ءسابيت ورازباي. ءومىردىڭ ءوزى - تەاتر

قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، ساحنا ساڭلاعى ءسابيت ورازباي قازاق تەاترى مەن كينو ونەرى تارلاندارىنىڭ ساحنا سىرتىنداعى ءازiل-وسپاعىن، تەاتردان تىس تىرشىلىگىن، قاراپايىم ومىردەگى ءارتۇرلى قىزىق وقيعالارىن جانە ونەر جايىنداعى ءوز وي-تولعامىن ارقاۋ ەتەدى. اۆتوردىڭ بۇل اڭگىمەلەرى جىلدار بويىنا «الماتى اقشامىنا» ۇزدىكسىز جاريالانىپ، وقىرمانداردىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنگەن.

تومەندە س.ورازبايدىڭ، اكتەر، ۇلتتىق تەاتر ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى، كسرو جانە قازاق كسر مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى ەلۋباي ءومىرزاقوۆ جايىندا ەستەلىكتەرىن جاريالاپ وتىرمىز.

ەل ەسiندەگi ەلاعاڭ

«شوق باسقان تاۋىق سياقتى...»

گۇلسارا دەگەن اپاي مەنi iزدەپ كەلدi. «قايدان iزدەيمiن، قايدان تابامىن»، – دەپ جۇرەدi ەكەن. مەنiڭ ەستەلiگiمدi وقىعاسىن، بەل بۋىپ iزدەۋگە كiرiسiپتi. تەاترداعى سپەكتاكلدەردiڭ ءبارiن كورەدi ەكەن. ماماندىعى – پەداگوگ. «ەرەن ەڭبەگi ءۇشiن» دەگەن مەدالi دە بار. سوعىستان كەيiن، ەلۋiنشi جىلداردا ەلۋباي ءومiرزاقوۆپەن قوستانايدان الماتىعا بiرگە كەلiپتi. سول وقيعاسىن ماعان ايتىپ بەردi.

ول كەزدە «قىزىل ۆاگون» دەگەن بولادى ەكەن عوي. وعان مiنۋ قيىننىڭ-قيىنى كورiنەدi. گۇلسارا تەمiر جولدا جۇمىس iستەيتiن اعاسىنىڭ ارقاسىندا قۇربىسى ەكەۋi ۆاگونعا مiنiپ، ەڭ جوعارعى ورىنعا ورنالاسىپ الادى. ول ۆاگوندا بەلگiلi ورىن بولمايدى، كiم مىقتى، كiم كۇشتi ورىندى سول الىپ الاتىن كورiنەدi. الماتىعا دەيiن التى كۇن جۇرەدi. سiبiردiڭ قالالارىن تۇگەل ارالاپ، سوسىن كەلەدi ەكەن.

ۆاگونعا بiر كiسi كەلدi دە، شالقاسىنان قۇلادى دەيدi. سەلكiلدەپ، اياق-قولى ەربەڭدەپ جاتىر دەيدi. قازاق كiسi ەكەن. قاسىنداعى ادام «ياپىرماي، ياپىرماي، مىنانiكi ۇستاپ قالدى-اۋ، قانە تۇرىڭدار، دۇرىستاپ جاتقىزايىق» دەپ بايەك بولادى. اۋزىنان كوبiگi اعىپ، تiلi سالاقتاپ، كوزi الاقتاپ جاتقان ادامدى كورگەندەردiڭ ءبارi باسقا ورىندارعا قاشىپ كەتiپتi... سويتسە، سول كiسi ەلۋباي ءومiرزاقوۆ ەكەن. جاساپ كەلە جاتقان قۋلىعى كورiنەدi. «سول كiسiنiڭ ارقاسىندا ۆاگوندا ادامدار ازايىپ، اينالامىز كەڭiپ، ۇيىقتاپ، دەمالىپ جاقسى كەلدiك»، – دەيدi

