Jaz aıy balalardyń emin-erkin asyr salyp oınaıtyn mezgili. Ókinishke qaraı osyndaı sátterde oqys jaǵdaılarǵa ushyrap qalatyn baldyrǵandar da az emes. Máselen, kúıip qalýy, jaraqattanýy, bıikten qulap nemese sýǵa batyp ketýi de múmkin. Sondyqtan birinshi kezekte ata-ana qyraǵy bolýy kerek. Balalardyń aman bolýy úshin qandaı erejelerdi qatań ustaý kerek? Bul jóninde №21 emhananyń «Damý jáne erte aralasý ortalyǵy» bólimshesiniń aǵa medbıkesi A.Aıdarova tolyǵyraq aıtyp beredi.
BIİKTEN QULAP KETPESİN
Balany terezesi ashyq bólmede bir sekýndqa da qaraýsyz qaldyrmaý kerek. Ata-ana terezege ornatylǵan moskıt tory da eshqashan qorǵanysh bolmaıtynyn bilý kerek. Sondaı-aq, birde-bir úı jıhazy terezege jaqyn bolmaǵany abzal. Máselen, bala kereýet ne ústelge shyǵyp terezeni ashyp alýy múmkin. Kishkentaı balanyń terezeniń qalaı ashylatynyn bilmegeni jón. Terezeniń kilttengeni jaqsy.
KÚIİP QALMASYN
Balalardy asúıde jalǵyz qaldyrmańyz. Tamaq istep turyp balany qolyńyzda ustamańyz. Náreste oınap otyrǵan jerde ystyq suıyqtyqtar men taǵamdar turmasyn. Dastarhannyń shetinen tartyp qalyp, ústine ystyq tamaq tógilip ketpeýin qadaǵalaý kerek.
Balany shomyldyrar aldynda vanadaǵy sýdyń temperatýrasyn alaqanmen emes, shyntaqpen tekserińiz. Elektr rozetkalaryn jabatyn qondyrǵy ornatyńyz. Kúndelikti turmysta qoldanylatyn hımıalyq zattar, sirińkeler, tez tutanatyn suıyqtyqtar (qazandy, bitelip qalǵan rakovınany tazartýǵa, maıdy ketirýge arnalǵan jáne t .b.) balalardyń qoly jetpeıtin, qulyptanatyn jerde bolýy kerek. Balany kólikte jalǵyz qaldyrmańyz.
SÝDAN SAQTANYŃYZ
Jýynatyn bólmede kishkentaı balany qaraýsyz qaldyrmańyz, tipti bir mınýtqa da bolmaıdy. Erte jastan júzýge úıretińiz. Ashyq sýda balaǵa sáıkes kúrtesheler kıgizgen durys. Uńǵymalardy, sısternalardy, sý bóshkelerin mindetti túrde jáne myqtap jabyńyz
JOLDA ABAI BOLYŃYZ
Trotýarda júrgende balanyń oń jaǵynda júrińiz. Eresek adam jol jaqta bolýy kerek. Balany qolynan ustap júrý qajet. Joldan ótetin kezde toqtap, joldy tekserip alyńyz. Balaǵa joldy eki jaǵynan tekserip, baǵdarshamnyń túsine, qozǵalatyn mashınalarǵa nazar aýdarý kerek ekenin túsindirińiz.
Eń qaýipti kólik – turǵan kólik. Bala ony qaýipsiz dep oılap, artqy jaǵynan óte bergende basqa kóliktiń astyna túsip qalýy múmkin. Balamen jolǵa shyqpas buryn, aldyn-ala kósheni, turǵan kólikti teksermeı, alǵa júrmeńiz.
Árqashan baladan buryn kólikten birinshi bolyp shyǵyńyz, áıtpese bala qulap qalýy nemese jolǵa shyǵyp ketýi múmkin. Balaǵa trotýardyń shetinde turmaı, aıaldama aımaǵynda abaı bolýǵa úıretińiz. Eger ol shaǵylysatyn jolaqtary nemese arnaıy shaǵylystyrǵyshtary bar neon tústi kıim kıgen bolsa, balany syrtta kórý ońaıyraq bolady.
Motosıkl men velosıpedpen júrgende, balalar mindetti túrde qaýipsizdik dýlyǵasyn jáne basqa qorǵanys quraldaryn qoldanýy kerek.
Balany kólikte tek artqy oryndyqta jáne arnaıy oryndyqta tasymaldaýǵa bolady. Statısıkaǵa súıensek, balany avtokresloda tasymaldaý ólimge ákeletin jaraqat alý múmkindigin 75%-ǵa tómendetedi.
Ata-ana! Esińizde bolsyn, siz bala úshin úlgi jáne bedeldi adamsyz, sondyqtan oǵan kúndelikti turmysta jáne syrtta júrgende qaýipsizdik tártibiniń qarapaıym erejelerin úıretip júrýden jalyqpańyz.