الماتى قالاسى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا اكۋشەرلىك، گينەكولوگيا جانە پەريناتولوگيا عىلىمي ورتالىعىنىڭ ماماندارى ەكۇ كۆوتالارى، مەملەكەتتىك باعدارلامالار جانە ادام رەپرودۋكسياسى تۋرالى ايتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن ىسكە قوسىلعان «اڭساعان ءسابي» ارنايى باعدارلاماسى بويىنشا مۇنداي كۆوتالار كوپتەپ بولىنۋدە، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
«قازاقستان بويىنشا جىل سايىن 7 مىڭ كۆوتا بولىنەدى، ولار ايماقتارعا سايكەس بولىنگەن. قالامىز مەگاپوليس ەكەنىن ەسكەرسەك، ەڭ كوپ كۆوتا الماتىعا، سونداي-اق استانا قالاسىنا بولىنگەن»، - دەيدى اكۋشەرلىك، گينەكولوگيا جانە پەريناتولوگيا عىلىمي ورتالىعىنىڭ ەكۇ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى رادحا اريپوۆا.
سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا بار بولعانى 30 ەكۇ كلينيكاسى بولسا، ونىڭ 19-ى ءمامس جۇيەسىنە قاتىسادى. وتكەن جىلى ءمامس اياسىندا 210 باعدارلاما، 2021 جىلى 133 باعدارلاما جۇزەگە اسىرىلدى. وسى جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا تەك اكۋشەرلىك، گينەكولوگيا جانە پەريناتولوگيا عىلىمي ورتالىعى عانا 125 ەكۇ باعدارلاماسىن الدى.
«بۇگىنگى كۇنى 210 ايەلدە ناتيجە بەلگىلى. ونىڭ ىشىندە 63 ايەلدە جۇكتىلىك انىقتالدى. تيىمدىلىك 30 پايىزدى قۇرادى»، - دەپ ءبولىستى ر. اريپوۆا.
ەكۇ باعدارلاماسىنا قاتىساتىن پاسيەنتتەردىڭ جاس ساناتى كەلەسىدەي:
- 29 جاسقا دەيىن - 22%
- 30-39 جاس – 68%
- 40+ جاس – 10%
بەدەۋلىك دياگنوزى قويىلعان جانە ءبىر جىل بويى ەمدەلگەن، سونداي-اق ولاردا جاتىر تۇتىكتەرىنىڭ ءابسوليۋتتى بىتەلۋى، سوزىلمالى ينفەكسيالار نەمەسە جاتىر تۇتىكتەرىن الۋ وپەراسيالارى سياقتى بەلگىلەرى بار ەرلى-زايىپتىلار ەكۇ جاساۋعا قۇقىلى. سونىمەن قاتار، اندرولوگتار كورسەتكەندەي، ەرلەر فاكتورىمەن بايلانىستى پروبلەمالار بولسا ەكۇ پروسەدۋراسىن جاساتا الادى.. ەندوكريندىك فاكتورلارى بار جانە ارتىق سالماق سالدارىنان وۆۋلياسيا بولماعان ايەلدەر ەكۇ-عا قۇقىلى. ەكۇ كورسەتكىشتەرىنىڭ تىزىمىندە پايدا بولۋى بەلگىسىز بەدەۋلىك تە بار.
انتيميۋللەروۆ گورمونىنىڭ قورى ازايعان جاعدايدا ەكۇ-دان باس تارتۋعا بولادى. ەگەر ول 1-دەن از بولسا، وندا ەكۇ باعدارلاماسى ءتيىمسىز بولاتىنى انىق، مۇنداي ناۋقاستار دونورلىق باعدارلامالارعا بارۋى قاجەت.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، 40 جاستان اسقان ناۋقاستاردىڭ كونتينگەنتى ءالى كۇنگە تۇراقتى بولىپ وتىر. سونداي-اق، «اڭساعان ءسابي» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا جاس كەزدە ەكۇ باعدارلامالارى قولجەتىمدى بولدى.