گۇلسارا اپا اڭگiمەسiن جالعاي ءتۇسiپ. ءار جەرگە پوەزد توقتايدى. سۋ الۋ كەرەك. ادام كوپ، ءبارi ىدىسىن كوتەرiپ سۋ iزدەپ ءجۇر. سۋ اعاتىن قۇبىردىڭ ماڭايى

ۇزىن كەزەك. ەلاعاڭ ىدىستى الادى دا، ەڭ الدىنا بارىپ تۇرا قالادى ەكەن. ءبارi تانىپ قالعان، «وي، الىڭىز، الىڭىز» دەپ ىعىسىپ جول بەرەدi. ەگەر بiرەۋ-مiرەۋ قارسى كەلسە، تۋرا كوزiنە قاراپ، بەتiن قيساڭ ەتكiزەتiن كورiنەدi، اناۋ جانى قالماي، قاشا جونەلەدi. سودان نە كەرەك، التى كۇن دەگەندە الماتىعا جەتiپتi.

قاستارىندا جانار جالمۇحامەدوۆا، قاپان بادىروۆ، جامال وماروۆا، بارلىعى 7 ادام، مىنا ەكi قىزبەن 9 بولىپتى. الماتىعا جاقىنداعاسىن بۇلاردان قايدا بارا جاتقانىن، ماقساتتارىن سۇرايدى. وقۋعا بارا جاتقانىن، تۇسسە ءتۇسiپ، تۇسپەسە ەلگە قايتاتىندارىن ايتادى. بۇلار ەلاعاڭنىڭ جوعارىداعى ارەكەتتەرiنiڭ ءبارi ويىن ەكەنiن ءتۇسiنەدi. سوسىن اشىلىپ سويلەسە باستاپتى. ەگەر قاستارىنا بوتەن كiسiلەر وتىرىپ، اۋا تارىلا باستاسا بولدى، ەلاعاڭ ادەتiنە باسىپ، ەكi قولىن ەربەڭدەتiپ، كوزiن الارتىپ شىعا كەلەدi ەكەن. الگiلەر: «گوسپودي، چتو ەتو تاكوە؟» دەپ زارەلەرi ۇشىپ ورىندارىنان تۇرىپ كەتiپ قالادى ەكەن. ەل كەتكەسiن قىزدارعا قاراپ اقىرىن جىمياتىن كورiنەدi. بiزگە «وقىپ، دايىندالىپ جۇرگەن كiتاپتارىڭ بار ما؟» – دەيدi. «بار»، – دەدiك. «اكەلiڭدەر»، – دەدi. اكەلiپ بەردiك. مەنiڭ كiتابىما: «اينالايىن قىزىم، گۇلسارا! باقىتتى بول! قازاقستاننىڭ حالىق ءارتiسi ەلۋباي ءومiرزاقوۆ» دەپ جازىپ، قولىن قويىپ بەردi. «مىنا مەنiڭ قولتاڭبامدى ەمتيحان تاپسىرعان كەزدە مۇعالiمدەرگە كورسەت. وقۋعا تۇسەسiڭ، تۇسكەسiن ماعان كەل»، – دەدi.

قازاقستاننىڭ حالىق ءارتiسi دەگەن اتاقتىڭ قۇدىرەتتiلiگi سونشا، سول ەكەۋi دە وقۋعا ءتۇسiپتi. ەمتيحان العان مۇعالiمدەر «سەندەر ءومiرزاقوۆتىڭ قىزىسىڭدار ما؟» دەپ سۇرايتىن كورiنەدi. نەمەرە قىزىمىز دەپ ايتادى ەكەن. قاجەتتi باعالارىن قويىپ بەرiپتi ءبارi دە. بۇل بiر جاعى، سول كەزدە ادامداردىڭ ونەرپازداردى اسا قۇرمەتتەگەنiنەن دە بولسا كەرەك.

