ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ پوليسيا قىزمەتىندەگى حالىققا ەڭ جاقىن بۋىنى – ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار. بۇل ينستيتۋت ىشكى ىستەر جۇيەسىندەگى ەڭ كونە ءارى كوپفۋنكسيالى قىزمەت ءتۇرى. اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىقتان باستاپ، اسا اۋىر قىلمىسقا دەيىن انىقتاپ، پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار جۇرگىزەتىن ءتارتىپ ساقشىسى جۇمىسىنىڭ باستى كورسەتكىشى – تۇرعىنداردىڭ سەنىمى.
جۇيەلىلىك پەن ءتارتىپ
الماتى قالاسىندا 600 ۋچاسكەلىك ينسپەكتور جۇمىس ىستەيدى. 102 پوليسيالىق تىرەك، 21 مودۋلدىك بەكەت بار. ينسپەكتوردىڭ نەگىزگى جۇمىسى حالىقپەن تىعىز بايلانىستى. اكىمشىلىك ۋچاسكەگە كەلگەن تۇرعىنداردىڭ ماسەلەسىن شەشىپ، پروفيلاكتيكالىق ەسەپتە تۇرعان ازاماتتاردى كۇنى-تۇنى تەكسەرۋ – ينسپەكتور جۇمىسىنىڭ از عانا بولىگى. قۇقىق بۇزۋعا بەيىم ادامدارمەن جەكە الدىن الۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ تاعى بار.
الماتى قالاسى الاتاۋ اۋدانى پوليسيا ءبولىمىنىڭ جاۋاپتى ۋچاسكەلىك ينسپەكتورى نۇرجان ءادىل ۇلى 2020 جىلدان بەرى ءتارتىپ ساقشىسى قىزمەتىن اتقارادى. ونىڭ مىندەتى – وزىنە سەنىپ تاپسىرىلعان «سايالى» ىقشاماۋدانىندا قۇقىقتىق ءتارتىپ پەن ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ. بۇگىندە ۋچاسكەلىك پوليسيا ينسپەكتورلارى مەملەكەت باسشىسى بەلگىلەپ بەرگەن پوليسيانىڭ ۇلتتىق سەرۆيستىك مودەلىنىڭ نەگىزگى تۇلعاسىنا اينالا الدى ما؟ ينسپەكتوردىڭ قىزمەتىمەن تانىسۋ ءۇشىن 9-پوليسيا بولىمىنە بارىپ، سەنىپ تاپسىرىلعان اۋماقتى ارالاپ شىقتىق.
«2018 جىلدان بەرى وسى سالادامىن. حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەۋدە ءوزىمدى سىناپ كورۋ ءۇشىن الاتاۋ اۋدانى پوليسيا بولىمىنە اۋىسىپ كەلدىم. قىزمەتىم وزىمە ۇنايدى. ءۇش جىلدىق تاجىريبەمدە تۇرعىنداردىڭ كوبىمەن تانىسىپ ۇلگەردىم. ءقازىر كوبى ۋچاسكەلىك ينسپەكتورىن جاقسى تانيدى. كومەك كەرەك بولعاندا ۋاقىتقا قاراماي، قىزمەت كورسەتۋگە تىرىسامىز»، – دەيدى ينسپەكتور.
كەز كەلگەن قۇقىقتىق قىزمەتكەردىڭ جۇمىسى وڭاي ەمەس. قاۋىرت قىزمەت ساعات 08.00-دە باستالادى. ءبىراق 24 ساعات بويى ساقاداي ساي بولىپ، قالا تىنىشتىعىن كۇزەتەدى. اكىمشىلىك نەمەسە باسقا دا قۇقىقبۇزۋشىلىققا قاتىستى حابارلاما تۇسسە، بىردەن «اتقا قونادى». كەرەكتى حاتتامالاردى تولتىرىپ، ەكىنشى رەت قايتالانباۋى ءۇشىن پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار قولدانادى. الاتاۋ اۋدانىندا 16 ۋچاسكەلىك ينسپەكتور پوليسيا ءبولىمى، ال الاتاۋ اۋدانىنىڭ پوليسيا ءبولىمىنىڭ باسقارماسىندا 11 ۋچاسكەلىك ينسپەكتور پوليسيا ءبولىمى بار. 9-پوليسيالىق بولىمشەسىندە نۇرجان ادىلۇلىمەن بىرگە تاعى 4 ينسپەكتور قىزمەت اتقارادى. بىرەۋى – مودۋلدىك بەكەتتە وتىرادى.
