سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلار سيرەك كەزدەسۋدەن قالىپ بارادى، ياعني، قالىپتى جاعدايعا اينالىپ كەلەدى.
دالىرەگى، بۇگىندە ادامزاتتىڭ ءاربىر ونىنشىسى سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋعا شالدىققان. بۇل جايىندا aqshamnews.kz islam.kz پورتالىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ ءمالىم ەتەدى.
سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلار سيرەك كەزدەسپەيتىن بولىپ بارا جاتسا دا ولاردىڭ جارتىسىنىڭ اتاۋى ءالى كۇنگە جوق، ول ول ما، مۇنداي اۋرۋلاردىڭ تەك 5%-نىڭ عانا ەم-دومى تابىلعان. عالىمدار تاۋيا بولاشاقتا سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلارمەن دنق-نى وڭدەۋ (رەداكسيالاۋ تەحنولوگياسى) جولىمەن كۇرەسۋگە بەل بۋىپ وتىر. دەسە دە عالىمدار بۇگىندە سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ جارتىسىنىڭ پايدا بولۋ سەبەبىن تاپقان ەكەن.
سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ زارداپ شەگەتىندەردىڭ بەس مىڭدايىنىڭ دەرتىنىڭ اتاۋى دا جوق. وسىنداي قيىندىقتارىنا بايلانىستى سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردان زارداپ شەگەتىندەر دياگنوزىن انىقتاۋ ءۇشىن ونداعان جىلدارىن سارپ ەتۋگە تۋرا كەلەدى. سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ ىشىندە دە ءتىپتى وتە سيرەك كەزدەسەتىن تۇرلەرى بار – مىنە، ەڭ قيىنى وسى ساناتتاعىلار. ياعني، 50 مىڭ ادامعا شاققاندا تەك بىرەۋىندە عانا كەزدەسەتىن اۋرۋلار قاتارىنا ۇيقى سالى (ادام كەز كەلگەن ساتتە جانە كەز كەلگەن جەردە ۇيىىقتاپ كەتەدى)؛ پروگەريا (جىلدام قارتايۋ – بالانىڭ تەرىسى اجىمدەنىپ، قارتتارعا ءتان بەلگىلەردىڭ پايدا بولۋى)؛ يۋنەر تان سيندرومى (ەكى اياعىمەن قوزعالا الماۋى)؛ ديسپلازيا (ناۋقاستىڭ بۇكىل دەنەسى وسكىندەرمەن جابىلادى – ونداي ادامدى ادەتتە “اعاش ادام” اتاپ كەتەدى)؛ گيپەرتيحوز (ادام دەنەسىنە تۇكتەردىڭ قاپتاپ شىعۋى)؛ ميكروسەفاليا (ادامنىڭ باس سۇيەگى وسپەي قالادى، ءسابيدىڭ باس سۇيەگىندەي بولىپ قالادى)؛ ارلەكينا يحتيوزى (ادام دەنەسىنىڭ بالىق قابىرشىعىمەن جابىلۋى، ادەتتە مۇنداي ناۋقاستاردىڭ عۇمىرى قىسقا بولادى) جاتادى.
مۇنداي اۋرۋلار سيرەك كەزدەسەتىندىكتەن ولارعا زەرتتەۋ كوپ جۇرگىزىلمەگەن. بۇعان قوسا، فارماسيەۆتيكالىق كومپانيالار مۇنداي اۋرۋلار ءۇشىن دارى-دارمەك شىعارۋ ءتيىمسىز سانالادى. ويتكەنى، سيرەك كەزدەسەتىندىكتەن جاپپاي ساتىپ المايدى. دالىرەگى، ءوز-وزىن اقتامايدى. CRISPR دەپ اتالاتىن گەندى وڭدەۋ تەراپياسى الداعى ۋاقىتتا سيرەك كەزدەسەتىن اۋرلاردىڭ جارتىسىن ەمدەي الادى.
بىرىنشىدەن، مۇنداي تەحنولوگيا امبەباپ، ياعني بارلىق اۋرۋدىڭ ەم-دومىنا جاراي بەرەدى، ەكىنشىدەن، سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ دەنى گەنەتيكالىق مۋتاسيا ناتيجەسىندە پايدا بولادى، ياعني، قازاقشا ايتقاندا، ءتۋابىتتى اۋرۋلار. سونىڭ وزىندە گەندى رەداكسيالاۋ تەحنولوگياسى دا كوپ جاعدايدا كومەكتەسە بەرمەيدى. ءتۋابىتتى بولعاندىقتان كوپتەگەن اۋرۋلاردىڭ اقاۋىن جويۋ مۇمكىن بولمايدى، ەسەسىنە، بولاشاق ۇرپاقتىڭ وسىنداي كەسەلىنىڭ الدىن الۋعا بولادى. اتالمىش تەحنولوگيا كومەگىمەن. بۇدان بولەك، «گەنەتيكالىق قايشى» ءادىسىنىڭ جاناما، كەرى اسەرى جوعارى بولۋى ىقتيمال. دەگەنمەن، گەندىك ينجەنەريا الەمنىڭ كەز كەلگەن تۇكپىرىندە قولدانۋعا كەلەتىن ءتيىمدى قۇرال بولىپ قالا بەرمەك.