الدىمەن حالىق كوكەيىندە جۇرگەن سۇراقتاردى دايىنداپ پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقايەۆتان ويلى دا مازمۇندى، پاراساتتى دا ساليقالى سۇحبات العانى ءۇشىن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باسشىسى، كورنەكتى عالىم ديحان قامزابەككە كوپ راحمەت ايتامىز.
ال وسى كولەمدى سۇحبات تۋرالى پىكىرىمدى 4ء-شى سۇراقتان باستاعالى وتىرمىن. بۇل سۇراقتا جۋرناليست جۇرت ايتىپ جۇرگەن قوسارلانعان بيلىك جۇيەسى تۋرالى اڭگىمە قوزعايدى. ءوز باسىم پرەزيدەنتىمىزدىڭ بەرگەن جاۋابىنا تولىق قاناعاتتاندىم.
ويتكەنى 2022 جىلعى 5 قاڭتارعا دەيىن بىزدە قوسارلانعان بيلىك بولعانىن كىم بىلمەيدى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى وسى ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى تۇسىندىرە كەلىپ، «ەلىمىزدە پرەزيدەنت ءارى جوعارى باس قولباسشى لاۋازىمى ءبىر بولەك، بۇرىنعى پرەزيدەنت يەلەنگەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى لاۋازىمى ءبىر بولەك بولدى...»، «كەيبىر لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ، ونىڭ ىشىندە بۇرىنعى ادىلەت ءمينيستىرىنىڭ مارتەبە جاعىنان ەلباسى پرەزيدەنتتەن جوعارى تۇراتىنىن ايتقانى ەسىڭىزدە شىعار...» دەپ شىندىقتى جايىپ سالادى.
2022 جىلدىڭ 5 قاڭتارىنا دەيىن ەلدەگى بيلىكتىڭ جاعدايى سولاي بولاتىن. ال 5 قاڭتار كۇنى تەليەۆيزوردان سويلەگەن پرەزيدەنت بۇگىننەن باستاپ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى مىندەتىن ءوز موينىنا الاتىنىن جانە ەشقايدا كەتپەيتىنىن حالىققا جاريالادى. وسى مالىمدەمەنى ەستىگەندە ءوز باسىم قاتتى قۋانىپ قالىپ ەدىم. الايدا ەل باسىنا تۇسكەن قاتەرلى شاقتا پرەزيدەنتكە قىسىم جاسالعانى كەيىن بەلگىلى بولدى عوي. بولاشاقتا انىقتالاتىن شىعار، بالكىم سول كەزدە الدىنا كەلگەن قارا نيەتتى جانداردىڭ تاراپىنان، «بيلىكتى تاستاپ كەت» دەپ كۇش تە كورسەتىلۋى مۇمكىن عوي. الايدا باسىن قاۋىپ-قاتەرگە تىگىپ تۇرىپ، ەلى مەن جەرىن مەملەكەتتىك توڭكەرىستەن امان الىپ قالعان قاسىم-جومارت كەمەل ۇلىنىڭ بۇل شەشىمىن ەرلىككە پارا-پار ەمەس دەپ كىم ايتا الادى؟!
ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن ەگەمەندىگىنە تونگەن قاۋىپكە جالعىز ءوزى قارسى تۇرعان پرەزيدەنت مىنا سۇحباتىندا ايتقانىنان قايتپايتىن ازامات رەتىندە حالىقتىڭ نازارىن تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلەگە اۋدارادى: «پرەزيدەنت لاۋازىمىنا ءبىر-اق رەت سايلانۋ تۋرالى ەرەجە ەشقاشان وزگەرمەيدى. بۇل تالاپ مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى، ءبىرتۇتاستىعى، اۋماقتىڭ تۇتاستىعى جانە باسقارۋ تۋرالى نورمالار سياقتى مىزعىماستاي ەتىپ بەكىتىلگەن» دەپ كەسىپ ايتتى.
