اباي كۇنى قارساڭىندا وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا ساراپشىلىق تالقىلاۋ ءوتتى، وندا جەتەكشى عالىمدار، مادەني قايراتكەرلەر قازاقتىڭ باس اقىنى مەن ويشىلىنىڭ قازاق مادەنيەتى مەن ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن، سونداي-اق ونىڭ قازىرگى الەمدەگى شىعارماشىلىعىنىڭ وزەكتىلىگىن تالقىلادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى اباي عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسورى، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى تورەگەلدى تۇياقباي قازىرگى ۇرپاق ءۇشىن ۇلى اقىننىڭ بارلىق ەڭبەكتەرىنىڭ ماڭىزى وزەكتى ەكەنىن، ءبىر عانا اسپەكتىنى اتاۋعا بولمايتىنىن اتاپ ءوتتى.
«اباي جانە ابايتانۋ تۋرالى ماسەلەنى قوزعاعان كەزدە، ءبارى دە ماڭىزدى دەپ تىزبەكتەپ ايتا بەرۋگە بولار ەدى، ءبىراق بۇگىنگى كۇنى وزەكتى بولىپ تۇرعان ماسەلە، ابايدىڭ ءىلىمىن ايتار بولساق، ونىڭ ىشىندە 7 ءتۇرلى كونسەپتۋالدى، جانە ودان تۋىندايتىن قوسالقى، كوپتەگەن سالالاردى تاراتىپ ايتۋعا بولادى. ونى قاي قىرىنان وقىساڭىز دا، تانىساڭىز دا، ەسەيگەن سايىن ابايدىڭ الەمى شەكسىز ۇلعايا بەرەدى، كوبەە بەرەدى. مەن وسىنى باسا ايتقىم كەلەدى، ياكي ءبىز ابايدى ءالى تولىق تانىپ-بىلگەن جوقپىز. ءوزىمىزدىڭ جۇرتشىلىعىمىزعا عانا ەمەس، مىنا الەمگە ابايدى تانىتۋ، اباي ءىلىمىن تانىتۋ پارىزىمىز. اباي - قازىرگى تىلمەن ايتقاندا ەلىمىزدىڭ، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق برەندى دەپ ايتساق بولادى. ۇلى اقىننىڭ ەسىمى اتالعاندا كەز-كەلگەن شەت ەلدىڭ ازاماتى قازاق ەلى، قازاق جۇرتى دەپ ويلاۋ كەرەك. جانە دە قازاق دەسە اباي ەسىنە ءتۇسۋ كەرەك»، - دەپ ءبولىستى ول.
تالقىلاۋعا قاتىسۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، اباي مۇراسىنىڭ كەيبىر اسپەكتىلەرى ءالى دە زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل باعىتتا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى اباي عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى جۇمىس ىستەيدى. ينستيتۋتتىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ءلايلا مۇسالى اباي قۇنانباي ۇلى شىعارماشىلىعىنىڭ زەرتتەلمەگەن اسپەكتىلەرى كوپ ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ءبىزدىڭ ينستيتۋت ەكى عىلىمي جوبا جۇرگىزدى، ءبىرىنشىسى – «اباي شىعارماشىلىعىن ءپانارالىق اسپەكتىدە زەرتتەۋ»، ەكىنشىسى – «اباي ءىلىمىن ءبىلۋدىڭ، ءتۇسىنۋدىڭ جانە قولدانۋدىڭ عىلىمي نەگىزدەرى مەن تەوريالىق تەتىكتەرى». وسىعان بايلانىستى اباي ىلىمدەرىن قامتيتىن نەگىزگى تۇجىرىمدامالار وتە وزەكتى دەپ ويلايمىز. بۇل بارىنە بەلگىلى اقىل، ار-وجدان، ءبىلىم، عىلىم، كۇش، جانە ارينە، «ابايشا» ايتقاندا جۇرەك ءبىرىنشى ورىندا. وسى ورايدا پروفەسسور جانعارا دادەبايەۆ باسقاراتىن ءبىزدىڭ ينستيتۋتتا ابايدىڭ ادامگەرشىلىك كودەكسى ازىرلەندى. بۇل - جاستاردىڭ، جاڭا قازاقستان وكىلدەرىنىڭ مورالدىق كومپاسى، مورالدىق بارومەترى. سوندىقتان، بۇگىنگى تاڭدا ءبىز اباي ءىلىمىن قولدانۋعا كوپ كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ءبىز ءبارىمىز ابايدى بىلەمىز، ءبىراق ونى تۇسىنەمىز بە؟ ەڭ باستىسى، ءبىز ونى ومىرىمىزدە قولدانامىز با؟ سوندىقتان اباي ءىلىمىنىڭ زەرتتەلمەگەن اسپەكتىلەرى وتە كوپ، ويتكەنى اباي شىعارماشىلىعى جان-جاقتى جانە سينكرەتتى. جاڭا قازاقستان جاعدايىندا بىزگە ونىڭ نەگىزگى تۇجىرىمدامالارىن جاڭا اسپەكتىدە، جاڭا قىرىندا ءتۇسىنۋ جانە قولدانۋ قاجەت»، - دەپ اتاپ ءوتتى ل.مۇسالى.
سونداي-اق، ساراپشىلار ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنان بۇگىنگى تاڭدا پايدالى بولۋى مۇمكىن ساباقتاردى ءبولىپ كورسەتتى. ماسەلەن، م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ حالىقارالىق بايلانىستار جانە الەمدىك ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى سۆەتلانا انانيەۆانىڭ پىكىرىنشە، ابايدىڭ وقۋ، ءبىلىم كۋلتى جانە ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋ تۋرالى يدەيالارى وزەكتى بولىپ قالا بەرەدى جانە جاستار ءۇشىن باعدار رەتىندە قىزمەت ەتەدى.
