تۇركيا بۇدان بىلاي وقۋلىقتاردا ورتالىق ازيانى تۇركىستان دەپ جالپىلاي اتاۋعا شەشىم قابىلدادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
وسى ارقىلى تاريحي ادىلەتتىلىك قالپىنا كەلتىرىلىپتى.
تۇرىك مەملەكەتىنىڭ (Türkiye Cumhuriyeti) ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى "تۇركىستان" دەگەن تەرميندى ورتا مەكتەپتەردىڭ جانە جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم باعدارلامالارىنا ەنگىزدى. بۇل اتاۋ ەندى باتىس تاڭعان "ورتالىق ازيا" ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلادى.
تر ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين بۇل وزگەرىس تۋرالى انكارادا اقپارات قۇرالدارىنا جاريا ەتتى. ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ دايەكتەۋىنشە، بۇل قادام "تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە" سەپتەسەدى.
سونداي-اق، تۇركيا مۇنى "بوگدە يمپەريالار تاڭعان جانە وتارشىلدىق ماقساتىندا قولدانعان گەوگرافيالىق جات اتاۋلاردى وقۋلىقتاردان الىپ تاستاۋ ساياساتى" اياسىندا جۇزەگە اسىرۋدا.
مينيستر وقۋ باعدارلاماسى تۇركيانىڭ ءتول تاريحي لەكسيكاسىنا قۇرىلۋعا تيىستىگىن نىقتادى. سونىمەن بىرگە، بايىرعى زامانداردان بەرى بار تۇركىستان اتاۋى – تۇركى الەمى دەگەن تەرمينمەن ادەمى قابىسىپ، ۇيلەسىم تاۋىپ جاتىر.
تۇرىكتىڭ Turkish Minute باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، تۇركىستان تەرمينى تەك قازاقستانداعى ءبىر قالانى عانا بىلدىرمەگەن، ول "جۇڭگو، رەسەي جانە ورتالىق ازيا رەسپۋبليكالارىنىڭ قازىرگى زامانعى شەكارالارى قالىپتاسقانعا دەيىن ۇلى دالا مەن تۇران ولكەسىن مەكەن ەتكەن تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ ەن جايلاعان تاريحي تەرريتورياسىن بەينەلەگەن".
"ۇلتتىق ءبىلىم ءمينيسترى تۇركيانىڭ بۇرىنعى ۇكىمەتتەرى تۇرىك وقۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرىنىڭ ساناسىنا جاتجۇرتتىق كونسەپسيالاردى سىڭىرۋگە كوز جۇما قاراپ، جول بەرىپ كەلگەنىنە نازار اۋدارتتى. ونىڭ بايلامىنشا، "تۇركىستان" دەگەن ءسوز قۇلاققا تۇرپىدەي تيمەيدى، جاعىمدى ەستىلەدى جانە بۇل ءوڭىردى تۇرىك جاستارىنا ەتەنە جاقىن ەتە تۇسەدى. "تۇركىستان" تەرمينى قازاقستانعا، قىرعىزستانعا، وزبەكستانعا، تۇرىكمەنستانعا جانە تاجىكستانعا قاتىستى بولادى. بۇل تەرميندى سونداي-اق شىڭجاڭ وڭىرىندەگى ۇيعىر ۇلىستارى دا پايدالانادى"، – دەپ جازدى Turkish Minute.
باسىلىمنىڭ تۇجىرىمداۋىنشا، بۇل وزگەرىس انكارانىڭ تۇركيانى بارشا تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ مادەني ورتالىعى رەتىندە ىلگەرىلەتۋگە دەگەن ۇمتىلىسىمەن ۇشتاسىپ جاتىر.
ءوز كەزەگىندە ەل پرەزيدەنتىنىڭ كوممۋنيكاسيالار جونىندەگى باسشىسى بۋرحانەتتين دۋران (Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran) تۇرىك ليدەرى رەدجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ باستاماسىمەن، تۇركىستان رەسپۋبليكالارىنىڭ كىتاپتارىن "ورتاق تۇركى الىپبيىندە" باسۋ جۇمىسى باستالعانىن ەسكە سالدى.
بۇل دا تۇركى الەمىن توپتاستىرۋ باعىتىنداعى قۇندى قادامنىڭ ءبىرى دەپ تانىلدى. دۋراننىڭ تۇسىندىرۋىنشە، ءبىرىڭعاي تۇركى ءالفاۆيتى ەلدەرىمىزدىڭ كوممۋنيكاسيالار مەن ب ا ق سالاسىندا بىرلەسە جۇمىس ىستەۋىنە جاڭا ورىستەردى اشادى، تىڭ مۇمكىندىكتەر بەرەدى.
ساراپشىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇگىندە تۇركى الەمى 300 ميلليوننان استام ادامدى قامتيدى. ولار تۇركىستاننان كاۆكازعا دەيىنگى 4،5 ميلليون شارشى شاقىرىمدى الىپ جاتقان ۇلانعايىر اۋماقتا ءومىر سۇرۋدە.
جالپى، قازاقستاندىق تاريحشىلار دا ءبىزدىڭ ايماق بەرتىنگە دەيىن – "ورتا ازيا" نە "ورتالىق ازيا" دەپ اتالماعانىن، بۇل ۇعىمداردىڭ سىرتتان تاڭىلعانىن قاپەرگە سالدى.
"ورتالىق ازيا" دەگەن ءسوزدى العاش رەت نەمىس گەوگرافى الەكساندر فون گۋمبولدت 1843 جىلى سىناق رەتىندە ءوز ەڭبەگىندە قولدانعان ەكەن. ال، قازىرگى تۇسىنىكتەگى "ورتالىق ازيا" دەگەن عىلىمي نەگىزدەلگەن تەرمين تەك XIX عاسىردىڭ سوڭىندا – XX عاسىردىڭ باسىندا نەمىس گەوگرافى جانە ساياحاتشىسى فەرديناند فون ريحتگوفەننىڭ ەڭبەگىندە پايدا بولدى. سول ارقىلى ىشكى ازيا باتىس جانە شىعىس بولىككە اجىراتىپ تاستالدى.
ونىڭ ۇستىنە ءالى كۇنگە رەسەيدە قولدانىلاتىن "ورتا ازيا" تەرمينى تەك بەرتىندە، كەڭەس زامانىندا عانا ويلاپ تابىلعان. ءتىپتى پاتشالىق رەسەي يمپەرياسىنىڭ ءوزى بۇل ايماقتى "تۇركىستان" دەپ اتادى.
تيىسىنشە، كەيىن ءوڭىردى تەگىس وتارلاعاننان كەيىن قازاقستان مەن وزبەكستانداعى حاندىقتاردى تۇپكىلىكتى جويىپ، وزگەسىمەن قوسا "تۇركىستان گەنەرال-گۋبەرناتورلىعى" دەگەندى قۇردى.