قازاقستاننىڭ سوت جۇيەسىن دامىتۋ سيكلى تاقىرىبىندا ۆەبينار وتكىزىلدى
دۇنيەجۇزىلىك زياتكەرلىك مەنشىك ۇيىمى يننوۆاسياسىنىڭ جاھاندىق يندەكسىندە قازاقستان ءۇشىنشى ورىندا تۇر، ال بۇۇدب ساراپشىلارى قازاقستاندا زياتكەرلىك مەنشىك ماسەلەلەرى بويىنشا مامانداندىرىلعان سوت قۇرۋدى ۇسىندى، دەپ حابارلادى Almaty-akshamy.kz ق ر ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ سايتىندا جاريالانعان حابارعا سىلتەمە جاساپ.
وسى جانە وزگە ماسەلەلەردى حالىقارالىق ساراپشىلار 2021 جىلعى 24 ماۋسىمدا دۇنيەجۇزىلىك بانك قازاقستاننىڭ ادىلەت مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان "قازاقستاننىڭ سوت جۇيەسىن دامىتۋ سيكلى – نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ: زياتكەرلىك مەنشىك ستاندارتتارى (اج)، مەنشىكتى، كاسىپورىنداردى جانە ازاماتتىق حال اكتىلەرىن تىركەۋ" اتتى ونلاين ۆەبينار اياسىندا تالقىلادى.
ءىس-شارا دۇنيەجۇزىلىك بانك ۇيىمداستىرعان، قازاقستانداعى سوت رەفورماسىنىڭ سيكلى جانە ونىڭ ادامدار مەن بيزنەسكە باعىتتالعان سوت تورەلىگىن قايتا قۇرۋ ءۇشىن ينستيتۋسيونالدىق جانە نورماتيۆتىك بازانى نىعايتۋعا ارنالعانىن ۆەبينارلار سەرياسىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ورتالىق ازياداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇيلەستىرۋشى، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ مەملەكەتتىك باسقارۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى جەتەكشى مامانى ارمان ۆاتيان ءوزىنىڭ كىرىسپە سوزىندە ادىلەت مينيسترلىگى جانە دۇنيەجۇزىلىك بانككە بىرلەسىپ ۆەبينارلار سەرياسىن ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن العىس ايتىپ، سەسسيانىڭ نەگىزگى تاقىرىبىن ۇسىندى.ونىڭ ايتۋىنشا، اتالمىش تاقىرىپتى تالقىلاۋ قازاقستانداعى بيزنەس ورتانى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن نەگىزگى فاكتور بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
وتپەلى ەكونوميكاسى بار ەلدەر جانە دۇنيەجۇزىلىك زياتكەرلىك مەنشىك ۇيىمىنىڭ (دزمۇ) دامىعان ەلدەر بويىنشا دەپارتامەنت ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ۆيكتور ۆاسكەز لوپەز مىرزا ۆەبينار قاتىسۋشىلارىنا ءىلتيپات ءبىلدىرىپ، دۇنيەجۇزىلىك زياتكەرلىك مەنشىك ۇيىمىنىڭ 2020 جىلعى جاھاندىق يننوۆاسيالىق يندەكسىندە قازاقستان ورتالىق جانە وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى اراسىندا ءۇشىنشى ورىن الاتىنىن اتاپ ءوتتى. ۆاسكەز مىرزا سونداي-اق قازاقستان زياتكەرلىك مەنشىكتىڭ ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا قاتىستى بەلسەندى ۇستانىمعا يە ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ءوزىنىڭ قۇتتىقتاۋ سوزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ادىلەت ۆيسە-مينيسترى اقەركە احمەتوۆا تىركەۋ جانە زياتكەرلىك مەنشىك سالاسىنداعى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى جەتىلدىرۋ بويىنشا قازاقستاننىڭ اتقارعان جۇمىسىنا نازار اۋداردى. ۆيسە-مينيستردىڭ ايتۋىنشا، ءبىرقاتار مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ەلەكتروندىق فورماتقا كوشىرىلدى، بۇل قىزمەت الۋشىلاردىڭ تىركەۋشى ورگانعا تىكەلەي جۇگىنبەۋىنە مۇمكىندىك بەردى.
ءبىرىنشى بايانداماشى، ەۋرازيالىق پاتەنتتىك ۆەدومستۆونىڭ ۆيسە–پرەزيدەنتى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ەميل ماممادوۆ ءوز بايانداماسىندا 1995 جىلعى 5 قاراشادان باستاپ قازاقستان قاتىسۋشىسى بولىپ تابىلاتىن ەۋرازيالىق پاتەنتتىك ۇيىمنىڭ قىزمەتى مەن ارتىقشىلىقتارى تۋرالى ايتىپ بەردى. ماممادوۆ مىرزا سوڭعى 15 جىلدا قازاقستاننىڭ پاتەنتتىك وتىنىمدەرىنىڭ سانى التى ەسەگە ارتقانىن اتاپ ءوتتى. وتىنىمدەردىڭ كوپشىلىگى قۇرىلىس، كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالار، ورگانيكالىق حيميا سالالارىنان كەلەدى. وسىلايشا، قازاقستان ەۋرازيالىق ۇيىم ەلدەرى اراسىنداعى پاتەنتتىك وتىنىمدەر سانى بويىنشا ۇشتىككە كىرەدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ (UNDP) حالىقارالىق ساراپشىلارى بويان كونستانتينوۆ پەن ولگا گۋرگۋلا ىسكەرلىك ورتانى جاقسارتۋ ءۇشىن زياتكەرلىك مەنشىكتى دامىتۋ، داعدىلاردى دامىتۋ جانە قازاقستاندا زاماناۋي زياتكەرلىك مەنشىك ورتالىعىن قۇرۋ تاقىرىبىندا ءسوز سويلەپ، قازاقستاننىڭ زياتكەرلىك مەنشىك سالاسىنداعى ۇلتتىق زاڭنامانى ءوزىنىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرى مەن جوعارى ستاندارتتارىنا سايكەس كەلتىرۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس اتقارعانىن اتاپ ءوتتى. بۇۇدب ساراپشىلارى ءوز بايانداماسىندا قازىرگى ۋاقىتتا سوتتار زياتكەرلىك مەنشىك قۇقىقتارىنا بايلانىستى كۇردەلى ىستەردى قاراۋ ءۇشىن كوبىرەك ءبىلىم مەن داعدىلاردى تالاپ ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى، جاقىن بولاشاققا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپار رەتىندە زياتكەرلىك مەنشىك ماسەلەلەرى بويىنشا مامانداندىرىلعان سوت قۇرۋدى ۇسىندى.
