قازاقستاندا 2024 جىلى العاش رەت «فەتالدىق مەديسينا» جوباسى قولعا الىندى.
ءبىر جىل ىشىندە انا مەن بالا دەنساۋلىعىنا قاتىستى بۇل سالادا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي جەتىستىكتەر جوق ەمەس. الداعى جىلدارى باعدارلامانى كەڭەيتۋ جوسپارلانۋدا، ونىڭ ىشىندە جىل سايىن ەلىمىزدىڭ جەتەكشى مەديسينالىق ورتالىقتارىندا 150-گە جۋىق فەتالدىق وپەراسيا جاسالماق. ءقازىر مۇنى تەك الماتى بالالار كارديوحيرۋرگياسى ورتالىعىنىڭ جانە ەلورداداعى انا مەن بالا ورتالىعىنىڭ ماماندارى عانا جاسايدى. فەتالدى مەديسينا قاراپايىم ادامعا تۇسىنىكتى تىلمەن ايتقاندا، انانىڭ قۇرساعىنا بىتكەن ۇرىققا وتا جاساۋدى بىلدىرەدى. وسى تاقىرىپتى ىزدەنۋ بارىسىندا الماتى قالاسىنداعى پەريناتولوگيا جانە بالالار كارديوحيرۋرگياسى ورتالىعىنىڭ فەتالدى حيرۋرگيا ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى، جوعارى ساناتتى دارىگەر، دەنساۋلىق ساقتاۋ ماگيسترى، الماتى قالاسى بويىنشا پرەناتالدى ۋلترادىبىستىق دياگنوستيكا جونىندەگى شتاتتان تىس مامان، ISUOG (حالىقارالىق ۇرىقتىق مەديسينا جانە ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ قوعامى) مۇشەسى زانيلوۆا ۆالەنتينا سەرگەيەۆنامەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
- ۆالەنتينا سەرگەيەۆنا، فەتالدى مەديسينا دەگەن نە جانە ءىس جۇزىندە ول قانداي ماسەلەلەردى شەشەدى؟
فەتالدى مەديسينا — بۇل، نەگىزىندە، ءسابي دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ وعان قامقورلىق كورسەتۋ. قازىرگى تاڭدا ءبىز قۇرساقتاعى ءسابيدىڭ قالاي دامىپ جاتقانىن كورىپ، ءتۇرلى كۇردەلى اقاۋلاردى وتە ەرتە كەزەڭدە انىقتاي الامىز — ءتىپتى اناسىنىڭ جاتىرىندا جاتقان كەزىندە-اق ونى ەمدەۋ مۇمكىندىگى بار. بۇل سالانىڭ مىندەتتەرى وڭاي ەمەس، ءبىراق وتە ماڭىزدى: پاتولوگيانى دەر كەزىندە انىقتاپ، كومەكتەسۋ مۇمكىن بە، جوق پا — سونى باعالاۋ جانە ەگەر قانداي دا ءبىر ءۇمىت وتى جىلت ەتسە، اسقان ساقتىقپەن ءارى كاسىبي تۇردە ارالاسۋ. بۇل بالانىڭ جارىق دۇنيەگە كەلىپ، ءومىر سۇرۋىنە مۇمكىندىك بەرۋ ءۇشىن جاسالادى.
- ءسىز حيرۋرگيانىڭ تار شەڭبەرلى سالاسىنا قالاي كەلدىڭىز؟
شىنىمدى ايتسام، بۇل سالاعا الدىن الا جوسپارلاپ كەلگەن جوقپىن. ءبىراق ءوزىمنىڭ ءدال وسى سالادا شىنىمەن پايدالى بولا الاتىنىمدى ىشكى تۇيسىگىممەن سەزىنگەن بولارمىن. ءبارى پرەناتالدى دياگنوستيكانىڭ مۇمكىندىكتەرىنە تاڭدانۋدان باستالدى: ۋدز ارقىلى ءالى دۇنيەگە كەلمەگەن ءومىردى كورىپ، سەزۋگە بولاتىنى مەنى ەرەكشە اسەرگە بولەدى. كەيىننەن وسىنداي وپەراسيالىق ارالاسۋ ارقاسىندا سابيگە ءومىر سىيلاۋعا بولاتىن ناقتى جاعدايلارمەن ۇشىراستىم. سونداي ساتتەردىڭ بىرىندە مەن ءوز ورنىمدى تاپقانىمدى انىق ءتۇسىندىم.