«كوبىنە وتباسىلىق جانجالدارعا قاتىستى شاقىرتۋ بولادى. ۋچاسكەلىك ينسپەكتور پوليسيا ءبولىمىنىڭ قىزمەتىن ايعاقتايتىن №95 بۇيرىق بار. سوعان سايكەس حالىقپەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولۋ كەرەك. جانۇياداعى ۇرىس نەمەسە كەيبىرى كورشىلەرىمەن، اعايىن-تۋىستارىمەن جانجالداسىپ قالادى. جەكە تۇلعالارمەن، باسقا دا ادامدارمەن ۇرىس-كەرىس، جانجال، توبەلەس كەزىندە تاراپتاردى ىمىراعا كەلتىرۋ – ۋچاسكەلىك ينسپەكتور پوليسيا ءبولىمىنىڭ تىكەلەي قىزمەتى. سولارمەن جۇمىس ىستەۋ جانە وزىنە قاراستى اۋماقتا پروفيلاكتيكا وتكىزىپ، قىلمىستىڭ الدىن الۋ – كۇندەلىكتى جۇمىس. ۇرىس-جانجالدان تۋىنداعان ماسەلەنى سوتقا جەتكىزبەۋگە كۇش سالامىز».
نۇرجان ءادىل ۇلىنىڭ باقىلاۋىندا 155 ءۇي، 2 مەكتەپ، 2 بالاباقشا، 28 مىڭنان اسا تۇرعىن بار. ول ءوزىنىڭ باقىلاۋىنداعى اۋماقتى كۇن سايىن ارالاپ، تۇرعىندارمەن كەزدەسەدى. اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق، ءتىپتى قىلمىس بەلگىلەرى بار فاكتى مەن وقيعا تۋرالى وتىنىشتەردى قارايدى.
«ءبىراق تۇرعىندار سانى ۇنەمى وزگەرىپ تۇرادى. «سايالى»، «№13» پەن «كوكقاينار» ىقشاماۋدانىندا جەر ۇيلەر وتە كوپ. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، جەر ءۇيدى جالعا الۋ ارزان بولعاندىقتان، كوبى پاتەردى وسى جاقتان جالدايدى. دەنى – وتباسىلى ازاماتتار. تۇرعىندار سانى كوبەيەدى نەمەسە باسقا جاققا كوشىپ كەتەدى. تۇرعىن ۇيلەرگە رەيد جۇرگىزگەن كەزدە كولىكپەن ەمەس، جاياۋ جۇرگەن ىڭعايلى. الاتاۋ اۋدانىندا 1 سەرۆيستىك مودۋلدىك پوليسيا بەكەتى بار. ءبىزدىڭ پوليسيالىق تىرەككە جاقىن جەردە ورنالاسقان. بەكەتكە جاقىن ماڭداعى پاتەرلەردەگى تۇرعىندار سول جەرگە بارىپ، شاعىمدانادى. بىزگە جەرگىلىكتى شاقىرتۋ رەتىندە كەلەدى. اسىعىس بولماسا، سول جەرگە ارىز-شاعىمدارىن تۇسىرەدى. جەكەگە قوڭىراۋ سوعادى نەمەسە 102 – پوليسيانى جەدەل شاقىرۋ نومىرىنە حابارلاسادى. شاقىرتۋلاردى سولاي قابىلدايمىز».
ۋاقىتپەن ساناسپايتىن قىزمەت
9-پوليسيالىق تىرەكتە ينسپەكتورلار كۇن سايىن ساعات 18.00-21.00 ارالىعىندا تۇرعىنداردى قابىلدايدى. ال رەيدتىك قىزمەتكە تۇنگى ۋاقىتتا شىعادى. سەبەبى، قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردىڭ كوبى تۇندە بولادى. جالپى سانى 15 مارشرۋت بەرىلەدى. سول 15 باعىتتا تۇنىمەن قىزمەت اتقارادى. ءتارتىپ ساقشىلارى جۇما، سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى رەيدكە شىعادى. باستى مىندەت – قوعامدىق ءتارتىپتى قامتۋ، زاڭعا باعىنباعاندارعا شارا قولدانۋ.