سۇحباتتى وقىپ وتىرىپ ساياسي جاڭعىرۋ جىل سايىن قارقىن الىپ كەلە جاتقانىن بىلەمىز. ايتالىق وسى جىلدارى اتى دا زاتى دا تۇبەگەيلى وزگەرگەن كونستيتۋسيالىق سوت قالپىنا كەلدى. ەندى «كونستيتۋسيالىق سوت شەشىمدەرىنىڭ كۇشىن ەشكىم جويا المايدى. ونىڭ شەشىمدەرىنە، سونىڭ ىشىندە ازاماتتاردىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىقتارىنا قاتىستى بايلامدارىنا كۇمان كەلتىرۋگە پرەزيدەنتتىڭ دە ەش قاقىسى جوق...» - دەپ تۇجىرىمدايدى پرەزيدەنت. بارەكەلدى، بۇنداي رەفورمالار بۇرىن-سوڭدى بولىپ پا ەدى!؟
حالىق ەلدە بولىپ جاتقان جاڭالىقتاردى ءبىلىپ وتىرۋعا ءتيىس، الايدا كوبىنە كەرىسىنشە ەشتەڭەدەن حابارسىز قالادى. مىسالى، سىرتقا كەتكەن اقشانى قايتارۋ كەرەك دەپ وپپوزيسيا كۇنى بۇگىنگە دەيىن قاقساۋدا. ال شىندىعىندا، بۇل وزەكتى ماسەلە 2019 جىلى ساياسي رەفورمالار باستالعاندا قولعا الىنعان جۇمىس. سول كەزدە وليگوپوليالىق ديكتاتۋرا تۋرالى اشىق ايتىلا باستادى. ول تۋرالى ءبىر كەزدە بىلاي دەپ جازىلعان: «وتكەن جىلى قاسىم-جومارت توقايەۆ وليگوپوليامەن كۇرەستى باستادى. وعان دا سەبەپ جەتكىلىكتى ساراپشىلاردىڭ ەسەپتەۋىنشە، سوڭعى 25 جىلدا ەلدەن زاڭسىز تۇردە 140-160 ملرد اقش دوللارى كولەمىندە مەملەكەتتىك اكتيۆتەر شىعارىلعان. ەلىمىزدىڭ وتكەن جىلعى ىشكى جالپى ءونىمى 200 ملرد اقش دوللارىنان اسىپ ءتۇستى.
بۇدان تۇتاس ەلدىڭ ءبىر جىلدىق تابىسىنىڭ ۇشتەن ەكى بولىگى زاڭسىز سىرتقا شىعارىلعان دەپ قورىتىندى جاساۋعا بولادى». مىنا كەلەلى اڭگىمەدە، ساياسي، قۇقىقتىق، الەۋمەتتىك، مادەني رەفورمالار جان-جاقتى اڭگىمە بولادى. ايتالىق، جوشى ۇلىسىنىڭ ىرگەسى قالانعانىنا – 800 جىل بولاتىن داتاعا وراي كەڭ اۋقىمدى زەرتتەۋلەر قولعا الىنعانىنا قالاي قۋانبايسىڭ. ءوزىمىزدىڭ 200 تاريحشىمىز، شەتەلدىڭ 60 عالىمى جۇمىلدىرىلعان قازاقستان تاريحىنىڭ كوپتومدىعىن ازىرلەۋ جۇمىسىنىڭ اياقتالىپ قالعانى دا ۇلكەن وقيعا عوي.
پرەزيدەنت «مەن قازاق ەلىنىڭ جاستارىنا سەنەمىن» دەگەن جۇرەك جاردى ءسوزىن ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. بۇل ءسوزدىڭ ايقىن دالەلى رەتىندە جاستاردىڭ اتقارۋشى جانە زاڭ شىعارۋشى بيلىك تارماقتارىندا قىزمەت ەتۋىنە جول اشاتىن كولەمدى شارالاردى اتاپ ءوتتى. سونىڭ ەڭ ماڭىزدىسى – پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆى.
بۇل دەگەنىڭىز بولاشاقتا ەلدىڭ ەكونوميكاسى مەن ساياساتىن، مادەنيەتى مەن تاريحىن تولىق مەڭگەرگەن جاستار بيلىككە كەلەدى دەگەن ءسوز.
«ەگەمەن قازاقستانعا» سۇقبات بەرمەستەن ءۇش كۇن بۇرىن پرەزيدەتىمىز قاسىم-جومارت توقايەۆ كىتاپ جينالعان شكافتاردىڭ قاسىندا تۇرىپ قازاقستان حالقىن جاڭا جىلمەن قۇتتىقتادى. سونداعى سوزىندە: «بيىل ءبارىمىز تۇتاس ۇلتتىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە كۋا بولامىز» دەدى. ءلايىم سولاي بولعاي!