- قۇرساقتاعى ۇرىققا جاسالاتىن وپەراسيالار كەزىندە قانداي بولجامدارعا سۇيەنەسىزدەر؟ ول نەگە بايلانىستى؟
بولجام كوپتەگەن فاكتورعا بايلانىستى — قويىلعان دياگنوزعا، جۇكتىلىك مەرزىمىنە، بالانىڭ جانە انانىڭ جاعدايىنا. كەيدە مۇمكىندىك جوعارى بولىپ، ءبىز جاقسى ناتيجە تۋرالى سەنىممەن ايتا الامىز. ال كەيدە اسقان ساقتىقتى قاجەت ەتەتىن، ەڭ كىشكەنتاي ۇمىتكە سەنىم ارتاتىن كەزدە بولادى. ءبىراق ەڭ باستىسى — بالا سۇيگىسى كەلگەن اتا-انالار جاعدايدى تولىق ءتۇسىنۋى كەرەك. مەن ولارمەن بارىنشا اشىق، شىنايى ءارى قۇرمەتپەن سويلەسۋگە تىرىسامىن — ويتكەنى ءبىز بۇل قيىن شەشىمدەردى بىرگە قابىلدايمىز.
- وپەراسيا قالاي وتەدى: كەزەڭدەرى، ادىستەرى، ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟ ونىڭ بوسانۋ تاسىلىنە اسەرى بار ما؟
فەتالدى ارالاسۋلار كوبىنەسە تەرىگە مينيمالدى تەسۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى — مىسالى، ءينۆازيۆتى پرەناتالدى دياگنوستيكا كەزىندەگىدەي ينە ارقىلى پۋنكسيا جاسالۋى مۇمكىن نەمەسە فەتوسكوپيالىق تەحنيكا قولدانىلادى. سوڭعىسىندا از عانا تەسۋ ارقىلى ىشكە كامەرا مەن ارنايى قۇرالدار ەنگىزىلەدى. سونداي-اق امنيوتيكالىق سۇيىقتىق كولەمى بۇزىلعاندا شۋنت ورناتۋ ءادىسى قولدانىلادى. ءاربىر ارالاسۋ وتە مۇقيات ەسەپتەۋدى، بىلىكتى كوماندانىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىن جانە اسا ۇقىپتى ىس-ارەكەتتى تالاپ ەتەدى. مۇنداي پروسەدۋرالاردان كەيىن جۇكتىلىك جالعاسادى، ال بوسانۋ ءتاسىلى جاعدايعا قاراي جەكە انىقتالادى.
- وسى كەزگە دەيىن قانشا ۇرىققا وپەراسيا جاسادىڭىز جانە ولاردىڭ قايسىسى ەڭ ماڭىزدى بولدى؟
بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ءبىز 45 فەتالدى وپەراسيا جاسادىق. ءاربىر وپەراسيا — ءبىر تاعدىر، سوندىقتان ءار جاعدايعا بار نازارىمىزبەن، بار كۇش-جىگەرىمىزبەن قارايمىز. ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن ماسەلە — فەتو-فەتالدى ترانسفۋزيالىق سيندروم. مۇنداي جاعدايلاردا فەتوسكوپيالىق لازەرلىك كواگۋلياسيا ادىسىمەن قان تامىرلارىنا ارالاسۋ جۇرگىزەمىز. سونىمەن قاتار قۇرساقتا سۋ كوپ بولعان جاعدايدا امنيورەدۋكسيا، ال سۋى از جاعدايدا امنيوينفۋزيا جاسايمىز. بۇل — اسا دالدىكتى، كوماندا اراسىنداعى ۇيلەسىمدى جۇمىستى جانە ىشتەي ءوزىڭدى جيناپ، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىن كۇردەلى، ماڭىزدى وتالار. كەيبىر وتباسىلار بىزبەن كەيىن دە بايلانىستا بولادى — بالالاردىڭ سۋرەتتەرىن جىبەرىپ، جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىرىپ جاتاتىندار دا بولادى. مۇنداي ساتتەر بىزگە زور رۋحاني قولداۋ بەرەدى ءارى جاساپ جاتقان ءىسىمىزدىڭ شىنايى ماڭىزىن تاعى ءبىر دالەلدەيدى.
