الماتى اكىمى دارحان ساتىبالدى تۇركسىب اۋدانىنا جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، تۇرعىندار ءۇشىن ماڭىزدى جوبالارمەن تانىستى.
ءىس ساپار الماتى تەلەكوممۋنيكاسيا جانە ماشينا جاساۋ كوللەدجى مەن جاتاقحانانىڭ جاڭا عيماراتىنىڭ قۇرىلىس نىساندارىن ارالاۋدان باستالدى. وقۋ ورنى 1940 جىلى قۇرىلعان. ەسكى عيمارات پايدالانۋعا بەرىلگەن كەزدەن بەرى جوندەۋ كورمەگەندىكتەن، ونى بۇزىپ، جاڭا كورپۋس سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. جاڭا عيماراتتا زاماناۋي جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن وقۋ شەبەرحانالارى، اسحانا جانە اكت زالى بولادى. ورىن سانى 1050 ستۋدەنتكە دەيىن ارتادى دەپ جوسپارلانۋدا.
الماتى اكىمى قۇرىلىس قارقىنىن ارتتىرۋدى، ارلەۋ جانە اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋدى، سونداي-اق عيماراتتى زاماناۋي ءارى ساپالى جيھازبەن جابدىقتاۋدى تاپسىردى. قالانىڭ باسشىسى تۇلەكتەردى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، كوللەدج ديرەكتورىنا وسى باعىتتاعى جۇمىستى كۇشەيتۋدى جۇكتەدى.
سونداي-اق، دارحان ساتىبالدى «الماتى-1» تەمىرجول ۆوكزالى الدىنداعى الاڭداعى سكۆەردى جوندەۋ بارىسىمەن جانە سەيفۋللين داڭعىلى مەن كۋنگۋرسكايا كوشەسى بويىنداعى ىرگەلەس اۋماقتاردى اباتتاندىرۋ جوبالارىمەن تانىستى. قورىتىندى جۇمىستاردى وسى جىلدىڭ تامىزىنا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانعان.
جۇمىس ساپارى بارىسىندا الماتى اكىمىنە وسيپەنكو كوشەسى بويىنداعى 2،2 گەكتار جەر تەلىمىندە دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى جوباسى تانىستىرىلدى. جەر تەلىمىنىڭ ءبىر بولىگى جەكەمەنشىكتە ورنالاسقان. قازىرگى تاڭدا ساتىپ الۋ ءراسىمى جۇرگىزىلۋدە.
كەلەسى نىسان – №6 وقۋشىلار ءۇيى بولدى. بۇل جەردە 1570 بالا قوسىمشا ءبىلىم الادى. 1958 جىلى سالىنعان بۇل عيمارات كۇردەلى جوندەۋ مەن سەيسميكالىق نىعايتۋدى قاجەت ەتەدى. دارحان ساتىبالدى رەكونسترۋكسيا جوباسىمەن تانىستى.
«مەن جوندەۋگە قارسى ەمەسپىن، قاجەت ەكەنى كورىنىپ تۇر. ءبىز قولدايمىز. ەڭ باستىسى – بارلىق جۇمىستاردى باقىلاۋعا الۋىڭىز كەرەك، سەبەبى بۇل عيمارات ساۋلەت ەسكەرتكىشى»، – دەپ تاپسىرما بەردى اكىم وقۋشىلار ءۇيىنىڭ ديرەكتورىنا.
قالا باسشىسى تانىسقان تاعى ءبىر جوبا – ساۋرانبايەۆ-مولداعالييەۆ-تولستوي-چەرنىشيەۆسكيي كوشەلەرى ارالىعىنداعى توزىعى جەتكەن تۇرعىن ۇيلەردى رەنوۆاسيالاۋ. الماتى اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا، ەندى ينۆەستورلارمەن كەلىسىمشارتتار جاسالعان كەزدە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمعا تۇسەتىن جۇكتەمە ەسەپكە الىنادى.
