ءقادىر ءتۇننىڭ ەرەكشەلىگى تۋرالى ايتىلدى

ءقادىر ءتۇنى رامازان ايىنىڭ جيىرما جەتىنشى ءتۇنى بولىپ ەسەپتەلەدى.

الەم مۇسىلماندارى قاسيەتتى ءقادىر ءتۇنىنىڭ كەلگەنىن كۇتىپ وتىر. ۇستىمىزدەگى جىلى بۇل ءتۇن 27 ءساۋىردىڭ 28 ساۋىرگە قاراعان ءتۇن بولادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz. 

رامازان ايىنىڭ سوڭعى ون كۇنىنىڭ بىرىندە بولاتىن ءقادىر ءتۇنى جايلى Muslim.kz پورتالىنىڭ ماتەريالىن نازارىڭىزعا ۇسىنامىز.  

اللا تاعالا ءوزىنىڭ حيكمەتىنە ساي كەيبىر نارسەلەردىڭ انىق ۋاقىتىن جاسىرعان. ايتالىق، جۇما كۇنىنىڭ قاي مەزگىلىندە جاسالعان دۇعانىڭ قابىل بولاتىنىن، بەس ۋاقىت نامازدىڭ ىشىندەگى ورتاڭعى نامازدى، دۇعالار ىشىندە يسمي اعزامدى، ۋاقىتتىڭ ىشىندە قيامەتتى ءارى ءومىردىڭ ىشىندە ءولىم ۋاقىتىن پەندەلەرىنە ءدال بىلدىرمەگەن. بۇنىڭ بىزدەرگە قايىرى بارىنا كامىل سەنىمدىمىز. مۇمكىن بۇل مۇسىلمانداردىڭ ۇنەمى سەرگەك، اللاعا عيبادات، قۇلشىلىقتا ءجۇرۋىن قالاعاندىقتان شىعار.

ءقادىر تۇنىنە كەلسەك، ول – تۇندەردىڭ ەڭ قايىرلىسى. ويتكەنى، حاديستە ايلاردىڭ قايىرلىسى – رامازان، تۇندەردىڭ قايىرلىسى – ءقادىر ءتۇنى، كۇندەردىڭ قايىرلىسى – جۇما كۇنى ەكەنى ايتىلعان. بۇل ءتۇندى نەگىزىنەن رامازان ايىنىڭ سوڭعى ون كۇنىندە، تاق ساندا ىزدەۋ كەرەك. كوپشىلىك عالىمداردىڭ ورتاق پىكىرىنشە، ءقادىر ءتۇنى رامازان ايىنىڭ جيىرما جەتىنشى ءتۇنى بولىپ ەسەپتەلەدى.

قۇراندا بۇل ءتۇننىڭ ارتىقشىلىعىن تۇسىندىرەتىن ارنايى سۇرە دە بار. ول سۇرەدە جاراتۋشى يەمىز بىلاي دەيدى: «انىعىندا ءبىز قۇراندى ءقادىر ءتۇنى تۇسىردىك. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نە ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟ ءقادىر ءتۇنى مىڭ ايدان دا قايىرلى. ول ءتۇنى پەرىشتەلەر مەن رۋح راببىلارىنىڭ امىرىمەن جەرگە تۇسەدى. ول تاڭ اعارىپ اتقانشا جالعاسادى»[1].

مۇميندەر بۇل ءتۇندى دايىندىقسىز وتكىزبەۋى ءتيىس. ويتكەنى، ءابۋ حۇرايرا (ر.ا.) ساحابامىز جەتكىزگەن حاديستە: «كىمدە-كىم ءقادىر ءتۇنىنىڭ ارتىقشىلىعىنا سەنىپ، ساۋابىن اللادان كۇتىپ، عيبادات، قۇلشىلىقپەن وتكىزسە، وتكەن-كەتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى»[2]، – دەلىنگەن.

بۇل ءتۇنى جاسالۋى ءتيىس ىستەردىڭ قاتارىندا ناماز وقۋ، قۇران وقۋ، وتكەن كۇنالاردى ەندى جاساماسقا تاۋبە ەتىپ، كەشىرىم تىلەۋ، جالبارىنىپ تىلەك تىلەۋ كەرەكتىگىن ايتا الامىز. موينىندا ناماز قارىزى بارلار ءناپىل ناماز وقىماي تۇرىپ، اۋەلى بەس ۋاقىتتىق قازا نامازدارىن وتەۋى ارتىقشىلىققا جاتادى. عالىمداردان سۋفيان ءساۋري: «ءقادىر ءتۇنى تىلەك تىلەپ، كەشىرىم تىلەۋ نامازدان ۇنامدى. قۇران وقىپ، ارتىنان تىلەك تىلەۋ – ەڭ جاراسىمدىسى»، – دەگەن.