ورايى كەلگەندە ايتا كەتەيiن، ءومiرزاقوۆ – «قازاقستاننىڭ حالىق ءارتiسi» اتاعىن ەڭ بiرiنشi بولىپ العان اكتەر. كەيiن «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سiڭiرگەن ءارتiسi» دەگەن اتاق شىقتى عوي.

«سونى ماعان نەگە بەرمەيدi؟» دەپ وكپەلەپتi. «ەڭبەك سiڭiرگەن دەگەن مىقتى ەمەس پە؟ ءبارiن ايشىقتاپ كورسەتiپ تۇر» دەيتiن كورiنەدi. باسشىلار حالىق ءارتiسiنiڭ جوعارى اتاق ەكەنiن ءتۇسiندiرگەسiن رايىنان قايتقان ەكەن. ەلاعاڭنىڭ بالا سياقتى ءسال نارسەگە وكپەلەي سالاتىن ادەتi دە بولاتىن. بiراق، ار جاعىنا ەشتەڭە ساقتامايتىن. سودان الگi قىزدارعا قايتا ورالايىن. ولار وقۋعا تۇسكەسiن كوكەلەرiن iزدەپ تەاترعا بارادى عوي. العاشقىدا iشiنە كiرگiزبەپتi. سوسىن باياعى كiتاپتى كورسەتەدi. وقىسا، ەلاعاڭنىڭ جازۋى. جiبەرمەي وتىرعان ادام جۇگiرiپ كەتەدi دە، ەلاعاڭدى ەرتiپ كەلەدi. سەلتەڭ-سەلتەڭ ەتiپ، شوق باسقان تاۋىق سياقتى ءجۇرiسiنiڭ ءوزi قىزىق ەكەن دەيدi. قۇشاعىن جايا قارسى العان ەلاعاڭ ەكەۋiنە تەاتردان جۇمىس تاۋىپ قويعانىن ايتادى. ول كەزدە ساحنا شىمىلدىعىن اشىپ-جاباتىن تەحنيكا جوق قوي. ارنايى قويىلعان ادام اشىپ-جاۋىپ تۇرادى. سول جۇمىسقا بۇلاردى العىزاتىن بولىپ، تەاتر ديرەكتورىمەن سويلەسiپ قويىپتى. «بۇل وتە جاۋاپتى جۇمىس. ەكەۋiڭ ساحنانىڭ ەكi شەتiندە تۇراسىڭدار. وسىندا قاراس احمەتوۆيچ دەگەن ينسپەكتور بار. سول «اش» دەسە اشاسىڭدار، «جاپ» دەسە جاباسىڭدار. اقىرىن اش دەسە اقىرىن اشاسىڭدار، جىلدام اش دەسە جىلدام اشاسىڭدار»، – دەيدi.

شاشتى، مۇرت پەن ساقالدى ءوسiرiپ جۇرگiزبەيتiن

 وسى جەردە قاراس احمەتيچ تۋرالى ايتا كەتەيiن. ول تەاترداعى ترۋپپانى باسقاراتىن. سپەكتاكلدiڭ جۇرگiزiلۋ بارىسىن، اكتەرلەردiڭ ساحناعا شىعۋىن رەتتەيدi. ءارتiستەردiڭ تiكەلەي باستىعى سول. بiر جاققا باراتىن كەزدە: كينوعا تۇسسەك، راديونىڭ حابارىنا قاتىساتىن بولساق، ءبارiمiز سول كiسiدەن سۇرانامىز. وتە قاتال. بiراق، ءادiلەتسiزدiك جاسامايتىن. ءتارتiپتi قاتاڭ ساقتايتىن، بiزدەن دە سونى تالاپ ەتەتiن. بiزدiڭ ءوتiنiشiمiزدi جوعارىعا جەتكiزەتiن، سوسىن جوعارىدان بiرتiندەپ شەشiلiپ جاتاتىن. ءتارتiپتi بولساڭ، سۇرانعان جاعىڭا باراسىڭ. ءتارتiپسiز بولساڭ، بارمايسىڭ.