دارحان ساتىبالدى مايبورودا كوشەسىندە جۇرگىنشىلەر ايماعىنىڭ قۇرىلىسى، اقان سەرى-سەيفۋللين-شولوحوۆ كوشەلەرى اۋدانىنداعى ينجەنەرلىك جەلىلەردى قايتا جاڭارتۋ جانە №8 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانى رەكونسترۋكسيالاۋ بارىسىمەن تانىستى. مايبورودا كوشەسى بويىنداعى ۇزىندىعى 1،1 كم بولاتىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر ايماعى سەيفۋللين داڭعىلىنان بايقال كوشەسىنە دەيىن سوزىلىپ، جايلى ءارى ءقاۋىپسىز ورتا قۇرۋدى كوزدەيدى.
اقان سەرى–سەيفۋللين–شولوحوۆ كوشەلەرى اۋدانىندا سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋ بۇرۋ جەلىلەرىن رەكونسترۋكسيالاۋ جانە سالۋ كوزدەلىپ وتىر. جوباعا سايكەس، 18،8 كم سۋ قۇبىرى جانە 27،9 كم كارىز جەلىلەرى سالىنىپ، 1200 ابونەنت قامتىلماق.
№8 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانى رەكونسترۋكسيالاۋ بويىنشا العاشقى كەزەڭدە بۇرىنعى بالالار اۋرۋحاناسى عيماراتىنا قابىلداۋ بولىمشەسىن قوسۋدىڭ جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاماسى ازىرلەنۋدە. بۇل عيمارات ەرەسەكتەرگە ارنالعان اۋرۋحانانىڭ قۇرامىنا ەنەدى. قۇرىلىس جۇمىستارى 2026 جىلدىڭ باسىندا باستالادى دەپ كۇتىلۋدە.
جۇمىس ساپارىنىڭ سوڭىندا دارحان ساتىبالدى باۋم توعايىن اباتتاندىرۋ جانە ۇلكەن الماتى ارناسىنا (ءۇاا) كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ جوبالارىمەن تانىستى. سول جەردە قالا اكىمى اۋدان تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋ وتكىزدى.
باۋم توعايى – الماتىنىڭ ەڭ ۇلكەن جاسىل ايماقتارىنىڭ ءبىرى. ونى اباتتاندىرۋ جوباسى اياسىندا ورىندىقتار مەن قوقىس جاشىكتەرى، جارىق شامدارى، بالالار جانە ۆوركاۋت الاڭدارى ورناتىلادى، اعاشتار وتىرعىزىلادى.
ءۇاا-نى كۇردەلى جوندەۋ جوباسى اياسىندا ءۇش جاعاجاي ايماعىن اباتتاندىرۋ، جاياۋ جۇرگىنشى جانە ۆەلوسيپەد جولدارىن سالۋ كوزدەلگەن. سونداي-اق، گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىستاردى ءىشىنارا اۋىستىرا وتىرىپ جوندەۋ، تىرەۋىش تەمىربەتون قابىرعالار، جاياۋ جۇرگىنشى كوپىرلەرى مەن قورشاۋلاردى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالعاننان كەيىن ارنانى سۋمەن تولتىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول جەتكىزىلدى.
«نازاردى ارناعا اۋدارايىق. سۋ جىبەرەمىز. قاجەت بولسا، قوسىمشا اباتتاندىرۋ جۇرگىزەمىز. 7-8 جىلدان بەرى قۇرعاق تۇر. مەن الاتاۋ اۋدانىندا بولدىم – ءۇاا كەي جەرلەردە قيراعان، كەي جەرلەردە توپىراقپەن تولىپ قالعان. مۇنىڭ ءبارىن تازارتۋ قاجەت»، – دەدى الماتى اكىمى.
قالا باسشىسى مەن اۋدان تۇرعىندارى اراسىنداعى اڭگىمە بارىسىندا ولار باۋم توعايىن اباتتاندىرۋ جانە قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن كوتەردى. اتاپ ايتقاندا، تۇرعىندار بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن ورناتىپ، كوشە جارىعىن قوسۋ تۋرالى ءوتىنىش ءبىلدىردى. جاۋاپتى قىزمەت وكىلدەرى توعاي اۋماعىندا 100-دەن استام كامەرا ورناتۋ، سونداي-اق جارىقتاندىرۋ جەلىلەرىن تارتۋ جوسپارلانعانىن حابارلادى.
جۇمىس ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دارحان ساتىبالدى بارلىق جوبالاردىڭ ساپالى جانە ۋاقىتىلى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى، سونداي-اق تۇرعىندارمەن اشىق ديالوگتى جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.