قالانىڭ ەڭ شۋلى اۋدانىندا وتباسىلىق جانجالدار ءجيى بولىپ تۇرادى. ءوز ۋچاسكەلىك ايماعىن ارالاپ جۇرەتىن ينسپەكتور ءتۇرلى جاعدايعا تاپ بولادى. قوعامداعى نەشە ءتۇرلى ادامدارعا كەزدەسەدى. اراسىندا ءوزى دە بالاعات ءسوز ەستىپ، دەنساۋلىعى مەن ومىرىنە ءقاۋىپ ءتونۋى مۇمكىن.
بيىل 1–30 قاراشا ارالاعىندا «ءسىزدىڭ ۋچاسكەلىك پوليسەي!» اتتى رەسپۋبليكالىق ناۋقان مەن 20–30 قاراشا ارالىعىندا «قۇقىقتىق ءتارتىپ» پروفيلاكتيكالىق ءىس-شاراسى ءوتتى. بۇل ەكى ناۋقاننىڭ ءبىر ۋاقىتتا ءوتۋىنىڭ وزىندىك ءمانى بار. حالىقتىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا دەگەن سەنىمىن ارتتىرىپ، قىلمىستىڭ الدىن الۋدا اتقارىلعان جۇمىستى وقىرمانعا قاتار ۇسىنۋ ءۇشىن ارنايى رەپورتاجدى وسى كەزگە ۇيىمداستىردىق.
«قۇقىقتىق ءتارتىپ» پروفيلاكتيكالىق ءىس-شاراسىنىڭ قالا بويىنشا قورىتىندىسىن وتكەن نومىردە جازعانبىز. ال الاتاۋ اۋدانىنا قاتىستى سانداردى ينسپەكتور نۇرجان ءادىل ۇلى باياندادى.
«قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋ، قىلمىسپەن كۇرەسۋ – اسا ماڭىزدى مىندەت. ەل اماندىعى مەن ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى وسى مىندەتتەرگە تىكەلەي بايلانىستى. ءسىز ايتقان 1 ايدا وتكەن جۇمىستاردى تەك ناۋقان كەزىندە اتقارمايمىز. حالىقتا ونداي تۇسىنىك قالىپتاسپاۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.
الاتاۋ اۋدانىندا 101 باعىت بولدى. ونىڭ ىشىندە، 85 مارشرۋت اۆتوموبيلدىك، 75 مارشرۋت جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە قاتىستى بولدى. 10 كۇن ىشىندە اۋدان بويىنشا 94 قىلمىس انىقتالدى. ونىڭ 40-ى اشىلىپ، قازىرگى تاڭدا جۇمىس ءجۇرىپ جاتىر. جالپى قىلمىس بولعان جاعدايدا ءبولىم باستىقتارىنا بايانداپ، جەلگىلىكتى پوليسيا بولىمىنە وتكىزەمىز. ۋچاسكەلىك ينسپەكتور پوليسيا ءبولىمى قىزمەتى كوبىنە اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىقپەن اينالىسادى. اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق انىقتالعان جاعدايدا ءوزىمىزدىڭ مامانداندىرىلعان اۋداندىق سوتقا جولدانادى.
ۋچاسكەلىك پوليسيا قىزمەتكەرىنىڭ ايتۋىنشا، ول قىزمەتىندە جۇيەلىلىك پەن ءتارتىپتى باستى قاعيدا دەپ سانايدى.
