قاڭتار وقيعاسى - قوعام مەن بيلىك اراسىنداعى ديالوگتى قاجەت ەتىپ تۇر
بيلىك نارازى توپپەن ديالوگقا بارىپ، دەر كەزىندە ماسەلەنى شەشىپ وتىرسا، وندا قوعام شيەلەنىستىڭ ودان ءارى اسقىنۋىنا جول بەرمەيدى. بۇل تۋرالى كونفليكتولوگ رۋسلان احماعانبەتوۆ Almaty-akshamy.kz سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى.
- العاشقى سۇراعىمىزدى قوعام قاي كەزدە شيەلەنىسكە بارادى دەگەننەن باستاساق؟
- شيەلەنىستىڭ ورىن الۋىنىڭ سەبەپتەرى وتە كوپ. ونىڭ ءمانى مەن مازمۇنىنا بايلانىستى. ياعني، بارلىق كونفليكتىلەرگە بىردەي ولشەمدى قولدانا بەرۋگە بولمايدى. ال ەندى سۇراققا جاۋاپتى كەشەگى قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى تۇرعىدان پايىمداسام. كونفليكتى جاعدايدىڭ تۋىنداۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى رەتىندە الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق فاكتورلاردى ايتۋدا. بۇل اتالعان سالالاردا ءتيىمدى رەفورمالاردى قاجەت ەتەدى. مۇنداي ماسەلەلەر تەك بىزدە ەمەس، وزگە دە ەلدەردە ورىن الىپ جاتىر. كەيبىر ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردىڭ ءوز ەلىمىزدە بولا تۇرعانىنا قاراماستان، ونىڭ باعاسىنىڭ ءوسۋى وزگە دە سالالارعا اسەرىن تيگىزەدى. مىنە، مۇنداي جاعدايلاردا قوعامداعى نارازىلىق كۇشەيە تۇسەدى، ونىڭ ارتۋى كەلەسى كەزەڭگە اۋىسادى. قوعامدا الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىكتىڭ نەمەسە باي مەن كەدەي اراسىنداعى الشاقتىقتىڭ، دەموگرافيالىق وزگەرىستەردىڭ ورىن الۋى، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى سياقتى ماسەلەلەرى بار ورتا شيەلەنىسكە بەيىم كەلەدى. جالپى قاڭتار وقيعاسى شىن مانىندە تەرەڭ زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. قوعام مەن بيلىك ورتاسىندا ديالوگتى قاجەت ەتىپ تۇر.
- جانجالعا جەتكىزبەۋدىڭ جولى، ونىڭ الدىن الۋ تۇرعىسىندا نە ايتار ەدىڭىز؟
- ەڭ الدىمەن ونىڭ سالدارىمەن ەمەس، سەبەپتەرىمەن كۇرەسۋدى جولعا قويۋ قاجەت. ايتىپ وتىرعانىم الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سەبەپتەن تۋعان شيەلەنىس جايلى. مىسالى، مونوپوليا ورناعان جەردە تاۋار باعالارى نەگىزسىز وسە بەرەدى، ال قىزمەت كورسەتۋ مەن ساپا كەرى كەتەدى. بۇل ەلدىڭ نارازىلىعىن تۋعىزادى. ەكىنشىدەن، ەندى كاسىپ باستاپ جاتقانداردىڭ نارىقتاعى مۇمكىندىكتەرى تومەن بولادى. ول كەزدە كاسىپكەرلەردىڭ دە سانى ازايىپ، باسەكەنى تومەنگى دەڭگەيگە تۇسىرەدى. ەگەر باسەكەلەستىك اشىق فورمادا ورىن السا، وندا تاۋار مەن تاريف باعاسىنا وڭ اسەرىن بەرەر ەدى. الداعى ۋاقىتتا نارازىلىقتىڭ سالدارىمەن ەمەس، سەبەپتەرىمەن كۇرەسسە شيەلەنىسكە جەتكىزبەۋدىڭ ەڭ باستى قۇرالى بولار ەدى.
- شيەلەنىس قانداي جاعدايدا قايتالانۋى نەمەسە جويىلۋى مۇمكىن؟
- قوعامداعى قاندايدا ءبىر شيەلەنىس پەن نارازىلىقتان ۇرەيلەنۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىز سياقتى كەڭەستەن شىققان ەلدەردە «يدەالدى» دەگەن ءبىر تۇسىنىك قالىپتاسقان. شيەلەنىس – بۇل فوبيا. ياعني، جانجالدان ۇرەيلەنۋ. كەز كەلگەن جانجالدىڭ سەبەپتەرى بولادى. نارازىلىق ورىن العاندا شەرۋشىلەرمەن ديولوگقا بارىپ، ءمان-جايىن انىقتاپ، سەبەبىنە ءۇڭىلىپ، ونداعى ماسەلەنى شەشۋگە ۇمتىلسا، وندا قوعام شيەلەنىستىڭ ودان ءارى اسقىنۋىنا جول بەرمەيدى. كەز كەلگەن نارازىلىق سول قوعامداعى شەشىلۋى ءتيىس ماسەلەلەردى ايتۋدىڭ فورماسى. ال ونى ءبىرى ۇرەي رەتىندە، ال ەكىنشى بىرەۋى قوعامداعى وزەكتى سۇراقتاردى ءبىلۋدىڭ جولى رەتىندە قارايدى. شيەلەنىس ورىن الماس ءۇشىن قاراپايىم حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا، تالاپ-تىلەگىنە دەر كەزىندە جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك، اكىمدەر نازار اۋدارىپ، ولاردىڭ تىلەكتەرىن تىڭداپ جانە سول بويىنشا ناتيجەلى جۇمىس جاساۋى قاجەت. پرەزيدەنت «ەستەيتىن مەملەكەت» قۇرامىز دەدى، سونى جەرگىلىكتى باسقارۋشى ورگاندار ىسكە اسىرا ءبىلۋى كەرەك، سوندا جانجالدار ورىن المايدى. دەر كەزىندە ماسەلەگە قۇلاق اسسا، ونىڭ شيەلەنىسۋىنە دە جول بەرىلمەيدى.
- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!