Қазақстанда жаңа Салық кодексі жобасына ұсынылған өзгерістер қоғамда қызу талқылануда. Мәжілісте депутаттар міндетті ҚҚС (Қосылған құн салығы) тіркеу шегін 40 миллион теңгеге дейін бекітіп, ҚҚС мөлшерлемесін 16%-ға дейін көтеруді ұсынды. Бұл ұсынысты Үкімет те қолдап, бастапқы нұсқадан біршама жұмсарған ымыралы нұсқаны қабылдады. Бұл туралы Aqshamnews.kz BaigeNews.kz-ке сілтеме жасап хабарлайды.
Экономист Дәрмен Сәдуақасовтың пікірінше, бұл өзгеріс – экономикалық тұрақтылықты сақтауға бағытталған оңтайлы өтпелі қадам.
ҚҚС пен тіркеу шегінің өзгерісі: бюджетті құтқару амалы
Сарапшының айтуынша, бастапқыда ҚҚС мөлшерлемесін 20%-ға дейін көтеріп, тіркеу шегін 15 млн теңгеге дейін төмендету ұсынылған. Алайда бұл қадам кәсіпкерлерге ауыр тиетін болғандықтан, 16% және 40 млн теңге шегі – шынайы ымыралы шешім ретінде қабылданды.
"Мемлекеттік бюджеттің тапшылығы бүгінде 10 трлн теңгеге жуық. Бұл – ескерусіз қалдыруға болмайтын “қаржылық өрт”," – дейді Сәдуақасов.
Жаңа жүйе арқылы жыл сайын 4–5 трлн теңге қосымша кіріс түседі деп болжануда. Бұл қаражат:
- әлеуметтік қажеттіліктерге,
- инфрақұрылымды жаңғыртуға,
- мемлекеттік қарыздарды өтеуге бағытталмақ.
ҚҚС 16% – күйзеліссіз салық реформасының формуласы
"Салықты күрт көтеру көлеңкелі экономикаға жол ашады. Бизнестің біразы есептен жасырынып, жұмысшыларын қысқартуға мәжбүр болады. Ал 16% – ең тиімді өтпелі нұсқа", – дейді сарапшы.
Ол сондай-ақ бизнесін ұсақ бөліктерге бөлу (дробление) мәселесін де көтерді. Бұрынғы 80 млн шекте кәсіпкерлер өз істерін бірнеше ИП немесе ТОО-ға бөліп, ҚҚС-тен жалтарып келді. 40 млн теңге шегі бұл тәжірибеге тосқауыл қоюы мүмкін.
ИП тіркеуге қатаң талап – заңсыздықпен күрес
"Қазақстанда 3 миллионнан астам ИП мен ТОО тіркелгенімен, белсенді жұмыс істейтіндері аз. Көбі – салықтан жалтарудың көлеңкелі тетігіне айналған", – дейді Дәрмен Сәдуақасов.
Сондықтан мемлекет халықаралық KYC (Know Your Customer) және compliance стандарттарына сүйене отырып, адал бизнес пен жалған құрылымдарды ажыратуға бағыт алып отыр.
Банктер мен құмар ойындары: сала ерекшеліктері
Жаңа салық реформасында банктер мен ойын бизнесіне 25% салық енгізу ұсынылды. Сарапшы:
- Құмар ойындарына – қолдайтынын, тіпті 35% мөлшерлеме әділетті болар еді десе,
- Банктерге – аса сақтықпен қарауды ұсынды.
"Қазір банктер жоғары табыста – себебі базалық мөлшерлеме жоғары. Бірақ ол төмендесе, олардың тұрақтылығы әлсіреуі мүмкін", – дейді ол.
Сондай-ақ, банктік қызметтерге ҚҚС енгізу күрделі әрі көп зерттеуді қажет ететін мәселе екенін атап өтті.
Салық режимдерін қысқарту: түсініктілік пен әділеттілік
Жоба аясында қазіргі 7 салық режимін 3-ке дейін қысқарту жоспарланған. Бұл бизнестің жұмысын жеңілдетуі мүмкін.
"Көптеген кәсіпкерлер салықтық жүйенің күрделілігінен шатасады. Жаңа тәсіл – түсінікті әрі әділ. Бірақ бұл жеңілдіктердің де азаятынын білдіреді", – дейді Сәдуақасов.
Сән-салтанатқа салық – әлеуметтік әділеттілікке қадам
Кодекстегі тағы бір жаңалық – қымбат мүлік, люкс көлік, алкоголь мен сигараға салықты арттыру.
"Байлар көбірек төлеуі керек – бұл әлеуметтік әділеттілік. Бұл тәжірибе – халықаралық стандарттарға сай", – деп қорытындылады сарапшы.
Жаңа Салық кодексі Қазақстан экономикасын тұрақтандыру, бюджет тапшылығын жабу және әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған.
Экономист Дәрмен Сәдуақасовтың пікірінше, ҚҚС-ті 16%-ға дейін көтеру – оңтайлы шешім, ал салық жүйесінің түсінікті әрі әділ болуы – еліміздің ұзақмерзімді экономикалық тұрақтылығының басты негізі.