Naýryz meıramyn saqtaýda IýNESKO úlesi qandaı
Birikken Ulttar Uıymynyń Bas Assambleıasy 2010 jyly qabyldaǵan 64/253 qararyna sáıkes, jyl saıyn 21 naýryzda búkil álem Halyqaralyq Naýryz kúnin atap ótedi. Al IýNESKO-da Naýryzdy merekeleý dástúri Aýǵanstan, Ázerbaıjan, Irak, Iran, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Pákistan, Tájikstan, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Úndistannyń ortaq usynysymen Adamzattyń materıaldyq emes mádenı murasynyń Reprezentatıvtik tizimine engizildi. Osy oraıda halyqaralyq uıymnyń qyzmetine qatysty egjeı-tegjeıli Almatydaǵy IýNESKO búrosy dırektorynyń asıstenti Gaýhar Balǵarına aıtyp berdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
Naýryz meıramyn saqtaýda IýNESKO úlesi qandaı G. Balǵarınanyń aıtýynsha, IýNESKO men elderdiń negizgi maqsaty – bolashaq urpaq úshin murany saqtap qalý. Bul turǵyda ejelden urpaqtan-urpaqqa berilip kele jatqan bilimdi, dástúrli tehnologıany saqtaýǵa erekshe mán berilip otyr.
«Murany saqtap qalý jergilikti jerlerde burynnan dástúrdi, bilimdi ustanyp kele jatqandardy qoldaý arqyly júrgiziledi. Sonymen qatar, bul jumystar sarapshylar men sheberlerdi, mektepterde muǵalimderdi oqytý aıasynda jáne mektep pánderi men taqyryptary arqyly materıaldyq emes mádenı mura elementterin nasıhattaý jolymen iske asyrylady. Munymen qosa, atamurany dáripteý týrısik gıdterdi oqytý arqyly da júrgiziledi. Kez kelgen tarıhı kórnekti jerler adamdarmen, halyqpen baılanysty, osy rette dástúr, ǵuryp jáne meıramdy toılaý ózara baılanysty», - dedi ol.
Sońǵy bes jylda IýNESKO Ortalyq Azıa elderinen ulttyq sarapshylar úshin oqytý trenıńterin ótkizdi. Trenıńtermen, zertteýlermen, elementterdi túgendeýmen aınalysatyn bilikti sarapshylar bar. Bilim berý, ǵylym men mádenıet máseleleri boıynsha BUU mekemesi áriptestermen birlese Qazaqstan men Qyrǵyzstandaǵy keıbir pılotty mekterdegi muǵalimderge trenıń júrgizdi. Muǵalimderge mektep baǵdarlamasynda mádenı mura taqyryptaryn ıntegrasıalaý múmkindikteri túsindirildi. «Bizde oqytylǵan gıdterdiń toby bar. Olar dúnıjúzilik mura tizimine engen mádenıet jáne tarıh eskertkishteri, mádenı ári tabıǵı mura nysandary jaıynda, sondaı-aq bizdiń elderdegi materıaldyq emes mádenı qundylyqtar týraly aqparatty keńinen taratady», - dedi G. Balǵarına. Álem elderinde Naýryzdyń tanymaldyǵy Gaýhar Balǵarınanyń sózine qaraǵanda, Naýryzdy atap ótý – ol kópultty nomınasıa jáne ony 12 el qoldady. Olardyń qatarynda Aýǵanstan, Ázerbaıjan, Úndistan, Iran, Irak, Pákistan, Túrkıa jáne Ortalyq Azıa memleketteri bar. Sonymen qatar 21 naýryz – ol BUU-nyń merekeler kúntizbesine engizilgen meıram. «Naýryz Eýropa men Azıanyń kóptegen elinde tanymal, sebebi bul kóktemniń, jańarýdyń, jańa múmkindikterdiń, josparlar men pozıtıvti emosıanyń meıramy. Bul meıram eldegi ultty birigýge, al kórshiles memleketterdi beıbitshilikke shaqyrady», - dedi sarapshy. G. Balǵarına Naýryzdy toılaý kezinde Adamzattyń materıaldyq emes mádenı murasynyń Reprezentatıvtik tizimine engizilgen qazaqtyń basqa da dástúrlerin baıqaýǵa bolatynyn eske saldy. Álemdik qoǵamdastyq úshin Naýryzdyń qundylyǵy IýNESKO mamandarynyń atap ótýinshe, bul meıramnyń tereńde jatqan tarıhı ári mádenı qundylyǵy bar. Ǵasyrlar ótip, adamzat túrli soǵystar men qýǵyn-súrgindi bastan ótkerse de, osy mereke qazirgi kezge deıin jetip, bastapqydaǵy qundylyǵy men mańyzyn saqtap qaldy. Naýryzdy atap ótýmen kóptegen ǵuryptar, dástúrli oıyndar jáne rásimder tyǵyz baılanysty.
«Qazirgi kezde Naýryz meıramyndaǵy dástúrler men ǵuryptar barsha adamzat úshin qundy bolyp otyr. Bul óz kezeginde kóptegen halyqtar men elderdiń ıgiligi sanalady, jaqsylyq pen beıbitshilikti ózine tartatyn sıpatqa ıe. Bul meıram adamdardy geografıalyq ornalasqan jerine, dinı senimine, násili men áleýmettik jaǵdaıyna qaramastan mańyzdy ekenin kórsetip tur. Sondyqtan otbasy músheleri men eldińhalqyn biriktiretin jáne memleketterdi beıbitshilikke shaqyratyn faktor retinde kerek», - dedi Gaýhar Balǵarına.