اتانعان الماتىلىق تالانتتى كومپوزيتور
راحات-بي ءابدىساعيننىڭ جاڭا وپەراسىنىڭ الەمدىك پرەمەرالارى ۇلىبريتانيانىڭ 4 قالاسىندا وتەدى
تانىمال قازاقستاندىق كومپوزيتور، پيانيست، ونەرتانۋ عىلىمىنىڭ ماگيسترى، حالىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتى، «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، ق ر پرەزيدەنتىنىڭ «ەڭ دارىندى ونەرپازعا» كۋبوگىنىڭ يەگەرى، پ.ي.چايكوۆسكيي كونكۋرس لاۋرەاتتارى قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى راحات-بي ءابدىساعين وسى جىلى شوتلانديانىڭ ءتورت كورنەكتى سوبورى روبەرت ءبريۋستىڭ 750 جىلدىعىنا وراي جازىلعان شوتلانديا كورولدىك كونسەرۆاتورياسىنىڭ دوكتورانتى جازعان جاڭا وپەرانى ۇسىنادى.
ون ءۇش جاسىنان تانىمال بولىپ، كەسەك شىعارمالار جازا باستاعان راحات-بي تولەگەن ۇلى ءقازىر ونەردىڭ ەڭ بيىك شىڭىنا كوتەرىلدى. شىعارماشىلىعى پىسىپ-جەتىلگەن، كەمەلىنە كەلگەن ونەر يەسى اتاندى. تىنىمسىز ەڭبەگى مەن جان-جاقتى ىزدەنىسىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ ەسىمى الەمدەگى ەڭ مىقتى مۋزىكانتتارمەن قاتار اتالادى. قازىرگى تاڭدا راحات-بي ءابدىساعين مارتەبەلى ونەر ساحنالارىندا ءوز شىعارمالارىن ورىنداپ، كورەرمەننىڭ كوز قۋانىشىنا اينالدى. ونىڭ شىعارمالارى تەك ءوز ەلىمىزدە عانا ەمەس، بىزگە بەيمالىم شەتەلدىڭ تىڭدارماندارىنا دا قۋانىش سىيلاپ ءجۇر. ءيا، الەمدىك ونەر شەبەرلەرىنەن جوعارى باعا الىپ، «قازاق موسارتى» دەپ اتانعان راحات-بي ءابدىساعيننىڭ شىعارماشىلىعى شەت مەملەكەتتەرگە دە كەڭىنەن تانىلدى. ءقازىر دارىندى جاستىڭ شىعارمالارى ەۋروپا، ازيا جانە امەريكا ەلدەرىندە كەڭىنەن ورىندالىپ ءجۇر. جەكە رويال پارتياسىن كوبىنەسە اۆتوردىڭ ءوزى ورىندايدى. تالعامپاز گەرمانيا تىڭدارماندارى ونىڭ ونەرىنە جوعارى باعا بەرىپ، ءراحات-بيدىڭ ورىنداۋىنداعى كلاسسيكالىق فورتەپيانو رەپەرتۋارىنان ءبىرقاتار CD-ديسكىلەرىن شىعاردى.
ءراحات-بيدىڭ جاڭا بيىگى
بيىلعى جىل دا راحات-بي ءۇشىن جەمىستى بولىپ باستالىپ وتىر. فيلوسوفيا دوكتورى، كومپوزيتور جانە پيانيست راحات-بي ءابدىساعين 17 اقپاندا گلازگو سوبورىندا، 21 اقپاندا ەدينبۋرگتەگى اۋليە دجايلس سوبورىندا، سەنت-ەندريۋس ۋنيۆەرسيتەتىندە، اۋليە سالۆاتور كاپەللاسىندا ءوزىنىڭ «بريۋس» ساعاتتىق وپەراسىن قويادى. سونىمەن قاتار، 24 اقپان جانە 3 ناۋرىزدا دانفەرملين اباتتىعىندا كونسەرتى وتەدى.
راحات-بي «بريۋستى» سيپاتتاي وتىرىپ، «بوستاندىق پەن ىزگىلىك، تۇلعا مەن بيلىك، كۇرەس پەن توزىمدىلىك، توقتاۋسىز تاباندىلىق پەن قايتپاس ەرىك، جەڭىس پەن تاعدىر» تۋرالى باياندايدى.
– بۇل ءبىر ادامنىڭ تاريحتى قالاي جاساي الاتىندىعى، ءبىر شەشىمنىڭ بۇكىل حالىقتىڭ ءومىرىن قالاي تۇبەگەيلى وزگەرتە الاتىندىعى تۋرالى اڭگىمەلەيدى، – دەيدى راحات-بي.