ايشا انامىز (ر.ا.) اللا ەلشىسىنىڭ (س.ع.س.) رامازاننىڭ اقىرعى ون كۇنىندە قۇلشىلىققا ەرەكشە دەن قوياتىنىن ايتادى. بۇل ءتۇنى قالاي دۇعا ەتۋ كەرەك دەپ سۇراعاندا، پايعامبارىمىز (س.ع.س.) مىنا دۇعانى ۇيرەتكەن: «اللا تاعالام، سەن كەشىرىمدىسىڭ، كەشىرگەندى ۇناتاسىڭ، مەنى دە كەشىرە گور!»

ءيا، كۇنادان الىس پايعامبارىمىزدىڭ ءوزى (س.ع.س.) كۇنىنە جەتپىس يا ءجۇز مارتە وزىنە كەشىرىم تىلەپ وتىرۋدى ادەت ەتكەن. ەندەشە، كۇنىنە سان ءتۇرلى كۇنامەن بەتپە-بەت كەلىپ جۇرگەن قازىرگى مۇسىلماندارعا كۇن سايىن مىڭ رەت، ءقادىر ءتۇنى تاڭعا دەيىن كەشىرىم تىلەسە دە ارتىقتىق ەتپەسى انىق.

بۇل ءتۇن مىڭ ايدان قايىرلى بولۋىمەن دە ارتىقشىلىققا يە. مىڭ اي تۋرا سەكسەن ءۇش جىل، ءتورت ايعا تەڭ. ال بۇل ءوز كەزەگىندە بۇرىنعى ۇمبەتتەردىڭ ءومىر بويى جيناعان ساۋابىن ءبىر تۇندە الۋ مۇمكىندىگى دەگەن ءسوز.

پايعامبارىمىز (س.ع.س.) بىردە ساحابالارعا يسرايىل اۋلەتىنەن ءبىر كىسىنىڭ مىڭ اي بويى ات ۇستىندە اللا ءۇشىن جيھاد ەتكەنىن، كەي ريۋاياتتاردا مىڭ اي بويى كۇنا جاساماي عيبادات ەتكەنىن ايتقاندا، ساحابالار «بىزدىكى ونىڭ جانىندا تۇككە دە تۇرماس» دەپ تاڭ بولعان ەدى. وسى كەزدە جابىرەيىل (ع.س.) ءتۇسىپ:

– مۇحاممەد، ۇمبەتىڭ سەن ايتقان ادامداردى ەستىپ تاڭ قالدى. ال، اللا تاعالا ولارعا بۇدان دا قايىرلىسىن بەردى، – دەپ، «ءقادىر» سۇرەسىن وقىپ بەرەدى.

تاعى ءبىر ريۋاياتتا پايعامبارىمىزعا (س.ع.س.) بۇكىل ۇمبەتىنىڭ ءومىرى كورسەتىلەدى. باسقا ۇمبەتتەرگە قاراعاندا ءوز ۇمبەتىنىڭ ءومىرىنىڭ ازدىعىن كورگەن پايعامبارىمىز بۇعان مۇڭايادى. وسى كەزدە اللا تاعالا وعان «ءقادىر» سۇرەسىن تۇسىرەدى.

بۇل ءتۇننىڭ بەرەكەسى مول. ويتكەنى جەر بەتىنە سان مىڭداعان پەرىشتەلەر تۇسپەك. پەرىشتەلەر ءتىپتى جەر بەتىنە سىيماي كەتەدى. مۇمىندەردى اينالا قورشاي اللا تاعالانىڭ ولارعا دەگەن كەشىرىمى مەن مەيىرىمىن ايتىپ سۇيىنشىلەيدى. تاڭ اعارىپ اتقانعا دەيىن وسىنداي جاعدايدا بولعان مۇسىلمان ۇمبەتىنىڭ جۇرەگىنە تىنىشتىق پەن جان راحاتى ورنايدى.

ءبىر حاديستە «ول ءتۇنى جەر بەتىنە تۇسكەن پەرىشتەلەردىڭ سانى ۇساق تاستاردىڭ سانىنان دا كوپ»[3] دەلىنگەن.

ءقادىر ءتۇنى تۇنىمەن قۇلشىلىق جاساي المايتىندارعا ەڭ بولماسا تاراۋيح نامازىنان كەيىن ءبىرشاما ۋاقىتىن دۇعاعا ارناۋى كەرەكتىگى ايتىلادى. ويتكەنى، بۇل ءتۇنى جاسالاتىن دۇعالاردىڭ قابىل بولاتىنىنا دەگەن نىق سەنىم بار.

[1] «ءقادىر» سۇرەسى، 1-ايات.

[2] بۇحاري، ءقادىر، 1

[3] احمەد 10316