ءمانتاي دەگەن اكتەر اعامىز بولدى. ۇنەمi iشiپ، قىزىپ جۇرەتiن. سول ارەكەتiن قاراس اعامىز بiلiپ قويادى ەكەن. كەزدەسكەن ساتتە: «وي، ءمانتايىم، ايبىنىم، ءوزiڭ باردا قاجىتپايدى قايعى-مۇڭ»، – دەپ باس سالىپ قۇشاقتاپ بەتiنەن ءسۇيiپ، سوسىن باسىن جۇلىپ الىپ: «ءاي، iشiپ قويىپسىڭ عوي!» دەيتiن كورiنەدi.

ءمانتاي اعامىز شاكەن ايمانوۆقا: «وسى قاراستان قۇتىلا المادىم، قالاي iستەسەم دە iشكەنiمدi بiلiپ قويادى»، – دەپتi. سوندا شاكەن اعا: «سەن بۇل ءتۇرiڭمەن قاراستان بۇل دۇنيەدە دە، و دۇنيەدە دە قۇتىلا المايسىڭ»، – دەيدi. ءمانتاي: «نە iستەيمiن ەندi. كەيدە باسىم اۋىرىپ ءولiپ قالا جازدايمىن. سوسىن iشەمiن. Iشكەندە قايعى-قاسiرەت تە سەيiلگەندەي بولادى»، – دەيدi. «ولاي بولسا، ەڭ داۋاسى – كليزما جاسا. اراق iشەك ارقىلى iشiڭە كەتەدi، ءوزiڭ راحاتتانىپ جۇرە بەرەسiڭ، ءارi اۋزىڭنان يiس شىقپايدى»، – دەپ كەڭەس بەرiپتi كەنجەتاي ۇلى. ءمانتاي سونى جاسايمىن دەپ تiك iشەگiن كۇيدiرiپ الا جازداپ، اۋرۋحانادان بiر-اق شىعادى.

قاراستىڭ كەزiندە تەاتردا ءتارتiپ بولدى. بولعاندا دا، تiپتi، قاتال بولاتىن. ەشكiم شاشىن ءوسiرiپ، نەمەسە مۇرت پەن ساقال قويىپ جۇرمەيتiن. سپەكتاكل باستالاردان ەكi ساعات بۇرىن كەلەتiنبiز. تەاترعا قالاي بولسا، سولاي كيiم كيiپ كەلۋ، دابىرلاپ سويلەۋ دەگەنگە دە جول بەرمەدi. ونداي ادامدى ءارتiستەردiڭ جاقتىرمايتىنى دا راس قوي. بiراق، قاراس احمەتيچ ءتارتiپتi ورناتتى. تەاتردىڭ iشi تىپ-تىنىش. مۇنتازداي تازا بولاتىن.

ارتىق ءجۇرiس، جاعىمسىز دىبىس دەگەن بولمايتىن. مەشiتكە كiرگەندە ادام ءوزiن بiر ءتۇرلi ەرەكشە سەزiنەدi عوي، بiزدiڭ تەاترعا كiرگەندە دە سونداي ەرەكشە سەزiمگە بولەنەتiنبiز. قۇدىرەتتi، قاسيەتتi سەزiنگەندەي، سولارعا باس يگەندەي بولاتىنبىز.

سونىمەن گۇلسارا اپانىڭ اڭگiمەسiنە قايتا ورالايىن. ەلاعاڭ ەكi قىزدى قاراس احمەتيچكە جولىقتىرىپ، ساحنانى اشىپ-جاۋىپ تۇرۋ جۇمىسىنا الۋىن ءوتiنەدi، ديرەكتورمەن كەلiسكەنiن ايتادى. «الىستان – قوستانايدان كەلiپتi وقۋ iزدەپ، وسى جەردەن كۇندەرiن كورسiن» دەپتi.

