Интернет – білім мен дамудың үлкен мүмкіндігі, бірақ балалар үшін қауіпті тұстары да бар. Соңғы жылдары әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде балалардың психикалық және физикалық денсаулығына қатер төндіретін ойындар көбейді.
Aqshamnews.kz тілшісі желідегі қауіпті ойындарды топтап көрді.
1. «Көк кит» (Blue Whale Challenge)
Сипаттамасы: Бұл қауіпті ойын қатысушылардан 50 күн ішінде күн сайын бір тапсырманы орындауды талап етеді. Тапсырмалар бірінші күндері жеңіл болып көрінгенімен, соңғы тапсырмалар өзін-өзі зақымдау және өз-өзіне қол жұмсау сияқты қауіпті әрекеттерге жетелейді.
Қатері: Психологиялық қысым, кибербуллинг, суицидке итермелеу.
2. «Момо» (Momo Challenge)
Сипаттамасы: Қауіпті ойын ретінде көрсетілетін бұл челенджде қатысушыларға қорқынышты бейнелер мен дауыстар жіберіледі. «Момо» ойыншыларына жаман тапсырмалар беріліп, оны орындауға мәжбүрлейді, ал орындамаса, олардың отбасына немесе өздеріне зиян келтіріледі деген қорқыту хаттары келеді.
Қатері: Баланы үрейлендіру, суицидтік әрекеттерге итермелеу.
3. «Балкондан секіру» (Jump off the Balcony Challenge)
Сипаттамасы: Бұл челенджде қатысушылар биіктен секіруге немесе терезеден секіруге шақырылады, бұл қауіпті әрекет қайғылы жағдайға әкелуі мүмкін.
Қатері: Физикалық жарақат алу немесе өлім қаупі.
4. «24 сағаттық жоғалу» (24-Hour Missing Challenge)
Сипаттамасы: Бұл челендж балаларды 24 сағат бойы үйден кетіп, жасырынып жүруге шақырады. Ойынның мақсаты – олардың жоғалғанын ата-аналар немесе достар байқауы керек.
Қатері: Балалардың жоғалуы, физикалық және психологиялық жарақат алу.
5. «Құрғақ тұншықтыру» (The Choking Game)
Сипаттамасы: Ойын балаларды тұншықтыру арқылы өзін-өзі әлсірету немесе есінен тану күйіне жеткізуге итермелейді. Мұндай ойындар ауыр жарақаттарға немесе өлімге әкелуі мүмкін.
Қатері: Тыныс алу жолдарының зақымдануы, миға оттегінің жетіспеушілігі, өлім.
6. «Файер-челлендж» (Fire Challenge)
Сипаттамасы: Балалар өздерінің денесінің бөліктеріне от тигізіп, кейін оны өшіруге тырысады. Мұндай әрекеттер ауыр күйіктер мен жарақаттарға әкеледі.
Қатері: Дененің күйіп қалуы, ауруханаға түсу немесе қайтыс болу қаупі.
7. «Тұншықтыру сынағы» (Pass-out Challenge)
Сипаттамасы: Бұл ойын балаларды есінен танғанша тынысын тоқтатуға шақырады. Мұның салдары – миға оттегінің жетпеуі, бұл комаға немесе өлімге әкелуі мүмкін.
Қатері: Тыныс алу жолдарының зақымдануы, өлім.
8. «Қорқынышты бейнелер» және «сұмдық ойындар»
Сипаттамасы: Интернеттегі кейбір қауіпті бейнежазбалар мен ойындар балаларды өздеріне немесе басқа адамдарға зиян келтіруге шақырады. Бұл ойындар балаларды үрейлендіріп, психологиялық жарақат тудыруы мүмкін.
Қатері: Түнгі қорқыныш, ұйқысыздық, психологиялық жарақаттар.
9. «Еден – лава» (Floor is Lava Challenge)
Сипаттамасы: Бұл челенджде балаларды кенеттен жерге тигізбеуге шақырады, яғни олар биік жерлерге секіруі керек. Кейде олар қауіпті жерлерде ойнайды, мысалы, көпірлерде, терезелерде.
Қатері: Құлап жарақат алу немесе өлімге әкелуі мүмкін.
10. «Тұз және мұз» (Salt and Ice Challenge)
Мұндай ойындардың қаупінен сақтау үшін ата-аналарға кеңестер:
• Баламен ашық сөйлесіп, қауіпті ойындардың зиянын түсіндіріңіз.
• Интернет уақытын шектеп, ата-аналық бақылау құралдарын орнатыңыз (Family Link, Screen Time).
• Баланың әлеуметтік желідегі достары мен жазылушыларына назар аударыңыз.
• Мінез-құлқындағы өзгерістерді бақылаңыз: ұйқысыздық, тұйықталу, түсініксіз жарақаттар.
• Интернеттен тыс қызықты орта қалыптастырыңыз – спорт, өнер, кітап оқу.
Қайда хабарласуға болады?
• 111 – балаларға арналған тегін тәулік бойы жұмыс істейтін сенім телефоны.
• Мектеп психологы мен педагогикалық қолдау орталықтары.
• Құқық қорғау органдары және аймақтық бала құқықтары жөніндегі уәкілдер.
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті ата-аналарды қырағы болуға және балалардың интернеттегі белсенділігін бақылауға шақырады.