«جۇمىستا قيىن ەشتەڭە جوق. باستىسى – جوسپاردى ۋاقىتىلى ورىنداۋ جانە زاڭبۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان پارمەندى شەشىمدەر قابىلداۋ. مەنىڭ باقىلاۋىمداعى اۋداندا قىلمىستىڭ ينتەرنەت الاياقتىق ءتۇرى ءجيى كەزدەسەدى. ءبىر جىل ىشىندە 20-عا جۋىق الاياقتىق تىركەلدى. ونىڭ 15ء-ى اكىمشىلىك پوليسيا بولىمىنە جەتكىزىلىپ، قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. ەكىنشىسى – اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىققا قاتىستى ىستەر. الاتاۋ اۋدانىندا تەمەكى بۇيىمدارىن قولدانۋعا قاتىستى كوپ جاعداي تۋىندايدى. ءوزىڭىز بىلەسىز، ءقازىر قالانى كوركەيتۋ بويىنشا بىرنەشە ءىس-شارا ءجۇرىپ جاتىر.20–30 قاراشا ارالىعىندا اكىمشىلىك كودەكستىڭ 441-بابى بويىنشا 36 اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق انىقتالىپ، حاتتاما تولتىرىلدى. 434-بابى قوعامدىق ورتانى لاستاۋ بويىنشا 8 ادام اكىمشىلىك جازاعا تارتىلدى. تۇنگى تىنىشتىقتى بۇزعانى ءۇشىن 72، الكوگولدىك ىشىمدىك ءىشۋ بويىنشا 166 ادام اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىققا تارتىلدى».
رەيد حالىققا جاقىنداتا تۇسەدى
الاتاۋ اۋدانى بويىنشا ەسەپتە تۇرعان، شارتتى تۇردە بوساعان 70-كە جۋىق ادام بار. 9-ۋچاسكەلىك پوليسيا ينسپەكتورلىعىندا 3 پروفيلاكتيكالىق ەسەپتە تۇرعان تۇرعىن بار. ەسەپتە تۇرعانداردى تەكسەرۋ دە ۋچاسكەلىك ينسپەكتوردىڭ مىندەتىنە كىرەدى. پروفيلاكتيكالىق ەسەپتە تۇرعان تۇرعىنداردىڭ ءبىرىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تەكسەرىلدى. تىزىمدەگىلەر ۇيىندە-ۇيىندە ەمەستىگىن تەكسەرۋ ءۇشىن ينسپەكتورلار نۇرجان ءادىل ۇلى مەن شىڭعىس جاقانبايەۆپەن بىرگە ۆ. ەسىمدى ازاماتتىڭ ۇيىنە باردىق. ەسىرتكى قولدانىپ، ساتقانى ءۇشىن سوتتالعان. مەرزىمى اياقتالعاننان كەيىن تۇرعىلىقتى مەكەنجايى بويىنشا ەسەپكە الىنعان. ولارعا كەشكى ساعات 22.00-دەن كەيىن سىرتقا شىعۋعا تىيىم سالىنادى. ينسپەكتور تەكسەرگەن كەزدە الكوگولدىك ىشىمدىكتى تۇتىنباعان بولۋى كەرەك.
«تۇندە دە، اپتا سايىن كۇندىزگى ۋاقىتتا دا تەكسەرەمىز. ەسەپتە تۇرعان 3 ازاماتتىڭ بىرەۋى دەنە جاراقاتىن كەلتىرۋ، ەكىنشىسى الاياقتىق، ءۇشىنشىسى ەسىرتكى قىلمىسى بويىنشا ەسەپتە تۇر. جالپى ەسىرتكىگە قاتىستى بارلىق ىس-ارەكەت اۋىر قىلمىستار ساناتىنا جاتادى. وسى كىسىنى ءجيى تەكسەرىپ تۇرامىز. سەبەبى، نەشە ءتۇرلى جاعداي بولۋى مۇمكىن. ۇيىنە ءجيى بارىپ، جاعدايىن سۇراپ كەتەمىز».
P.S
ەلىمىزدە بولاتىن قىلمىستاردىڭ 60 پايىزىن ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار اشادى.
نۇرجان ءادىل ۇلى قىزمەت ەتەتىن اكىمشىلىك ۋچاسكەگە قاراستى بارلىق اۋماقتا ونىڭ سۋرەتى مەن دەرەكتەرى، سونداي-اق، قاجەت بولعان جاعدايدا تۇرعىندار جۇگىنە الاتىن تەلەفون ءنومىرى بار تاقتايشالار ورنالاستىرىلعان. سەبەبى، ازاماتتاردىڭ ينسپەكتورعا دەگەن كوزقاراسى، وعان دەگەن سەنىمى – قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى. وسىنداي ساقشىلار باردا تۇرعىندار قاۋىپسىزدىگى ءارقاشان نازاردا ەكەنىن تۇسىندىك.