«جۇمىسقا قابىلداندىق. ەكەۋمiز ساحنانىڭ ەكi جاعىندا تۇرامىز. مۋزىكا باياۋلاپ ەستiلە باستاعاندا بiز دە اقىرىنداپ شىمىلدىقتى اشا باستايمىز»، – دەپ ەسiنە الادى اپا وتكەن كەزدەرiن. ءارتiستەردiڭ ءبارiن بiلiپ وتىر. سەراعاڭدى دا، قۇرمانبەك جانداربەكوۆتi دە، قۇرمانبەكتiڭ بiرiنشi ايەلiنiڭ قاراگوزدi ويناعانىن دا بiلiپ وتىر. قاپان بادىروۆتىڭ سۋفلەر بولعانى دا ەسiندە. بiز بiلمەيدi ەكەنبiز، قاپان اعا العاشقى كەزدە تەاتردا سۋفلەر بولىپ iستەگەن ەكەن. شاكەن كەنجەتاي ۇلىنىڭ «اقان سەرi – اقتوقتىدا» ابىزدىڭ ءرولiن، باسقا دا رولدەرiن بiلiپ وتىر.

بالا كەزiنەن وسى تەاتردا جۇرگەسiن ءبارi ول كiسiگە تانىس. كەيiنگi كەزدەرگە دەيiن سپەكتاكلدەردەن قالمايدى ەكەن. قازiر دەنساۋلىعىنا بايلانىستى بارا المايتىن كورiنەدi. سوندا دا بولسا جاڭا قويىلىمداردان قالمايدى ەكەن. ۇلى بوگەنباي، كەلiنi، باسقا بالالارى دا، ءبارi شەتiنەن بيزنەسپەن اينالىسادى.

تۇرمىسى، جاعدايى جاقسى. وسىلايشا ەلۋiنشi جىلدارى شالعايداعى اۋىلدان كەلگەن ەكi قىز بiلiم الىپ، مۇعالiم بولىپ قىزمەت اتقارىپ، ەندi، مiنە، اقشاشتى، قازىنالى قاريا بولىپ وتىر. الماتىعا بiرگە كەلگەن قۇربىسى ءومiردەن ءوتiپتi. ول دا بiلiم الىپ، ەلگە ەڭبەگiن سiڭiرiپتi.

«سپەكتاكل كورiپ قانا قويعان جوقپىز، ءومiر ءسۇرۋدi دە ۇيرەندiك»

 سول كەزگi حالىقتىڭ تەاترعا كوپ كەلەتiنiن، ءارتiستەردi قۇرمەتتەيتiنiن، تەاتردىڭ iشi جۇماقتاي تازا، اسەم دە ءساندi بولاتىنىن ايتىپ وتىر. «ءارتiستەردiڭ كيiم كيiسiنە، ءجۇرiس-تۇرىسىنا تاڭقالاتىنبىز، ۇلگi الاتىنبىز.سولارداي ادەپتi، مادەنيەتتi، ادەمi بولۋعا تالپىناتىنبىز. قىسقاسى، بiز تەاتردان سپەكتاكل عانا كورiپ قايتپايتىنبىز، ءومiر ءسۇرۋدi ۇيرەنiپ قايتاتىنبىز. قازiرگi تەاتر ونداي اسەر ەتپەيدi. البا-جۇلبا كيiنگەن ءارتiستەردەن بiردەڭە ۇيرەنبەك تۇگiلi، بەتiنە قاراۋعا قورقاسىڭ. تار شالبارلارى جىرتىلىپ، شاشاقتالىپ كەتكەن.

