قازاقستاننىڭ قارجى نارىعى مەن جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا اتسالىسقان ءبىر توپ قازاقستاندىق ساراپشىلار زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋ جانە حالىقتىڭ زەينەتاقى قامسىزداندىرىلۋىن جاقسارتۋ بويىنشا ءبىرقاتار ۇسىنىستاردى مەملەكەت باسشىسىنا جولدادى. ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى (بجزق) وسى ۇسىنىستار مەن مەملەكەتتىك زەينەتاقىعا قاتىستى تۇسىنىكتەمەلەر مەن بولجامداردى جاريالادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قازاقستانداعى زەينەتاقى جۇيەسى جالپى دۇرىس قۇرىلعان، سەبەبى ول كوپ دەڭگەيلى بولىپ تابىلادى جانە مەملەكەتتىك جانە جيناقتاۋشى كومپونەنتتەردەن تۇرادى.
مەملەكەتتىك زەينەتاقى قۇرامىنا ىنتىماقتاستىق جانە بازالىق زەينەتاقىلار كىرەدى جانە ول تىكەلەي بيۋدجەتتەن تولەنەدى. مۇنداي ءتاسىل جۇيەنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى، ويتكەنى ىنتىماقتاستىق جانە بازالىق زەينەتاقىلاردى قارجىلاندىرۋ جالپى بيۋدجەت كىرىستەرىنەن جۇرگىزىلەدى.
دەگەنمەن، كسرو-دان مۇرا بولىپ قالعان جانە "ۇرپاقتار ىنتىماقتاستىعىنا" نەگىزدەلگەن ىنتىماقتاستىق زەينەتاقىسىنىڭ مولشەرى بىرتىندەپ ازايىپ كەلەدى، سەبەبى ول 1998 جىلعى 1 قاڭتارعا دەيىن كەمىندە التى اي ەڭبەك ءوتىلى بار ازاماتتارعا تاعايىندالادى.
"ناتيجەسىندە، 2040 جىلدان كەيىن زەينەتكە شىعاتىن ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك زەينەتاقىسى تەك بازالىق زەينەتاقىدان عانا تۇراتىن بولادى"، – دەلىنگەن بجزق جاريالانىمىندا.
قازىرگى ۋاقىتتا ىنتىماقتاستىق زەينەتاقىسى مەملەكەتتىك زەينەتاقىنىڭ باسىم بولىگىن (شامامەن 2/3) قۇرايدى. الايدا، ىنتىماقتاستىق زەينەتاقىسى جوعالعاننان كەيىن، مەملەكەتتىك زەينەتاقىنىڭ مولشەرى ايتارلىقتاي تومەندەيدى. وسىنى بولدىرماۋ ءۇشىن ساراپشىلار بازالىق زەينەتاقىنىڭ ءوسىم قارقىنىن ىنتىماقتاستىق زەينەتاقىسىنىڭ ازايۋ قارقىنىنا سايكەس قامتاماسىز ەتۋ قاجەت دەپ سانايدى. ول ءۇشىن، ولاردىڭ پىكىرىنشە، زەينەتاقى جۇيەسىندەگى بارلىق تولەمدەردى ەسەپتەۋ جانە بولجاۋ ءۇشىن ءومىر ءسۇرۋ مينيمۋمىنىڭ ورنىنا ەڭ تومەنگى جالاقىنى ءبىرتۇتاس الەۋمەتتىك ستاندارت رەتىندە پايدالانۋ جانە مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ زەينەتاقى شىعىستارىن ىشكى جالپى ءونىمنىڭ (ءىجو) كەمىندە 3 پايىزى دەڭگەيىندە ۇستاۋ قاجەت.
"قازىرگى ۋاقىتتا زەينەتاقى تولەمدەرى بولجامدى ينفلياسيا دەڭگەيىنە قاراي يندەكساسيالاناتىن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس مولشەرىنە نەگىزدەلىپ ەسەپتەلەدى جانە ەڭبەك نارىعىنداعى جالاقىنىڭ وسۋىنەن (مەدياندىق جانە ورتاشا مولشەرى بويىنشا) ايتارلىقتاي ارتتا قالادى. سونىڭ سالدارىنان حالىقتىڭ ناقتى زەينەتاقى تابىسى تومەندەيدى"، – دەپ ءتۇسىندىردى ساراپشىلار.
حالىقارالىق تاجىريبەدە (ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمى - ەىدۇ ەلدەرى) مەملەكەتتىك زەينەتاقى مەن ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ مولشەرى مەدياندىق جالاقىنىڭ وسۋىنە سايكەس ورناتىلادى جانە ساقتالادى. ورتاشا العاندا، ەىدۇ ەلدەرىندە ەڭ تومەنگى جالاقى مەدياندىق جالاقىنىڭ شامامەن 50 پايىزىن قۇراسا، ەڭ تومەنگى مەملەكەتتىك زەينەتاقى – ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ شامامەن 60 پايىزىن قۇرايدى.
"سوندىقتان بارلىق زەينەتاقى تولەمدەرىن ءبىرىڭعاي ستاندارتقا – ەڭ تومەنگى جالاقىعا بايلاۋ جانە ونىڭ مەدياندىق جالاقىنىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، مولشەرىنىڭ سايكەس كەلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى"، – دەپ اتاپ ءوتتى جاريالانىمدا.