اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا الەمدەگى ەڭ ءىرى ساقتاندىرۋ كومپانيالارىنىڭ ءبىرى — Allianz 71 ەلدىڭ زەينەتاقى جۇيەسى تالدانعان جاھاندىق زەينەتاقى ەسەبىنىڭ جاڭا باسىلىمىن جاريالادى. بۇل ەسەپتە زەينەتاقى جۇيەلەرىنىڭ رەيتينگىسى كورسەتىلدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz ranking.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
Allianz (API) زەينەتاقى يندەكسى زەينەتاقى جۇيەلەرىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن جەتكىلىكتىلىگىن كەشەندى باعالاۋ ءۇشىن جاسالعان. ول ءۇش سۋبيندەكستەن تۇرادى جانە 1-دەن 7-گە دەيىنگى شكالا بويىنشا باعالاناتىن 40 پارامەتردى ەسكەرەدى، مۇنداعى 1 — ەڭ جاقسى ناتيجەنى بىلدىرەدى.
ءبىرىنشى سۋبيندەكس دەموگرافيالىق وزگەرىستەردىڭ قارقىنىن، مەملەكەتتىك قارىزدى جانە جالپى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن باعالايدى. ەكىنشى سۋبيندەكس — زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعىن، ال ءۇشىنشىسى قارتايعان شاقتا زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ ءومىر سۇرۋگە قانشالىقتى جەتكىلىكتى ەكەنىن باعالايدى.
ماسەلەن، قازاقستان وسى رەيتينگتە 8 ساتىعا كوتەرىلىپ، كوپتەگەن دامىعان جانە دامۋشى ەلدەردەن وزىپ، 26-شى ورىنعا شىقتى. ق ر يندونەزيا، سينگاپۋر، اۆستريا، جۇڭگو، تۇركيا، يسپانيا، رۋمىنيا، ۆەنگريا، كاتار، ساۋد ارابياسى، ءباا جانە ت.ب. ەلدەردەن باسىپ وزدى. ەلگە 3،5 دەگەن باعا بەرىلدى، بۇل 71 ەلدىڭ ورتاشا كورسەتكىشىنەن جوعارى (3،7). قازاقستانعا ءۇشىنشى جانە ەكىنشى سۋبيندەكس بويىنشا ۇزدىك باعالار بەرىلدى — تيىسىنشە 3،2 جانە 3،6 بالل. بۇل — ەگدە جاستاعى جانداردى ءتيىستى زەينەتاقىمەن قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق تۇراقتى زەينەتاقى جۇيەسى بار ەكەنىن بىلدىرەدى.
سونداي-اق بۇل شولۋعا ورتالىق ازيا مەن ەاەو ەلدەرىنىڭ ەشقايسىسى، ونىڭ ىشىندە رەسەي دە كىرگەن جوق. دەمەك، رەيتينگكە ءىلىنۋدىڭ ءوزى — زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ جۇيەسىنىڭ ىلگەرى ءارى جوعارى دەڭگەيدە دامىپ كەلە جاتقانىن بىلدىرەدى. قازاقستانعا بەرىلگەن بۇل باعا ەلدىڭ وركەندەپ، دامىپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قاتارىنا كىرەتىنىن ايقىندايدى.
رەيتينگتەگى العاشقى 10 ورىندى يەلەنگەن ەلدەر: دانيا (2،3 ۇپاي)، نيدەرلاندى (2،6)، شۆەسيا (2،6)، جاپونيا (2،7)، جاڭا زەلانديا (2،8)، يزرايل (3،0)، اۋستراليا (3،2)، ۇلىبريتانيا (3،2)، نورۆەگيا (3،2) جانە اقش (3،2).
رەيتينگتەگى ەڭ تومەنگى ورىندار لاوس، مالايزيا جانە شري-لانكا ەلدەرىنىڭ زەينەتاقى جۇيەلەرىنە تيەسىلى (4،6 ۇپايدان 5 ۇپايعا دەيىن).
2025 جىلعى 1 ساۋىردەگى جاعداي بويىنشا قازاقستاندا زەينەتكەرلەر سانى 2،5 ملن ادامدى قۇرادى.
قازاقستاندا 1998 جىلى رەفورمالانعان كوپدەڭگەيلى زەينەتاقى جۇيەسى جۇمىس ىستەيدى. بۇعان دەيىن ەلدە كەڭەس وداعىنان قالعان ۇرپاقتار ىنتىماقتاستىعىنا نەگىزدەلگەن تاراتۋشى جۇيە جۇمىس ىستەدى. الايدا پوستكەڭەستىك كەزەڭدەگى ەكونوميكالىق قيىندىقتار مەن دەموگرافيالىق جاعداي جۇيەنى رەفورمالاۋدى تالاپ ەتتى. ەندى ول تاراتۋشى جانە جيناقتاۋ مودەلدەرىنىڭ ەلەمەنتتەرىنەن تۇرادى ءارى تۇراقتى.