وزدەرi قالاي بولسا سولاي جۇرەدi، سويلەيدi. ءاسiرەسە ۇيرەنۋگە كەلگەن ستۋدەنتتەر (بولاشاق ءارتiستەر) ساڭقىلداپ كۇلiپ، تاڭقىلداپ سويلەيدi. زالدىڭ iشiندە وتىرىپ ۇيالى تەلەفونمەن سويلەسەدi. قويىلىمدى دۇرىستاپ كورمەيدi، وزگەلەرگە دە كەدەرگi جاسايدى. باستان-اياق ۇيىپ تىڭداپ، ىقىلاسپەن كورمەگەسiن نە ۇعاسىڭ؟ سونى سەندەر، جاسى ۇلعايعان ءارتiستەر، ايتىپ، ەسكەرتiپ قويمايسىڭدار ما؟» – دەپ ەسكەرتۋدi دە ۇمىتقان جوق.

ەلاعاڭنىڭ بۇل جاقسىلىعىن بۇرىندارى دا قاپان اعادان ەستiگەنمiن. بiراق ول كiسi ءوز كiتابىندا جازباپتى. باقسىلىق نەدەن باستالعان دەگەن ءسوز قوزعالعاندا، ءبارiمiز ەلاعاڭدى ەسكە الامىز.ول كiسi كينودا («الداركوسەدە») باقسىنىڭ بەينەسiن وتە كەرەمەت وينادى عوي.

ەلاعاڭنىڭ ءۇش «ءتاجiريبەسi»

 ەلاعاڭ – ەلۋباي ءومiرزاقوۆ، امانگەلدiنiڭ ءرولiن ويناپ، قازاقتى دۇنيە ءجۇزiنە تانىتقان كiسi عوي. بۇل كiسi – ەشكiمگە ۇقسامايتىن، قالجىڭى قالتاسىندا جۇرەتiن ادام. ءوزi ءومiرi كۇلمەيتiن. كۇلسە دە تەرiس قاراپ، مىرس-مىرس ەتەتiن. كۇلگەن كەزدە جارىقتىقتىڭ ەكi يىعى كوتەرiلەتiن، بiتتi.

تەاتردىڭ iشiندە بولمە بولاتىن، ءارتiستەردiڭ ءبارi كەلiپ دەمالىپ وتىراتىن. تەمەكi تارتاتىن جەر ەمەس، دەمالىس بولمەسi دەيتiن. قىستىڭ اياق كەزi. بiر كۇنi تەاتر ءارتiستەرi دەمالىپ وتىرعانبىز. ەلاعاڭ: «مەن ءومiرiمدە ءدارi iشكەن ادام ەمەسپiن. ال مىناۋ تىماۋدىڭ مىڭ دا بiر ەمi – سارىمساق (تاۋ پيازى) ەكەن»، – دەدi. ءبارiمiز تىڭداپ وتىرمىز. ونشاقتى ادامبىز. ەلاعاڭنىڭ سىرىن بiلەتiندەر مىرس-مىرس كۇلiپ قويادى. قاسىمدا وتىرعان كiسiدەن «نەگە كۇلەسiز؟» دەپ سۇراسام، «قاراپ وتىر، قازiر ەلاعاڭ ءۇش-تورت ادامدى ءتۇسiرەدi»، – دەدi. تىنداپ وتىرمىز. سودان ەلاعاڭ اڭگiمەسiن سوزا ءتۇستi: «بۇل تاۋ پيازى، جاڭا ايتتىم عوي، مىڭ دا بiر ەم. بiر-بiردەن ەكi تاناۋدىڭ iشiنە سالىپ الساڭ، ەشقانداي اۋرۋ، ءاسiرەسە، تۇماۋ جولامايدى. تiپتi ءدارiنiڭ كەرەگi جوق»، – دەدi.

