىپ، ولاردىڭ كوبى قازىرگى ۋاقىتتا ءوز سالاسىندا قىزمەت ەتۋدە.