تولەمدەر زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ ءۇش دەڭگەيىنەن تۇرادى جانە زەينەتاقى شوتتارىنداعى جەكە جيناقتارعا بايلانىستى:
ءبىرىنشى دەڭگەي — مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن جاسالاتىن تولەمدەر (ورتاق جانە بازالىق تولەمدەر).
ەكىنشى دەڭگەي — (بجزق ەسەبىنەن جاسالاتىن تولەمدەر): مىندەتتى جيناقتاۋشى جۇيە، وعان قىزمەتكەرلەردىڭ 10% مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى (مزج) جانە زياندى ەڭبەك جاعدايلارىندا جۇمىس جاسايتىن قىزمەتكەرلەر ءۇشىن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ 5% مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جارنالارى (مكزج) كىرەدى.
ءۇشىنشى دەڭگەي — (بجزق ەسەبىنەن جاسالاتىن تولەمدەر): ەرىكتى جيناقتاۋشى جارنالار (ەجج).
2024 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ جاڭا قۇرامداس بولىك — جۇمىس بەرۋشىنىڭ مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى (جبمزج) ەنگىزىلدى. جارنالار 2024 جىلى 1،5%-دان 2028 جىلى 5%-عا دەيىن بىرتىندەپ ۇلعايادى جانە تەك 1975 جىلى جانە ودان كەيىن دۇنيەگە كەلگەن جۇمىسشىلارعا قولدانىلادى.
ايتا كەتەرلىگى، سوڭعى بىرنەشە ونجىلدىقتا الەمنىڭ زەينەتاقى جۇيەلەرى تاراتۋشى جۇيەدەن جيناقتاۋشى جۇيەگە كوشىپ جاتىر. ەگەر 2000 جىلى تاراتۋشى جۇيە 65%-دان استام بولسا، ءقازىر ول 50%-دان از. ياعني، جيناقتاۋشى قۇرامداس بولىك الەمدە ءوز ۇلەسىن جىلدان جىلعا سەنىمدى تۇردە ارتتىرىپ كەلەدى. بۇل ورايدا قازاقستان ۇلكەن قادامدار جاساپ، تمد ەلدەرى اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ جەكە جيناق قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنە كوشتى.
Allianz ساراپشىلارى دەموگرافيالىق تەندەنسيالاردى ەسكەرە وتىرىپ، جيناقتاۋشى قۇرامداس بولىكتىڭ ارتىقشىلىعى مەن ماڭىزىن اتاپ ءوتتى. ماسەلەن، ەسەپتە حالىقتىڭ قارتايۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلادى جانە بۇۇ-نىڭ سوڭعى بولجامدارىنا سايكەس، الداعى 25 جىلدا 65 جانە ودان جوعارى جاستاعى ادامدار سانى 2 ەسەگە جۋىق وسەدى — بۇگىنگى تاڭداعى 857 ميلليوننان 2050 جىلى 1 578 ميلليونعا دەيىن. بالا تۋۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعى حالىقتىڭ ءوسۋىن باياۋلاتادى جانە عاسىردىڭ ورتاسىنا قاراي 15 پەن 64 جاس ارالىعىنداعى ءاربىر 100 ادامعا 65 جاستان اسقان 26 ادام كەلەدى، ال قازىرگى ۋاقىتتا ولاردىڭ سانى 16 ادامدى قۇرايدى. وسىعان بايلانىستى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، مەملەكەتتىك زەينەتاقى جۇيەسىن جيناقتاۋشى بولشەكپەن تولىقتىرۋ — دەموگرافيالىق وزگەرىستەردىڭ زەينەتاقى جۇيەسىنە اسەرىن جۇمسارتۋدىڭ ءبىر جولى بولىپ تابىلادى.
ەسەپتە مىناداي قورىتىندى كەلتىرىلدى: «ءمىنسىز» زەينەتاقى جۇيەسى — مەملەكەتتىك زەينەتاقى جۇيەسى (pay-as-you-go) مەن جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسى اراسىنداعى دۇرىس تەڭگەرىم. وسى ەكى قۇرامداس بولىكتى ۇيلەستىرىپ وتىرعان ەلدەر دەموگرافيالىق وزگەرىستەرگە جانە ۇزاق مەرزىمگە زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ جەتكىلىكتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاقسى دايىندالعان. الايدا ءتيىمدى جۇمىس ىستەيتىن ەڭبەك نارىعى كەز كەلگەن زەينەتاقى رەفورماسىن تابىستى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى شارت بولىپ تابىلادى. بۇل دامۋشى نارىقتاردا رەسمي جۇمىسپەن قامتۋ ۇلەسىنىڭ ۇلعايۋىن جانە ءوندىرىسى دامىعان ەلدەردە قارتايعان جۇمىس كۇشىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە بەيىمدەلۋدى بىلدىرەدى.