- ۇرىق كەزىندە جاسالعان وپەراسيالاردان كەيىن دۇنيەگە كەلگەن بالالار بار ما؟ ولاردىڭ جاعدايى تۋرالى نە بەلگىلى؟
ءيا، وپەراسيالىق ارالاسۋدان كەيىن تۋعان بالالار بار. بۇگىنگى تاڭدا 24 ءسابي ومىرگە كەلدى. ۇرىق حيرۋرگياسى ءبىزدىڭ تاجىريبەمىزدە شامامەن ءبىر جىل بويى بەلسەندى دامىپ كەلە جاتقانىنا قاراماستان، ءبىز العاشقى ناقتى ناتيجەلەردى كورىپ وتىرمىز. وسىلاي ومىرگە كەلىپ جاتقان نارەستەلەر بار، ولاردى باقىلايمىز، دامۋىنا دا ءمان بەرەمىز. ارينە، ءار جاعداي جەكە نازار اۋدارۋدى جانە قولداۋدى قاجەت ەتەدى، ءبىراق باستىسى — بۇل بالالاردىڭ مۇمكىندىگى بار جانە ولار ونى پايدالاندى. ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدا بۇل ەڭ ۇلكەن قۋانىش جانە بار ىستەگەن ءىسىمىزدىڭ ءمانى دەۋگە بولادى.
- قازاقستاندا فەتالدى مەديسينانىڭ بولاشاعى قانداي دەپ ويلايسىز؟
قازاقستاندا فەتالدى مەديسينانىڭ بولاشاعىنا زور ءۇمىت ارتۋعا بولادى. ءبىز دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ كۇشتى قولداۋىن سەزىنىپ وتىرمىز، ال الماتى قالاسىندا بۇل باعىتقا قالا اكىمدىگى مەن جەرگىلىكتى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى دا بەلسەندى تۇردە قولداۋ كورسەتۋدە. فەتالدى حيرۋرگيا جوباسىنىڭ پەريناتولوگيا جانە بالالار كارديوحيرۋرگياسى ورتالىعىندا جۇزەگە اسۋىنا گۇلنارا قازتاي قىزى ۇلكەن ۇلەس قوستى. ونىڭ كۇش-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا بۇل باعىتتىڭ ناقتى جۇزەگە اسۋىنا قاجەتتى بارلىق كەزەڭدەردەن وتتىك. «ايالا» قورىن دا ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى: ءدال وسى قوردىڭ قامقورلىعى مەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا بۇل سالانى دامىتۋ، ناقتى وتباسىلارعا كومەكتەسۋ، تۇراقتى بازا قۇرۋ مۇمكىن بولىپ وتىر. بۇل — مەملەكەتتىڭ، دارىگەرلەر مەن قايىرىمدىلىق ۇيىمدارىنىڭ بىرلەسكەن ارەكەتى ءومىردىڭ ەڭ العاشقى كەزەڭىندە تاعدىرلاردى وزگەرتە الاتىنىنىڭ جارقىن ۇلگىسى.
- بۇگىنگى كۇنى ءبىزدىڭ ەلدە نەمەسە ءبىزدىڭ قالادا ۇرىق حيرۋرگياسى كىمگە قول جەتىمدى؟ وسىنداي وپەراسيا قاجەت وتباسىلار ءۇشىن قارجىلىق، ايماقتىق نەمەسە باسقا شەكتەۋلەر بار ما؟
بۇگىنگى تاڭدا ۇرىقتىڭ ارالاسۋىنا قول جەتىمدىلىك كەڭەيىپ كەلەدى، اسىرەسە الماتىدا. مۇندا ايالا قورىنىڭ قولداۋى شەشۋشى ءرول اتقارادى-ونىڭ ارقاسىندا وعان مۇقتاج ادامدار كومەك الادى. سونىمەن بىرگە بەلگىلى ءبىر قيىندىقتار دا جوق ەمەس، ول نەگىزىنەن ايماقتىق قول جەتىمدىلىكتە بايقالادى. ءبىراق مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ جانە بەي-جاي قارامايتىن مامانداردىڭ قاتىسۋىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن وتباسىلار شەتەلگە شىقپاي-اق ءوز ەلىندە ەمدەلۋگە مۇمكىندىك الىپ وتىر.
بۇگىندە ۆالەنتينا زانيلوۆا جەتەكشىلىك ەتەتىن فەتالدى حيرۋرگتەر توبىندا 4 بىلىكتى مامان جەمىستى ەڭبەك ەتىپ، انا مەن بالانىڭ قاۋىشۋىنا كاسىبي تۇردە ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ ءجۇر.