شىندىعىندا، بۇل شىعارما سوبور وپەراسى. ول سوبوردىڭ اكۋستيكاسىندا ورىنداۋعا ارنالعان جاڭا جانر. اكتەرلەر قۇرامىنا روبەرت بريۋس (تەنور)، انشىلەر ءانسامبلى جانە ورگان كىرەدى. وپەراعا وپەرا انشىلەرى مەن وۇك ديريجەرلەرى قاتىسادى. ءار ساحنادا راحات-بي ورگاندا وينايدى. سونداي-اق، روبەرت بريۋس ءرولىن ماگيسترانت الفرەد ميچەلل سومداماقشى.
جاڭا شىعارما جاڭاشىلدىعىمەن دە ەرەكشەلەنەدى. وپەرا گلازگو ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شوتلاند ادەبيەتى پروفەسسورى، اقىن الان رياحتىڭ جاندى وقۋى ءۇشىن ون مينۋتتىق ورگان ۋۆەرتيۋراسىمەن اشىلاتىن بولادى. ونى ليۋسي كاللەن مەن حيۋ سەيا جۇرگىزەدى. جالپى، «بريۋس» RCS جانە سەنت-ەندريۋس ۋنيۆەرسيتەتتەرىندەگى ءراحات-بيدىڭ دوكتورلىق زەرتتەۋىنىڭ بولىگى رەتىندە جازىلعان. ليبرەتتو شامامەن 1375 جىلى دجون باربۋردىڭ ەرتە شوتلاند تىلىندە جازعان ورتاعاسىرلىق «بريۋس» بايانداۋ پوەماسىنىڭ ۇزىندىلەرىنە نەگىزدەلگەن.
– مەن وسى جىلدار ىشىندە تاريحي كونتەكستتى، سونداي-اق ەرتە شوتلاندتاردىڭ ايتىلۋىن انىقتاۋ جانە زەرتتەۋ ءۇشىن جەتەكشى لينگۆيستەرمەن جانە تاريحشىلارمەن جۇمىس ىستەدىم. قۋانارلىعى، ءبىز ءماتىندى مەتافورالىق جانە تىكەلەي ترانسكريپسيالاۋ بويىنشا ايتارلىقتاي ەڭبەك ەتتىك. وپەرا كۇردەلى، كوپ داۋىستى (پوليفونيالىق) مۋزىكا داستۇرىنە قۇرمەت كورسەتە وتىرىپ، شەشۋشى تاريحي وقيعالاردىڭ ماڭگىلىگىن قازىرگى كومپوزيسيالىق تەحنيكانىڭ كوپ ولشەمدى اسپەكتىلەرىمەن بىرىكتىرىپ، وتكەن مەن بولاشاق اراسىندا مۋزىكالىق كوپىر جاسايدى، – دەيدى راحات-بي ءابدىساعين.
راحات-بي ليبرەتتو جانە تاريحي كونتەكست بويىنشا اكادەميكتەر داۋۆيت براۋن، مايكل براۋن، تەو ۆان حەينسبەرگەن، مارتين ماكگرەگور، رياننون پەردي، دجەيمي ريد-باكستەر جانە الان رياحپەن، ورگاندار پارتياسى جانە رەسىمدەۋ جونىنەن تانىمال ورگانشىلار مەتتيۋ بيتشەن، ەندريۋ فوربس، مايكل حارريس، ليۋدگەر لومانن جانە عابيت نەسىپبايەۆپەن كەڭەسكەن كورىنەدى.
قازىرگى تاڭدا راحات-بي عىلىمي زەرتتەۋلەرمەن دە كەڭىنەن اينالىسىپ، تابىستى ەڭبەك ەتۋدە. وتكەن جىلى ۇلىبريتانياداعى عىلىمي قوعامداستىقتىڭ شاقىرۋىمەن وكسفورد پەن كەمبريدجدە بولدى. وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۆۋلفسون كوللەدجىندە راحات-بي الەم فيزيكتەرىنىڭ عىلىمي سەمينارىندا بايانداما جاساپ، عالىمدار تاراپىنان جوعارى باعا الدى. دارىندى جاس وكسفوردقا زەرتتەۋشى رەتىندە شاقىرتۋ الدى.
