الداعى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىندا ادامداردىڭ ءوز قۇقىعىن بىلگەنى ءجون. بىرىنشىدەن، سايلاۋشىلار سايلاۋ بولمەسىنىڭ قۇپياسىن قاتاڭ ەستە ساقتاۋى كەرەك.
ءار ادامنىڭ داۋىس بەرۋى – بۇل اركىمنىڭ جەكە ءىسى، سايلاۋشىلاردىڭ قۇپيالىلىققا تولىق قۇقىعى بار. ەكىنشىدەن، ازامات داۋىس بەرگەننەن كەيىن ونىڭ كىمگە داۋىس بەرگەنىن سۇراۋعا نە ونى جازىپ تىركەۋگە ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق. ۇشىنشىدەن، ءقازىر التى ۇمىتكەر بار. ەگەر سايلاۋشى ەشكىمگە داۋىس بەرگىسى كەلمەسە، «بارىنە قارسى» باعاناسىن تاڭداي الادى. ياعني ادامدار سايلاۋعا قاتىستى كەز كەلگەن تىلەكتى تولىق كولەمدە جۇزەگە اسىرا الادى. مۇنى بارلىق ادامدار ءبىلۋى كەرەك.
سونداي-اق، سايلاۋ الدىندا ەسكەرىلەتىن ماسەلەلەر بار. 2005 جىلدان باستاپ پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا ءجيى ورىن الاتىن زاڭ بۇزۋشىلىقتار ارنايى ارانداتۋدىڭ كەسىرىنەن بولادى. سودان كەيىن ادامدار سايلاۋ قۇقىعىنىڭ بۇزىلۋىنا شاعىمدانادى. مىسالى، ادامدار باسقا قالاعا ارنايى كەلىپ، «بىزدە سايلاۋ پاراقتارى جوق، ءبىزدى كىرگىزبەي جاتىر» دەگەن سياقتى شۋ شىعارادى. نەگىزىنەن، ءار ادام ىسساپارمەن باسقا ايماقتا جۇرەتىن بولسا، ۋاقىتشا تىركەۋى بويىنشا داۋىس بەرۋ ورنى تۋرالى الدىن الا حابارلاۋى كەرەك. مۇنداي ىستەردى سوت تەكسەرە باستاعاندا، شاعىمدانۋشى بىر-ەكى ساعات ىشىندە ءبىر ەلدىمەكەننەن باسقا ەلدىمەكەنگە بارىپ، مۇندا سايلاۋ قۇقىعى بۇزىلعانىن كورسەتكەنى انىقتالادى.
ايتا كەتكەن ءجون، پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر تاراپىنان دا زاڭ بۇزىلۋى مۇمكىن. ولار ۇگىت-ناسيحاتقا پايدالانىلعان اقشا كوزىن ايتۋى كەرەك. ەگەر ۇمىتكەر بۇل اقپاراتتى جاسىراتىن بولسا، وندا بۇل سايلاۋ زاڭناماسىن بۇزۋ ەكەنىن ەسكەرگەن ءجون. سودان كەيىن سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ قۇرامى جىلدان-جىلعا وزگەرمەيدى دەگەن شاعىم ءجيى ايتىلادى. بىرىنشىدەن، زاڭ شەكتەمەيدى. ەكىنشىدەن، سايلاۋ كوميسسيالارىندا ءبىر ادامدار، ال ءىس جۇزىندە باسقالارى بولدى دەگەن شاعىم دا ايتىلدى. ءبىراق ولاردىڭ بارلىعى تەكسەرۋدەن ءوتتى جانە مۇنداي ناقتى فاكتىلەر انىقتالعان جوق. دەگەنمەن، كەز كەلگەن جاعدايدا ايتىلعان فاكتىلەردىڭ الدىن الۋ كەرەك. مۇنداي قۇقىق بۇزۋشىلىقتارد