سالدەن سوڭ ەلاعاڭ ەكiنشi ءتاجiريبەسiن ايتتى: «الدىمىزدا 1- ماي مەرەكەسi كەلە جاتىر. ءبارiمiز جىلداعىداي پارادقا شىعامىز (ول ۋاقىتتا پارادقا شىعۋ ۇلكەن دارەجە ەدi. ءاربiر ەڭبەك ۇجىمى مiندەتتi تۇردە شىعاتىن). مەنiڭ ۇيدە اق برەزەنتتەن تiگiلگەن توپىليىم بار. بيىل ەپتەپ كونەرiپ قالعان بولۋى كەرەك. سونىڭ سىرتىنا تiس جۋاتىن پاستانى باتتاستىرىپ جاعامىن دا، قازاندا قايناپ تۇرعان سۋعا بiر باتىرىپ، تەز الا قويامىن. سول قالپىندا اپپاق بولىپ قاتادى دا قالادى»، – دەدi.

ەلاعاڭ ءالi سويلەپ وتىر. بiز تىڭداپ وتىرمىز. ءۇشiنشi ءتاجiريبەسiنە كوشتi: «Iش قۇرىلىسىنا تاپتىرمايتىن بiر ەم بار. ءوزi وپ-وڭاي، قازاقى ەم. شاراپتىڭ قاقپاقتارىن جيناپ، سولاردى ابدەن قايناتىپ iشسەڭ، iشiڭنiڭ ءبارiن تازالاپ، جانىڭ راحاتقا باتادى»، – دەدi. سونىمەن اڭگiمە بiتتi. ءبارiمiز ءوز شارۋالارىمىزعا كەتتiك.

ەلاعاڭنىڭ ءتاجiريبەسiن بiرiنشi بولىپ قولعا العان – ءمۇلiك ءسۇرتiبايەۆ اعامىز. ەكi تاناۋىنا تاۋ پيازىن سالىپ الىپ، تەاتردا جۇرەدi. بiر كۇنi تروللەيبۋسپەن قىزمەتكە كەلە جاتادى. جەردە قار بار، كۇن سۋىق كەز ەكەن. ول كەزدە تروللەيبۋستىڭ الدىڭعى جاعىندا ورىندىقتاردىڭ ورنالاسۋى بiر-بiردەن بولاتىن. ەكi ورىس كەمپiرi سول ورىندىقتاردا قارسى وتىرىپ اڭگiمەنi زاۋلاتىپ كەلەدi ەكەن. سولاردىڭ ماڭايىنا جايعاسادى.

ويلاماعان جەردەن قوس تاناۋى جىبىرلاپ، تۇشكiرگiسi كەلەدi. ءمۇلiكتiڭ ءوزi ايتادى: «شالقايىپ تۇرىپ تۇشكiرگەنiمدi ءوزiم دە بايقاماي قالدىم. قوس تاناۋىمداعى ەكi سارىمساق الگi ەكi كەمپiردiڭ ماندايلارىنا بارىپ سارت ەتiپ، جابىسا قالدى.

كەمپiرلەر: «ەتو چتو زا بەزوبرازيە!» – دەپ ايقايدى سالدى. كەشiرiم سۇراپ جاتىرمىن. ونىمدى ەلەيتiن ولار جوق، بايبالامعا سالىپ جاتىر. تروللەيبۋس iشiندەگiلەر دە ىڭعايسىزدانىپ، بiرەسە قوس كەمپiرگە، بiرەسە ماعان قارايدى. كەيبiرi نە بولعانىن ءتۇسiنگەن دە جوق. مەن ۇيالعانىمنان تەاترعا جەتپەي، كالينين كوشەسiنەن ءتۇسiپ قالدىم»، – دەدi.