راحات-بي ءابدىساعين ءدال ءقازىر 150-دەن استام مۋزىكالىق شىعارمالاردىڭ، سونىڭ ىشىندە اۋقىمدى سيمفونيالاردىڭ اۆتورى. ونىڭ مۋزىكاسى ەۋروپانىڭ، ازيانىڭ جانە امەريكانىڭ ايگىلى كونسەرت زالدارىندا ورىندالىپ، جەكە اۆتورلىق كونسەرتتەر بەردى. نەمىس ونەرتانۋشىلارى راحات-بي شىعارمالارى تۋرالى «راحات-بي مۋزىكاسىندا ەرەكشە قۇرىلىم مەن ماتەماتيكالىق دالدىك بار، سونىمەن بىرگە ول پوەزيا مەن قۇمارلىققا تولى» دەپ باعا بەرگەن ەدى. گەرمانيادا (Kreuzberg records، 2021–2023) ونىڭ ءۇش فورتەپيانو CD-ديسكىلەرى جارىق كوردى. ءبىز بىلەتىن راحات-بي 10 جاسىندا كاسىبي كومپوزيتورلار ماقتانا الاتىنداي مۋزىكا جازىپ، 13 جاسىندا كنك ستۋدەنتى اتاندى. سونىمەن قاتار، قۇرمانعازى اتىنداعى ۇلتتىق كونسەرۆاتوريادا وقىپ، 17 جاسىندا ءقازۇوۋ ماگيسترانتى بولىپ، مگك-دا تاعىلىمدامادان ءوتتى. دارىندى مۋزىكانت ونەر شەبەرلەرىنىڭ شىڭدالۋ مەكتەبى، پ.ي.چايكوۆسكيي اتىنداعى كونسەرۆاتوريادا 18 جاسىندا ماگيسترلىك ديسسەرتاسياسىن قورعادى. ءبىر باسىنا بىرنەشە ونەر قونعان راحات-بي 20 جاسىندا يتاليانىڭ ەڭ بەدەلدى ءۇش جوعارى وقۋ ورنىنىڭ post-graduate ءبىتىردى. 12 جاسىندا ءوزىنىڭ العاشقى «گارمونيا قىرلارى» جيناعىن، 14 جاسىندا «ماتەماتيكا جانە قازىرگى زامانعى مۋزىكا» اتتى ەڭبەگىن جازدى. قازاق، ورىس، اعىلشىن، يتاليان تىلدەرىن ەركىن مەڭگەرگەن. راحات-بي 13 جاسىنان باستاپ مادەنيەت جانە ونەر ماسەلەلەرى بويىنشا دارىستەر وقي باستادى. 2013 جىلدان باستاپ Impuls اكادەميالارىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى (گراس)، ICTM 2015ء-تىڭ ەڭ جاس وقىتۋشىسى، ISA ستيپەندياتى (ميۋرسۋشلاگ، 2015)، KlangZeitMünster 2016، Sermoneta 2017.
Verlag Neue Musik Berlin باسپاسى (گەرمانيا، 2022) ءوزىنىڭ جەكە سيمفونيالىق وركەسترىنىڭ ءار اسپابىنا جازىلعان شىعارمالاردى قامتيتىن «تاڭدالعان جەكە شىعارمالار» (Sammelband) ارنايى جيناعىن شىعاردى. وعان دەيىن مۇنداي اۋقىمدى جوبانى تەك ۇلى يتالياندىق كومپوزيتور Luciano Berio (1925–2003) جۇزەگە اسىرعان ەدى. تالانتتى جاس 2019 جىلدان باستاپ – «New Music Generation» حالىقارالىق كومپوزيتورلار بايقاۋىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، كوركەمدىك جەتەكشىسى جانە قازىلار القاسىنىڭ ءتوراعاسى.
– مەنىڭ بويىمدا ءارقاشان مۋزىكاعا دەگەن قۇشتارلىقتىڭ بولعانىن بىلەمىن. ءبىراق مەنىڭ اكادەميالىق، ناقتى ماعىناداعى العاشقى قادامدارىم مۋزىكادا 8-9 جاسىمدا پايدا بولدى. سول كەزدە مەن ەڭ العاشقى مۋزىكالىق شىعارمالارىمدى جازا باستادىم. وسىلايشا مەن كومپوزيسيامەن اينالىسا باستادىم. سودان بەرى مۋزىكا مەنىڭ ءوزىمدى ءبىلدىرۋ تىلىنە اينالدى، بۇل مەنىڭ دۇنيەتانىمىم مەن كوزقاراسىمدى بىلدىرە الاتىن ەڭ تاماشا تىلگە اينالدى، –دەيدى راحات-بي تولەگەن ۇلى.
