بالكىم، قارلى قىس ەندى كەلەر. «قاڭتار تۋماي، قارعا جارىمايسىڭ» دەگەن عوي بۇرىنعىلار..
امالى كوپ جەلتوقسان ايى ارتتا قالىپ بارادى. ءقازىر جەلدىنىڭ «اقىراپ»، «سىرنە»، «ايۋ جاتقان» امالدارى اياقتالىپ، «تەكەنىڭ بۇرقاعى» (بۇرقىلى)» امالى ءجۇرىپ جاتىر. ول دا ءبىتۋ قارساڭىندا. جەلى، داۋىلى، ىزعارى مول امال. الماتى تۇرعىندارىنا دا اسا جايلى بولمادى. قالا مەكتەپتەرىندە ساباقتىڭ ۋاقىتشا توقتاتىلۋى ورىن الدى. ەلىمىزدىڭ، وزگە وڭىرلەرىندە، اسىرەسە، شىعىس پەن سولتۇستىكتە قىس قاھارىنا ءمىندى.
مىنە، قاڭتار ايى دا قاقپانى قاعىپ تۇر. قاڭتار – كۇننىڭ «قاڭتارىلىپ بايلاناتىن»، ودان ءارى تۇقىرىپ قىسقارا المايتىن اي بولعاندىقتان وسىلاي اتالعان. قاڭتارۋلى تۇرعان اتتىڭ باسى جەرگە قالاي جەتپەسە، قاڭتارداعى كۇن كوزى دە ودان ءارى تومەندەپ، كوكجيەككە جاقىنداي المايدى. وسىعان وراي ەجەلگى تۇركى تىلىندە بەزبەن تارازىسىنىڭ تاياعى دا قاڭتار دەپ اتالعان: بەزبەننىڭ ءبىر باسى كوتەرىلىپ، ەكىنشى باسى تومەندەپ بارىپ توقتايدى عوي. مىنا قىزىقتى قاراڭىز: چۋۆاش تىلىندە وڭتۇستىك جاقتى جانە ءتۇس مەزگىلىن قاڭتار دەپ اتايدى ەكەن. بۇل قاڭتاردىڭ قازاقشا ماعىناسىنا جاقىن.
بايىرعى جۇلدىزشىلار قاڭتاردى ءدالۋ دەپ اتاپتى. ءدالۋ ءسوزى تۇراقسىزدىقتى، جالعاندىقتى بىلدىرەدى. دەمەك، قاڭتار تۇراقسىز ءارى امالى كوپ اي. العاشقى امال – «كۇننىڭ تالاسۋى» ايدىڭ العاشقى كۇنىنە تۇسپا-تۇس كەلەدى. بۇل كەزدە كۇن بوي كوتەرەدى، اۋا رايى وزگەرىپ، قار جاۋادى، سىرعىما جۇرەدى، بوران بولۋى دا مۇمكىن. 1954 جىلى جارىق كورگەن «ورىسشاقازاقشا سوزدىكتە» پروفەسسور نىعىمەت ساۋرانبايەۆ دەكابر ايىن «اقپان»، يانۆار ايىن «قاڭتار» دەپ اتاعان ەكەن.
بۇل حالىق ۇعىمىنا ءدال كەلەدى. ۇلى جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ تە دەكابر ايىن «اقپان» دەپ اتاپ جازعان. اقپان «جىلدىڭ ەڭ سوڭعى ايى» دەگەن پىكىردى حالىق كالەندارىن زەرتتەۋشى م.يسقاقوۆ تا ءبىلدىرىپتى. حالقىمىزدا «جىلان ىسقىرىپ شىعادى»، «جىلقى وسقىرىپ كىرەدى» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. وسى اپتانىڭ سوڭىندا ەسكى جىل ءبىتىپ، جاڭاسى كەلگەنىمەن، تابيعات وزگەرمەيدى. ويتكەنى، جاراتىلىستىڭ ءوز زاڭى بار. ول ناۋرىزدىڭ 21-ىنەن 22-سىنە قاراعان ءتۇنى وزگەرەدى. وسى كەزدە جەر-دۇنيەنىڭ ءبارى جاسارادى، جاسانادى.
تابيعاتتىڭ تامىرشىسى اتانعان قازەكەڭ وسى كەزدى جاڭا جىل دەپ اتاعان. سوندىقتان قويان جىلى بىتپەيدى، جۇرە بەرەدى. ۇلۋدىڭ كەلۋىنە ءالى ەرتە... الدا قاڭتاردىڭ قاھارلى امالدارىنىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى – «قىس شىلدەسى» كەلە جاتىر. «سارى اياز» دەگەن دە اتاۋى بار. ايدىڭ 10- ىنان باستالىپ، 25-ىنە دەيىن سوزىلادى. وتە ايبىندى، ايازدى امال... وسى امال توڭىرەگىندە الىپقاشپا اڭگىمە دە از ەمەس. ونى، ارينە، كەزى كەلگەندە ايتامىز. بۇگىن اي تىزبەسى بويىنشا جەلتوقساننىڭ – 15ء-ى، گريگوريانشا – 28ء-ى، قازاقى ەسەپكە جۇگىنسەك – 14ء-ى. اپتا ايدىڭ ورتاسى مەن سوڭىنا ءدوپ كەلۋدە. ال ايدىڭ ورتاسى مەن سوڭى ءتۇرلى جاعىمسىز كورىنىس ورىن الاتىن كەز..