ءوز كەزەگىندە، «ReedSmith» زاڭ فيرماسىنىڭ كونسۋلتانتى اجار كۋزۋتبايەۆا زياتكەرلىك مەنشىك سالاسىن دامىتۋ بويىنشا ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ كەڭەسشىسى رەتىندە فيرمانىڭ اتقارعان جۇمىسى تۋرالى ءسوز قوزعادى. ول جۇمىس بارىسىندا قازاقستانداعى زياتكەرلىك مەنشىكتى رەتتەۋ جاعدايىن باعالاۋعا ارنالعان سۇراقتار جيىنتىعى دايىندالعانىن ايتىپ، «ادىلەت مينيسترلىگى قويعان كوپتەگەن سۇراقتار بويىنشا ساراپشىلار قازاقستان زاڭناماسىنىڭ الەمدىك ەڭ جاقسى تاجىريبەگە سايكەستىگىن راستادى».
تاعى ءبىر حالىقارالىق ساراپشى ساۋلە جۇسىپبەكوۆا، قازاقستاننىڭ نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازاسى تۋرالى پىكىر ءبىلدىرىپ، قازاقستاننىڭ [زياتكەرلىك مەنشىك سالاسىنداعى] زاڭناماسى «كوپتەگەن سالالاردا حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس كەلەدى» دەپ اتاپ ءوتتى.
ۆەبيناردىڭ تاعى ءبىر تاقىرىبى كاسىپكەرلىكتى، مەنشىكتى جانە ازاماتتىق حال اكتىلەردى تىركەۋ سالالارىنا ارنالعان بولاتىن.
ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ وكىلى الان تلەنچييەۆ، ءوز تاراپىنان، وسى سالاداعى سوڭعى جاڭالىقتارعا كەڭ شولۋ جاسادى. ول ءوز بايانداماسىندا «بيزنەس باستاۋ ءۇشىن ادامدار ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالىندا ەلەكتروندى نىساندى تولتىرۋ كەرەك جانە كومپانيا ءبىر ساعات ىشىندە تىركەلەدى» دەگەن مىسال كەلتىردى.
تاعى ءبىر حالىقارالىق ساراپشى ۆاحتانگ لەجاۆا قازاقستاندىق رەفورمالاردىڭ وڭ تەندەنسيالارىن اتاپ ءوتتى. ول «قازاقستان بۇل باعىتتا ۇلكەن جۇمىس جاسادى . سوڭعى 7 جىلدا، قازاقستان «Doing Business» رەيتينگىندە 77ء-شى ورىننان 25ء-شى ورىنعا اۋىسقان كەزدە، وسى رەفورمالاردى قولداۋعا ارنالعان 7 زاڭنامالىق توپتاما دايىندالدى».
لەجاۆا مىرزا بۇل رەفورمالار COVID-19 جاعدايىنا قاتىستى وتە پايدالى بولعانىن اتاپ ءوتتى. «ءبىز بۇل رەفورمالار رەيتينگتىڭ جوعارىلاۋىنا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەكونوميكانىڭ داعدارىسقا ناقتى جاۋاپ بەرۋى نەمەسە ونى ءسىڭىرۋى ءۇشىن قاجەتتى يكەمدىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قالىپتاستىراتىنىن كورۋدەمىز»، - دەپ باياندادى.
ءوزىنىڭ قورىتىندى سوزىندە، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ وكىلى ءۋالىد مالىك «ءبىزدىڭ گرۋزياداعى ارىپتەسىمىزدىڭ ايتقان قاراپايىم فاكتىسى، قازاقستان «Doing Business» رەيتينگىندە 77ء-شى ورىننان 25ء-شى ورىنعا كوتەرىلۋى، تەك وسى توپتىڭ عانا ەمەس، باسقا بارلىق سالالارداعى ادىلەت مينيسترلىگى، ادىلەت ورگاندارى جانە جالپى ۇكىمەتتىڭ ينۆەستيسيالىق كليماتتى جاقسارتۋعا جۇمساعان بارلىق كۇش-جىگەردىڭ ايقىن كورسەتكىشى جانە جەمىسى بولىپ تابىلادى، ناتيجەدە، بۇل رەيتينگتە كورىنىس تاپتى»، - دەپ قورىتىندىلادى.