Ǵashyqtar kúni.
15 sáýirde elimizde Ǵashyqtar kúni toılanady. Bul resmı mereke bolmaǵanmen, jastar arasynda keıingi jyldary keń tanylǵan. Mereke qazaq lıro-epostyq jyrynyń keıipkeri Qozy Kórpesh pen Baıan Sulýdyń qurmetine arnalǵan. Bul kún 2011 jyldan beri halyqaralyq Valentın kúnine balama retinde toılanady, dep habarlaıdy Almaty-akhamy.kz Almaty.tv silteme jasap.
Qozy Kórpesh pen Baıan Sulýdyń mahabbaty
«Qozy Kórpesh – Baıan Sulý» dastany qazaq halqynyń eń kóne, el arasynda kóp taraǵan jyrdyń biri sanalady. «Qozy Kórpesh – Baıan Sulý» jyry tek qazaq arasynda ǵana emes, Keńes odaǵynyń ózge halyqtarynda da mol taraǵan. Jyrdyń bir nusqasynda Qarabaı men Sarybaı ańǵa shyǵady. Ekeýi quda bolamyz dep kelisedi.
Keıinnen Qozy jetim qalyp, jalqy ósip, keıin ǵana Baıan atty qalyńdyǵynyń bar ekenin biledi. Ony izdep shyqqan saparynda kóp qıyndyqty jeńip, aqyry qaıyn jurtyna barady. Qozy Sarybaıdyń eline kelgen soń biraz ýaqyt Tazsha bala bolyp júredi. Baıanmen kezdesip, oǵan ońashada óziniń kim ekenin bildiredi. Ekeýi kóńil qosyp tabysady. Biraq olardyń syryn Qodar bilip qoıyp, qaıtse de Qozydan qutylýdyń jolyn izdeıdi. Aqyry qapylysta ony oqqa ushyrady. Qozy Kórpeshtiń kegin qýǵan Baıan sulý Qodardy aılamen óltiredi, ǵashyq jarynyń molasyna kelip ózin-ózi qanjarmen jaryp óledi. Keıinnen qos ǵashyqtyń mahabbatyna dálel retinde kúmbez qoıylǵan.
Qozy Kórpesh pen Baıan sulý mazary
Mazar Shyǵys Qazaqstan oblysy, Aıagóz aýdany, Tańsyq temirjol beketinen 10 shaqyrymdaı jerde, Aıagóz ózeniniń boıynda ornalasqan. Bıiktigi 12 metrge jýyq. Qabyrǵasy granıt qalaq tas pen saban aralas balshyqtan qalanǵan. Esigi kúnshyǵysqa qarap tur. Eskertkishtiń turǵyzylǵan ýaqyty týraly ártúrli pikir bar.
Bir zertteýshiler V-X ǵasyrda kóterilgen dese, endi biri X-XI ǵasyrda ornatylǵandyǵy týraly aıtady. Radlovtyń deregi boıynsha, Qozy Kórpesh – Baıan Sulý ańyzy boıynsha ony turǵyzýǵa Sarybaıdyń inisi Taılaq bı Tobyl ózeni boıynan Aıagózge tórt san qol kisi jiberip, as bergizip, at shaptyryp, toı jasaıdy.
Qozy Kórpesh – Baıan Sulýdyń kúmbezin berik etip turǵyzyp, ekeýiniń keskin-kelbetin tasqa túsiredi. Ásirese, Baıan sulýdyń óń-ajaryn ádemilep keltiredi. Al 1856 jyly Shoqan Ystyqkólge saıahatqa bara jatyp, Qozy Kórpesh keshenin ádemilep sýretke salmaqshy bolady.
Ol týraly óziniń kúndelik dápterinde de bylaı dep jazǵan: «Men Aıagózdi sondaı súıemin, sondaı qadirleımin. Oǵan sulý Baıannyń altyn shashty Qozy Kórpeshke ǵashyq bolǵan ańyzy áser etetin bolý kerek. Qos ǵashyqtyń mahabbat jolyndaǵy áreketi osy ózenniń boıynda ótken».
Qazaqy mahabbat kúni
15 sáýirdiń ǵashyqtar kúni atalýy da birtindep beleń alǵan. Ony 14 aqpan – Áýlıe Valentın kúnin toılaýǵa qarsylyqtan týǵan data dep ataýǵa ábden bolady. Sebebi áýeli qazaqtardyń da «Qyz Jibek», «Eńlik – Kebek sekildi dastandaryndaǵy keıipkerlerdiń mahabbatyn ǵashyqtyq sımvolyna aınalýy kerek ekeni aıtyldy.
Keıingi jyldary kópshilik bul merekeni arnaıy toılaıtyn boldy. Jalpy alǵanda, bul data eshqandaı qujatta kórsetilmegenine qaramastan, el arasynda jaqsy taralyp jatyr. Al Qozy menen Baıannyń mahabbatyn dál 15 sáýirge «bekitý» de eshqandaı tarıhı derekke súıenbegen.
Al shyntýaıtyna kelgende, mahabbat ta, ǵashyqtyq ta bir kúnmen shektelmeıdi, sezim sheksizdikten turady. Al sheksizdik eseptelmeıdi.