سالمەنوۆ راحمەتوللا دەگەن اعامىز بار ەدi. جاقسى ءارتiس ەدi. سەراعاڭنىڭ ەكiنشi پارتياسىن سول وينايتىن. سەراعاڭ قارابايدى وينايدى، ول دا وينايدى. ەكiنشi ءتاجiريبەنi جۇزەگە اسىرۋ سول اعامىزعا ءدوپ كەلەدi. 1-ماي مەرەكەسi جاقىندايدى. راحمەتوللا اعامىز ەرتەڭ مەرەكە دەگەن كۇنi، ياعني، ءساۋiردiڭ 30-ى كۇنi ايەلiنە كاسترولگە سۋ قۇيعىزىپ قايناتقىزادى. ءوزi برەزەنت توپىليىنا تiس پاستاسىن جاعىپ، ەكi باۋىنان ۇستاپ تۇرىپ قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ، قايتادان سۋىرىپ الادى. قايناپ تۇرعان سۋ قويسىن با، ەكi ۇلتانى سىپىرىلىپ ءتۇسiپ قالادى. پارادقا كيەتiن اياق كيiمiنەن ايرىلعان سالمەنوۆ كۇيiپ-پiسiپ، ۇلكەن كiسiنi سىرتىنان بالاعاتتايدى. ايەلi «ۇلكەن كiسiدە نەڭ بار، ۇيات ەمەس پە؟» دەسە، «ويباي-اۋ، سول ۇلكەن كiسiنiڭ ءتاجiريبەسi عوي بۇل» – دەپ ودان سايىن كۇيiپ-پiسەدi.

بۇل اڭگiمە وسىمەن بiتسiن، ەندi ەلاعاڭنىڭ ءۇشiنشi ءتاجiريبەسiنە كەلەيiن. كۇلاش دەگەن ءارتiس بولدى. سول بالالارىنا: «اسقازانىم قىجىلدايدى، iشەكتەرiم ءجوندi جۇمىس iستەمەيدi. شاراپ شىنىسىنىڭ تىعىنىن جيناڭدار، سونى قايناتىپ iشەمiن. ەلاعاڭ كوپتi كورگەن كiسi، سونىڭ ءتاجiريبەسi»، – دەپ، جينالعان تىعىنداردى ابدەن قايناتىپ، ءسال سالقىنداعان سوڭ بiر ستاكانىن تارتىپ جiبەرەدi.

«ويباي، نە دەيسiڭ، كۇلاشتiڭ جاعدايى ناشار»، – دەپ ەستiدiك. تىعىننىڭ سۋى iشتi كەپتiرiپ جiبەرگەن. «ءدارiگەرلiك كومەك» شاقىرىپ، ءدارiگەرلەر قارنىن تەسiپ، اۋاسىن شىعارىپتى...

سالمەنوۆ پارادقا كەلمەدi. جينالىستا نەگە كەلمەگەنiن سۇراپجاتىر. «ەلاعاڭ بiر ءتاجiريبە ايتىپ، سونى جاسايمىن دەپ توپىليىمنان ايرىلىپ قالدىم»، – دەيدi. ەلاعاڭ ايتادى: «ەي، اينالايىندار، مەن سەندەرگە جاسا دەپ ايتتىم با؟ ايتقانىم جوق. ول ءوزiمنiڭ ءتاجiريبەم. توپىليدى ىستىق سۋدان بiردەن شىعارىپ الۋ كەرەك ەدi. سەن كوبiرەك ۇستاپ قالعانسىڭ. قايناپ تۇرعان سۋ توپىليدىڭ ۇلتانى تۇگiلi، قولىڭنىڭ دا بiر قابات تەرiسiن سىدىرىپ ءتۇسiرەدi عوي. ونىڭ ءۇستiنە مەن سەندەرگە سولاي جاساڭدار دەگەنiم جوق. ايتقان بولسام، سوتقا بەرiندەر»، – دەپ بويبەرەر ەمەس. جۇرتتىڭ ءبارi قىران-توپان كۇلiپ جاتىر. احات دەگەن اعامىز بار ەدi: «وي، سەندەر اڭقاۋ ەكەنسiڭدەر عوي. بiز ونداي ءتاجiريبەدەن باياعىدا وتكەنبiز»، – دەيدi.

ءسويتiپ، ەلاعاڭنىڭ 3 ءتاجiريبەسiنەن 3 ادام زارداپ شەگiپ، ءولiپ قالا جازداعان ەدi. جارىقتىق، ەلاعاڭ وسىنداي ويىنشىل ادام ەدi.