سەمەي پوليگونى زاردابى 300 جىلعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن

سەمەي پوليگونى زاردابى 300 جىلعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن سۋرەت: texnomaniya.ru

1949 جىلدىڭ 29 تامىزىندا سەمەي وڭىرىندە العاشقى اتوم بومباسى جەردەن 38 مەتر بيىكتىكتە سىناقتان ءوتتى. بۇل بومبا 20 كيلوتوننالىق قۋاتقا يە بولدى. تاڭعى ساعات 7-دە جاسالعان ءبىرىنشى جارىلىستان شامامەن 900 ادام زارداپ شەكتى. بۇل 100-250 رەنتگەن مولشەرىندە رادياسيا قابىلداعانمەن تەڭ ەدى.

  • سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونى 18،5 مىڭ شارشى شاقىرىمدى قۇرايتىن ۇلكەن اۋماقتى الىپ جاتىر.
  • سىناق كەزىندە پوليگون سسسر قارۋلى كۇشتەرى مينيسترلىگىنىڭ № 2 وقۋ پوليگونى دەپ اتالدى.
  • سەمەي پوليگونى بىرنەشە ايماققا بولىنگەن: اكىمشىلىك-تۇرمىستىق اۋماق كۋرچاتوۆ قالاسىندا ورنالاسقان جانە ول «م» الاڭى نەمەسە «موسكۆا-400» دەپ اتالعان. سونىمەن قاتار، زەرتحانا قالاشىعى جانە راديۋسى 10 شاقىرىمعا جەتەتىن «سىناق دالاسى» بار. بۇل اۋماقتاردىڭ ىشىندە «دەگەلەڭ»، «بالاپان»، «تەلكەم» سەكىلدى بولىمدەرى بولعان. ولاردىڭ بىرىندە جانۋارلارعا سىناق جۇرگىزىلگەن.
  • سەمەي پوليگونىنىڭ زاردابى وتە اۋىر بولدى. 1963 جىلعا دەيىن اسا قۋاتتى بومبالاردىڭ جارىلىسىنان 2 ميلليوننان اسا جازىقسىز حالىق 300-400 رەنتگەن مولشەرىندە رادياسيا قابىلدادى.
  • پوليگوننىڭ 40 جىلدىق تاريحىندا 498 يادرولىق سىناق ءوتتى. ونىڭ 88ء-ى اۋادا، 30-ى جەر بەتىندە، ال 340-ى جەر استىندا جارىلعان. سوڭعىسىنىڭ قۋاتى 1،5 مەگاتونن مولشەرىندە بولعان، بۇل جارىلىستاردان 1،5 ميلليون ادام زارداپ شەكتى.
  • يادرولىق سىناقتاردىڭ سالدارى بىرنەشە ۇرپاق بويى سەزىلەدى. ءارتۇرلى اۋرۋلارعا ۇشىراعان ادامداردىڭ سانى ارتىپ، سول اۋرۋلاردىڭ تۇقىم قۋالاۋ ىقتيمالدىعى جوعارى.
  • بۇل عىلىمي تۇردە دالەلدەنگەن، جانە ونىڭ قاسىرەتى 300 جىلعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن.
  • پوليگونعا شارۋاشىلىق جايىلىمدار مەن ەگىستىك جەرلەر تارتىپ الىنىپ بەرىلدى، سونىڭ سالدارىنان ايماق ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك داعدارىسقا ۇشىرادى.
  • سىناق زارداپتارى حيروسيما مەن ناگاساكيدەگى اتومدىق بومبالاۋدان 2،5 ەسە اسىپ ءتۇستى. وسى سەبەپتى حالىق اۋىر جانە سوزىلمالى ساۋلەلەنۋگە ۇشىرادى.
  • سەمەي پوليگونىنا جاقىن اۋدانداردا رادياسيانىڭ اسەرىنەن ءارتۇرلى اۋىتقۋلارمەن، تاندىك جانە ەستىك كەمشىلىكتەرمەن تۋعان سابيلەر سانى كوپ بولدى.
  • ماماندار بۇل جاعدايدى قىسقا مەرزىمدى جانە قالدىقتى رادياسيانىڭ اسەرىنەن بولاتىن گەنەتيكالىق مۋتاسيالارمەن بايلانىستىرادى.
  • 1990 جىلعا دەيىن سەمەي پوليگونىنىڭ زارداپتارى مەن اۋرۋلار مۇقيات جاسىرىلىپ كەلدى. سوڭعى جىلدارى سەمەيدەگى يادرولىق سىناقتاردىڭ سالدارىنان ءار ءجۇز مىڭ ادامعا شاققاندا جۇيكە-پسيحولوگيالىق اۋرۋعا شالدىققان ادامداردىڭ سانى 960-تان 1 624-كە، اقىل-ويى كەم ادامداردىڭ سانى 3 105-تەن 4 612-گە، ال نيەۆروز جانە جۇيكە تامىر دەرتى بار ادامداردىڭ سانى 3 692-گە دەيىن كوبەيگەن.
  • سىناقتاردان تەك ادامدار عانا ەمەس، جەر دە ازاپ شەگەدى. جىل سايىن راديونۋكليدتەردىڭ جينالۋى جەردىڭ قۇنارلىلىعىن ازايتىپ، توپىراقتاعى ميكروەلەمەنتتەردىڭ (تەمىر، مىس، ماگنيي جانە ت.ب.) وسىمدىكتەر ارقىلى ادام ورگانيزمىنە ەنۋىنە اكەلەدى.
  • 1970 جىلعا دەيىن زاريادتار سالىنعان شتولنيالار مەن سكۆاجينالاردىڭ تۇپتەرى مەن شىعار اۋىزدارى دۇرىس بەتون قاقپاقتارمەن جابىلماعاندىقتان، ۋلى ينەرتتى گازدار مەن اۋىر مەتالدار جەر بەتىنە جايىلىپ وتىردى.
  • سەمەي پوليگونىنىڭ زاردابى تەك قازاقستاندىقتار ءۇشىن عانا ەمەس، الەم ءۇشىن دە ۇلكەن ساباق بولۋى كەرەك. يادرولىق سىناقتاردىڭ سالدارى ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلىپ، دەنساۋلىق پەن قورشاعان ورتاعا قايتالانباس زيان كەلتىردى. سەمەي پوليگونىنىڭ قاسىرەتى ادامزاتقا يادرولىق قارۋدىڭ قاۋىپتىلىگىن ەسكە سالىپ، بولاشاقتا مۇنداي قاتەلىكتەرگە جول بەرمەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.
ءسىزدىڭ رەاكسياڭىز؟
ۇنايدى
4
ۇنامايدى
0
كۇلكىلى
0
شەكتەن شىققان
0
سوڭعى جاڭالىقتار

16:33

16:28

13:27

12:23

12:17

12:15

12:13

12:05

12:03

12:01

11:59

11:57

11:55

11:53

11:51

11:46

11:43

11:41

11:39

11:37

11:34

11:31

11:29

11:26

11:24