ءابىلحان قاستەيەۆ اتىنداعى ق ر مەملەكەتتىك ونەر مۋزەيىندە سۋرەتشى ءماجيت بايتەنوۆتىڭ 75 جىلدىعىنا وراي «ۇلى دالا اڭىزدارى» اتتى كورمە اشىلدى. وندا سۋرەتشىنىڭ 75 كەسكىندەمەلىك تۋىندىسى ۇسىنىلدى. ولار قىلقالام شەبەرىنىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان كەيىنگى، باسىم بولىگى كەيىنگى بەس جىلدىقتاعى شىعارماشىلىعىنىڭ ءبىر پاراسى.
تاقىرىبى ايتىپ تۇرعانداي، كارتينالاردا ۇلى دالانىڭ اڭىزدارى، ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىمىز بەن ءداستۇرلى دۇنيەتانىمىمىز اۆتوردىڭ كوزقاراسى ارقىلى سۋرەتتەلگەن. سۋرەتشىنىڭ اۆتورلىق قولتاڭباسىنا تۇستىك ءتۇزىلىمىنىڭ قانىقتىعى، جازىقتىقتىڭ نۇسقالىق تۇرلەنۋى، فاكتۋرالىق ۇيلەسىم، ستيليزاسيا جانە پىشىندەردىڭ ترانسفورماسيالانۋى ءتان. شەبەردىڭ «تۇرلەنۋدەن قورىقپايمىن» دەگەن قاناتتى ءسوزى جاڭا ەكسپەريمەنتتەرگە دايىندىعىن جانە ىشكى كوپقىرلى ۇمتىلىسىن كورسەتسە كەرەك.
ءماجيت بايتەنوۆ سۋرەتشى-گرافيك، كەسكىندەمەشى، ونەرتانۋ دوسەنتى، س.سەيفۋللين اتىنداعى كازاتۋ پروفەسسورى، ق ر كوركەمسۋرەت اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ق ر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ جانە حالىقارالىق ەۋرازيا ديزاينەرلەر وداعىنىڭ مۇشەسى. الماتى قالاسىنداعى ن.گوگول اتىنداعى كوركەمسۋرەت ۋچيليششەسىن (ءقازىر و.تاڭسىقبايەۆ اتىنداعى الماتى ساندىك-قولدانبالى ونەر كوللەدجى) بىتىرگەن ول شىعارماشىلىق عۇمىرىنىڭ ءبىراز جىلىن قاراعاندى قالاسىندا وتكىزگەن. 1965-69 جىلدار ارالىعىندا ۆ.لەبەديەۆ، ا.بورتنيكوۆ جانە ب.تابييەۆ سىندى وزات سۋرەتشىلەردەن ءدارىس العان. 1976 جىلدان كسرو سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى. 1972 جىلدان كوپتەگەن حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق كورمەلەردىڭ قاتىسۋشىسى، 2005 جىلى قاستەيەۆ مۋزەيىندە «بالبالتاس» جانە 2019 جىلى «ۇلى دالا سىرى» اتتى جەكە شىعارماشىلىق كورمەسىن وتكىزگەن بولاتىن.
– ءماجيت بايتەنوۆ – ەلىمىزدىڭ اعا بۋىن سۋرەتشىلەرى اراسىندا قازاق ونەرىنە ونەگەلى ۇلەس قوسىپ جۇرگەن، دامىلسىز ەڭبەك ەتۋدەن جالىقپايتىن ناعىز ىزدەنىسشىل قىلقالام شەبەرى. ونىڭ كورمەگە قويىلعان «كۇلتەگىن»، «ازيامەن قاۋىشۋ»، «جاعاجايداعى دەمالىس»، «ساۋكەلە»، «قوبىزشى» جانە تاعى باسقا تۋىندىلارى كەسكىندەمەلىك سىزىقتار مەن تاڭبالىق سىزىقتار ارقىلى ءتۇرلى بوياۋلى جاعىندىلارمەن ىزدەنگەن كەسكىندەمەلى قولتاڭبانى بايقايسىزدار. مىسالى، «ازيامەن قاۋىشۋ» تۋىندىسىندا تاڭبالىق جاعىندىلار ارقىلى تاقىرىپتىق سۇلبالاردى ەنگىزگەن. ءبىر قاراعاندا تۇسىنىكسىز بولىپ كورىنەتىن تۋىندىلارى سۋرەتشىنىڭ قالىپتاسقان كۋبيزمدىك ءستيلىنىڭ تاڭبالىق-سىزىقتىق ادىسكە ترانسفورماسيالانعانىن بايقاۋعا بولادى، – دەيدى كورمە جەتەكشىسى اقجىگىت ءنۇسىپ.
