Qazir Almaty men Elordada, oblys ortalyqtarynda fıtnes- klýb, sport zaldary az emes. Biraq kúndelikti kúıbeń tirlik pen jumysbastylyqty eskerip, jurtshylyqtyń tán saýlyǵyna jappaı den qoıýyna mursha berip jatqan birde-bir sport zaly joq. Olar áldeqashan qaltasy qalyńdarǵa ǵana qyzmet kórsetýdiń jolyna túsip ketti.
Túrli jeńildikter qarastyrylsa eken...
Máselen, bir Almatyda irili-usaqty 70-ke jýyq fıtnes klýbtar, saýyqtyrý ortalyqtary bar. Alaıda, olardyń baǵasy, qyzmet kórsetý quny óte qymbat. Trenajer zalyna aptasyna úsh ret barsańyz, aıyna 30 myń teńge tóleısiz. Baseınde júzýdiń bir aıǵa arnalǵan arzan abonementiniń ózi 25-30 myń turady. Biraq kez kelgen adam trenajer zaldaryna baratyn bolsa, onyń óz betimen daıyndalǵany emes, kásibı ınstrýktormen birge jattyqqanyn qalaıdy. Óıtkeni, onsyz qansha aı shuǵyldansa da nátıje shyǵarý qıyn. Jattyǵý zaldarynyń ózi de ınstrýktorlarmen derbes aınalysýǵa keńes beredi. Alaıda, oǵan taǵy da qosymsha aqy qosylady. Ár ınstrýktor óz qyzmeti úshin kem degende 15 myń teńge alady. Eger ol sport sheberi nemese túrli saıystardan chempıon ataǵyn alsa, onyń qyzmet aqysy qymbat bolady. Bul rette kásibı mamannyń jattyǵýyna top bolyp qatyssańyz, sál arzandaý túsedi. Al eger jeke ózin ǵana daıyndaıtyn bolsa, onyń quny joǵary turady. Bul tusta trenajer zaldarynyń bári jeke bolǵandyqtan, eshqandaı jeńildik qarastyrylmaǵan.
Júıeli sharalar atqarý qajet
Onyń ústine, úlken kompanıalar men árbir ýnıversıtettiń, túrli mekemeniń bas- basyna sport keshenderi bar. Bulardyń barlyǵy memleket qarajaty esebinen salyndy. Solaı bola tura, bular da jurtshylyqqa qoljetimdi bolmaı tur. Halyq úshin salynǵan nysandardy da qalyń buqara paıdalana almaı otyr. Shynynda da, vedimistik sport keshenderi olardyń jekemenshigine aınalyp ketkendeı. Ózgelerdi esiginen attap bastyrmaıdy.
Birer jyl buryn elimizde buqaralyq sportty damytýǵa erekshe kóńil bólindi. Árbir oblys, aýdandarda túrli sporttyq nysandar ashyldy. Biraq búginde sporttyq nysandardyń qoljetimdiligine qatysty suraqtar kóbeıdi. Qoǵamda sporttyq nysandardyń, ıakı sporttyq seksıalardyń qymbattyǵyna qatysty alańdaýshylyq artyp otyr. Sport janashyrlary máseleni jyly jaba salmaı, ony túbegeıli sheshý kerektigin aıtady. Ásirese, quzyrly mınıstrlikter esep úshin ózine tıesili sharalardy atqarýmen shektelmeý kerek. Ult saýlyǵy máselesi turǵan jerde bilimge, sportqa jáne densaýlyq saqtaýǵa jaýapty vedomstvolar birige otyryp, júıeli sharalar atqarý qajet.