«مەن قازاق ادەبيەتىنىڭ پاتريارحى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ ايتقان سوزدەرىن وتە جاقسى كورەمىن. سوڭعى پرەزەنتاسيالاردىڭ بىرىندە ول ءار ۋاقىتتا ءبىر كىتاپ بىزگە، وقىرماندارعا، زەرتتەۋشىلەرگە ءوز بەتتەرىن ءار ءتۇرلى قىرىنان اشىلا الاتىندىعى تۋرالى ايتتى. بۇل ءبىلىم دەڭگەيىنە، كىتاپتى، ءماتىندى كىم وقيتىنىنا بايلانىستى بولادى. مىسالى، بەلارۋس جازۋشىلار وداعىنىڭ ءتوراعاسى الەكسەي كارليۋكيەۆيچتىڭ پىكىرىنشە، ابايدىڭ بەلارۋس تىلىنە اۋدارماسى كەڭ ەۋروپالىق كەڭىستىككە ەنىپ كەتكەن. سول سياقتى، «جاڭا قارا سوزدەردىڭ» ۋكراين تىلىنە اۋدارماسى كەرەمەت جاسالدى، تەك ماتىندەر عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كەڭەستىك ادەبيەتتانۋشىلار مەن ۋكراينانىڭ ادەبيەتتانۋشىلارىنىڭ عىلىمي ماقالالارى مەن جاۋاپتارى دا قامتىلدى.
«قارا سوزدەرىنىڭ» سلوۆاك تىلىنە اۋدارمالارى ونىڭ يتاليان، سەرب تىلدەرىنە اۋدارىلۋىنا اكەلدى. حالىقارالىق كونفەرەنسيالارعا قاتىسا وتىرىپ، ءبىز ابايدى شەتەلدىك ادەبيەتتانۋدا جانە شەتەلدىك سىنشىلاردىڭ قالاي قابىلدايتىنى تۋرالى كوپ نارسەنى بىلدىك. ءبىز ونىڭ بەلگىلى ءبىر قىرلارىنا عانا قول تيگىزەمىز، ال ۇلى اباي سياقتى قۇبىلىس بىزدەن قانشالىقتى الىس بولسا، سوعۇرلىم جاڭا اشىلۋلار بولادى»، - دەپ ءبولىستى س.انانيەۆا.
وسىلايشا، ساراپشىلار اباي شىعارمالارىندا قالىپتاسقان سىني ويلاۋ مەن مورالدىق قۇندىلىقتار قازىرگى ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىندە ماڭىزدى ءرول اتقارا الادى دەگەن پىكىرگە كەلدى. ونىڭ تەرەڭ فيلوسوفيالىق ويلارى مەن پوەتيكالىق شىعارمالارى ستۋدەنتتەردىڭ تالداۋ جانە تاۋەلسىز قورىتىندى جاساۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى.
ابايدىڭ قازاق ادەبي ءتىلىن قالىپتاستىرۋداعى ءرولى دە ەگجەي-تەگجەيلى قاراستىرىلدى. ءلايلا مۇسالى اتاپ وتكەندەي، ونىڭ ستيليستيكالىق تاسىلدەرى مەن ادەبيەتكە جاڭاشىل كوزقاراسى قازاق ادەبيەتىنىڭ كەيىنگى دامۋىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، ونى جاڭا كوركەمدىك فورمالارمەن جانە مانەرلى قۇرالدارمەن بايىتتى.
اباي تۋرالى ايتاتىن بولساق، ابايتانۋ مەن ابايتانۋشىلاردىڭ ءىلىمىن اينالىپ وتۋگە بولمايدى. ۇلى اقىن مەن ويشىلدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن زەرتتەۋدەگى العاشقى قادامداردى ونىڭ جاقىن شاكىرتتەرى مەن زامانداستارى، ونىڭ ورتاسىندا بولعان اقىندار جاسادى. ابايتانۋدى دامىتۋداعى كەلەسى ماڭىزدى كەزەڭدى الاش قايراتكەرلەرى ەنگىزدى. الايدا ابايتانۋدى عىلىمي نەگىزدەگەننىڭ العاشقىسى - اكادەميك مۇحتار اۋەزوۆ بولدى. ول ابايدىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن جۇيەلەپ، ناسيحاتتاپ قانا قويماي، ءوزىنىڭ زەرتتەۋلەرى، عىلىمي جۇمىستارى مەن كوركەم شىعارمالارى ارقىلى ونىڭ ماڭىزىن حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەردى.
قازۇۋ جانىنداعى اباي عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا قازاقستاندا جانە ابايتانۋ تاريحىندا العاش رەت «ابايتانۋ. تاڭدامالى ەڭبەككەر» جۇيەلەنگەن كوپتومدىق ازىرلەندى، وندا حرونولوگيالىق تارتىپتە العاشقى ابايتانۋشىلار دا، قازىرگى زامانداعىلار دا كورسەتىلگەن.
تالقىلاۋ سوڭىندا قاتىسۋشىلار اباي قۇنانبايەۆتىڭ مۇراسى ۇلتتىق بىرلىك پەن رۋحاني جاڭعىرۋدى نىعايتۋدا شەشۋشى ءرول اتقارا وتىرىپ، قازاق حالقىنا شابىت بەرىپ، باعىت-باعدار بەرۋدى جالعاستىرادى دەگەن پىكىرگە كەلدى.