«سەرۋەن» كارتيناسى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىن سۋرەتتەيدى. كوز الدىمىزدا ايەل مەن بۇقا بەينەلەنگەن، ال ارعى پلاندا ۇيلەر، باسقا دا ادامداردىڭ سۇلباسى. بۇل جەردە بۇقا تاباندىلىق پەن شىدامدىلىق سيمۆوليكاسىن بىلدىرەدى.
«باقسى» تۋىندىسى دا ەرەكشە شىققان. ەرتەدە قازاق ومىرىندە باقسىلار ۇلكەن ءرول اتقارعان. ولاردىڭ نەگىزگى قىزمەتى ادامدارعا، قوعامعا ءتونىپ تۇرعان قاۋىپ-قاتەر، بالە-جالانىڭ الدىن الۋ بولعان. سۋرەتشى سول زاماننىڭ كەلبەتىن كوز الدىڭىزعا اكەلەدى.
«دالا ارۋىندا» وشاعىن مازداتا جاعىپ، اينالاسىنا جىلۋ، شۋاق شاشىپ وتىرعان بويجەتكەننىڭ بەينەسى ءساتتى بەرىلگەن. ءۇي ءىشى اشىق تۇستەرگە تولى، سوندىقتان بولار، سۋرەت تە بولسا ءۇي يەسىنىڭ ەنەرگەتيكاسى سەزىلەتىندەي. ءبىزدىڭ قازاق ەجەلدەن قوناقجايلىلىق ءداستۇرىن قاتتى قۇرمەتتەگەن. كارتيناداعى كەيىپكەردىڭ دە ەسىگى مەيماندارعا ءاردايىم اشىق ەكەنىن بايقاۋعا بولادى.
«قىمىز» كارتيناسىندا قازاق ايەلى كوشپەلى عۇمىر كەشكەن حالىقتىڭ ءداستۇرلى تاعامى – قىمىز دايىنداپ جاتىر. بيەنىڭ سۇتىنەن دايىندالاتىن بۇل سۋسىندى گەرودوت كوشپەندى تايپالاردىڭ ەڭ سۇيىكتى جانە ەڭ شيپالى سۋسىنى دەپ باعالاسا، بەلگىلى ساياحاتشى ماركو پولو قىمىزدى اق شاراپتىڭ دامىنە تەڭەگەن.
«كەرۋەن» تۋىندىسىندا تۇيەلەردى كورەمىز. تۇيەلەر – جىبەك جولى ارقىلى وتكەن ەجەلگى ءوزارا ساۋدا قارىم-قاتىناسىن دامىتۋدا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان كيەلى جانۋار. ولار الىس جولعا، قيىندىققا، شولگە ءتوزىمدى كەلەدى. سوندىقتان دا ساۋداگەرلەر مەن ساياحاتشىلاردىڭ ەڭ سەنىمدى سەرىگى تۇيەلەر بولعان. ءارى ولاردى جىبەك جولىن جارىپ وتكەن كەمەلەر دەپ تەگىن اسپەتتەمەگەن. سۋرەتشى دە سول زاماننىڭ تىنىسىن وسى تۇيەلەر ارقىلى كورسەتكەن.
ءماجيت بايتەنوۆ ەسكى مەن جاڭانىڭ اراسىنداعى كوپىر سەكىلدى دەيدى كورمەنىڭ اشىلۋىندا ءسوز سويلەگەن ارىپتەستەرى. سۋرەتشى قالىپتاسقان قولتاڭباسى ارقىلى ۇلى دالاداعى اڭىزداردى، فيلوسوفيالىق ويلاردى جانە رۋحاني ۇدەرىستەردى كەنەپ بەتىنە تۇسىرۋدەن جالىققان ەمەس. ۇلتتىق ناقىشتاعى تەرەڭ فيلوسوفيالىق جانە شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە تولى الەمى، كەنەپ بەتىنە بەدەرلەنگەن جارقىن بوياۋلار مەن تۇركى الەمىنىڭ تاڭبالارى كورمەدەن وسىلايشا ورىن تاپتى.
كورمەنى اقپاننىڭ 11-نە دەيىن تاماشالاي الاسىزدار.