ءوز كەزەگىندە ەكۇ ءبولىمىنىڭ رەپرودۋكتولوگ مامانى ەلۆيرا سارمانوۆا ەكۇ پروسەدۋراسى توڭىرەگىندە ءالى دە قاتە تۇسىنىكتەر بار ەكەنىن ايتىپ، ولاردىڭ كوپشىلىگىن جوققا شىعاردى. ەڭ ءجيى كەزدەسەتىنى – "ەكۇ ارقىلى تۋعان بالالاردىڭ دەنساۋلىعىندا اقاۋ بار" دەگەن وي-پىكىر.
«قوسىمشا رەپرودۋكتيۆتى تەحنولوگيالار دۇنيە جۇزىندە 40 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلەدى. وسى ۋاقىت ىشىندە الەمدە 100 مىڭنان استام دەنى ساۋ بالا دۇنيەگە كەلگەن. بۇل بالالار مەديسينالىق ۇيىمداردىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا. جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەردىڭ ەشقايسىسى ەكۇ ارقىلى تۋعان بالالار مەن تابيعي جولمەن تۋعان بالالاردىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنىڭ ايىرماشىلىعى بار ەكەنىن دالەلدەي المادى»، - دەدى ە. سارمانوۆا.
باسقا ميفتەرگە مىنالار جاتادى:
- ەكۇ ناتيجەسىندە تۋىلعان بالالار كوبىنەسە بەدەۋ بولىپ كەلەدى
- ەكۇ-دان كەيىنگى بوسانۋ كەزىندە تەك كەسار تىلىگى جاسالادى
- بەدەۋلىك تەك ايەلدەردە انىقتالادى
- ەكۇ انالىق بەزدەردىڭ جۇمىسىن تومەندەتەدى، جۇمىرتقالاردىڭ سانىن ازايتادى
- ەكۇ باعدارلاماسىنان كەيىن قاتەرلى ىسىكتىڭ دامۋ ءقاۋپى جوعارى
- ەكۇ - بۇل تەك كوپۇرىقتى جۇكتىلىك
مامان-ەمبريولوگ مادينا سپانوۆا تانىمال پروسەدۋرا – انالىق جىنىس جاسۋشاسىن مۇزداتۋ تۋرالى ايتتى. بۇل رەپرودۋكتيۆتى تەحنولوگيا بيولوگيالىق ماتەريالدى ساقتاۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
«ۋاقىت وتە كەلە ايەلدەردە انالىق بەزدەردىڭ قورى تاۋسىلادى، حروموسومالىق اۋىتقۋلاردىڭ ىقتيمالدىعى دا ارتادى. 35 جاستان كەيىن انالىق جىنىس جاسۋشاسىنىڭ دنق قۇرىلىمى بۇزىلادى. بۇل، مىسالى، 10 ەمبريوننىڭ ەكى نەمەسە ءتورت ەمبريونىندا حروموسومالاردىڭ دۇرىس جيىنتىعى بولادى. سونداي-اق، ۇرپاقتى بولۋ جاسىن ۇزارتۋ جانە انا بولۋدى دەنساۋلىققا ءقاۋىپ توندىرمەيتىن قولايلى ءومىر كەزەڭىنە قالدىرۋ. دارىگەرلەر ناۋقاستارعا قاتەرلى ىسىكپەن وپەراسيادان بۇرىن جىنىس جاسۋشاسىن مۇزداتۋعا كەڭەس بەرەتىن كەزدەر بولادى. ياعني، حيميوتەراپيادان بۇرىن انالىق جىنىس جاسۋشاسىنىڭ جەتكىزىلۋىن ساقتاۋ ءۇشىن»، - دەپ ءبولىستى ول.
ەكۇ پروسەدۋراسىن الۋ ءۇشىن الدىمەن تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا گينەكولوگپەن كەڭەسىپ، ءتيىستى جولداما الۋ كەرەك. بەدەۋلىك دياگنوزىمەن عانا كۆوتاعا قول جەتكىزۋ مۇمكىن.