Memlekettik deńgeıde sheshetin ýaqyt jetti
Bir qýanarlyǵy, Almatyda túrli sport alańdary ashylyp jatyr. Degenmen, onyń keıbiri jaýapsyz merdigerlerdiń kesirinen qırap, jaramsyz bolyp qalǵan. Dánekerlegen temirleri synyp, sapasyz jasaǵany ańǵarylyp turady. Al vedomstvolarǵa qarasty sport keshenderi qarapaıym halyqtyń qaltasyna saı qyzmet kórsetpeı otyr. Olarǵa qarjysyn tólemeı, esh kire almaısyz. Baǵasy aspandap tur. Biz bulaı júrip, buqaralyq sportty qalaı damytpaqpyz?
Sondyqtan muny memlekettik deńgeıde sheshetin ýaqyt jetti. Eger memleket tıisti tapsyrmalar berip, ony jiti qadaǵalap otyratyn bolsa, sheshilmeıtin másele joq. Óıtkeni, sondaı úlken vedomstvolardyń basshysy sol sport kesheninen túsetin tabysqa kúnderi qarap qalmaıdy. Olardyń onsyz da bıznesi, tabysy jetkilikti. Bul jerde tek ynta men yqylas kerek. Mınıstrlik pen jergilikti ákimdik birlese otyryp istiń nátıjeli sheshilýine múddeli bolýy tıis.
Sporttyq nysandardy kútip ustamasa bolmaıdy
Muny retke keltirý úshin memleket, jergilikti ákimdikter sport keshenderi bar vedomstvo basshylarymen kelisim-shartqa otyrýy kerek. Osylaısha olar belgili bir kúnderi jastarǵa tegin qyzmet kórsetip, al onyń shyǵynyn memleket tóleýi tıis. Áıtpese, olar jurtshylyqqa tegin qyzmet kórsete almaıdy. Eger olar jastardan aqy almaı tegin kirgize berse, erteńgi kúni sporttyq jabdyqtardyń barlyǵy eskirip, toz-tozy shyǵyp ketse, ony qalpyna keltirýge qarajatty qaıdan tabady? Óıtkeni, sport jabdyqtarynyń barlyǵy máńgilik emes, ony kútip, jóndep ustamasa, ol da kúnderdiń kúninde tozady. Sondyqtan buǵan baıyppen qarap, jan-jaqty oılastyryp baryp sheshim qabyldaýymyz kerek.
«100 sport keshenin salý» baǵdarlamasy qajet
Negizi, memlekettiń esebinen salynǵan sporttyq keshenderdiń barlyǵy derlik tıimdi paıdalanylyp otyrǵan joq. Bul jerde iri kásiporyndarǵa qarasty sport keshenderin aıtpaı-aq qoıaıyq, qarapaıym mektep sport zaldarynyń ózi kóp jaǵdaıda bos turady. Úsh aı demalysta da olardyń esigi ashylmaıdy. Oqýshylar ony tek oqý kezinde ǵana ara-tura paıdalanyp otyr. Eger keshki 7-de sabaq bitse, sol mekteptiń mańaıynda turatyn bir qyzmetkerge jaýapkershilik artyp, 8-den 11-ge deıin sport zaldaryn ashyp qoısaq, osynyń ózi jastarǵa úlken kómek bolar edi. Al vedimistik sport keshenderi qarapaıym jurtshylyqqa qoljetimdi bolýy úshin memleket olarǵa qoldaý kórsetýi tıis.
Qalaı desek te, buqaralyq sportty damytý úshin «100 mektep, 100 aýrýhana» sekildi «100 sport keshenderin salý» baǵdarlamasyn qolǵa alýymyz kerek sekildi. Eger osyndaı baǵdarlamany qabyldap, júıeli túrde jumystar atqarsaq, buqaralyq sportty damytýǵa úlken múmkindik bolar edi. Qarap tursańyz, mıllıardtaǵan qarjyǵa shetelden neshe túrli dári-dármek satyp alyp jatyrmyz. Biraq halyqtyń densaýlyǵy jaqsaryp ketti me? Joq. Eldiń densaýlyǵyn arttyrý úshin sport keshenderin kóptep salýymyz kerek. Osyny sozbalańǵa salmaı, erterek qolǵa alsaq jaqsy-aq bolar edi.