وتىز كۇن ورازا تۇتقان قاۋىم "ورازا ايت" مەرەكەسىن تويلايدى.
قمدب مالىمەتىنشە، 10 ءساۋىر – ورازا ايت مەيرامى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
بۇل مەرەكە مۇسىلماندار ءۇشىن بەينە ءبىر شۇكىرشىلىك ىسپەتتى شۋاعى مول مەيرام.
"ورازا ايت" مەرەكەسىنىڭ شىعۋ تاريحى
اتالمىش مەرەكە حيجرانىڭ 624 جىلىنان بەرى تويلانىپ كەلەدى. يسلامي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك:
اناستان (اللا ودان رازى بولسىن) جەتكەن حاديستە "اللا ەلشىسى (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) ءماديناعا كەلگەندە، ولاردىڭ ەكi مەرەكەسi بولاتىن. پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن): "بۇل قانداي كۇندەر؟"، – دەپ سۇراعاندا: "جاھيليا ءداۋiرiندە ول كۇندەردi ويىن-كۇلكiمەن وتكiزەتiن ەدiك"، – دەدi. پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن): "اللا تاعالا وسى ەكi كۇندi ولاردان دا جاقسى قۇربان جانە ورازا ايت كۇندەرiمەن الماستىردى"، – دەگەن. (ءناساي حاديستەر جيناعى).
بۇل كۇندى ەجەلدەن قازاق حالقى دا دۇركىرەتىپ اتاپ وتكەن. ماسەلەن، حالىق ساناسىندا ايت كۇندەرى قىرىق نەمەسە جەتپىس ۇيگە كىرىپ شىعۋ كەرەك دەگەن ۇعىم بار. البەتتە، شاريعات مۇنداي ساندى مىندەتتەمەيدى. بۇل قوناقجاي قازاق حالقىنىڭ اقجارما، كەڭ پەيىلدىگىنەن تۋىنداعان ىزگى سالت ەكەنى بەلگىلى.
ايت كۇندەرىندەگى 7 ابزال امال:
ءپىتىر ساداقاسىن بەرۋ (ايت نامازىنىنا دەيىن)
ءپىتىر ساداقاسى رامازان ايىندا، ياعني رامازان ايى باستالعاننان باستاپ ايت نامازىنا دەيىنگى ارالىقتا بەرىلۋ قاجەت.
ءپىتىر ساداقاسى مۇسىلماندارعا پارىز. بۇل جونىندە پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) مۇباراك حاديسىندە كەلگەن: "پايعامبار (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) ادامدارعا رامازان ايىندا ءپىتىر ساداقاسىن بەرۋدى پارىز ەتتى". ءپىتىر ساداقاسىنىڭ مولشەرى جىل سايىن شاريعات بەكىتكەن ازىق-تۇلىكتەردىڭ باعاسىنا بايلانىستى وزگەرىپ تۇرادى.
عۇسىل قۇيىنۋ
ايت كۇنى ەرتە تۇرىپ، جۋىنىپ، دارەت الىپ، ايت نامازىنا بارۋدىڭ ساۋابى وتە كوپ.
جاڭا كيىم نەمەسە ەڭ ءتاۋىر كيىمدەردى كيۋ، اتىرلەنۋ
بۇل ۇلىق مەرەكەدە مۇسىلمان ادام شاماسى كەلگەنشە مەشىتكە جاڭا كيىم كيىپ، اتىرلەنىپ بارعان ابزال. يمام ماليك: "مەن عالىمداردىڭ ايت كۇندەرىندە جاسانۋدىڭ جانە حوش يىستەر جاعۋدىڭ ابزال ەكەندىگى تۋرالى ايتاتىنىن ەستىگەنمىن"، – دەيتىن. دەگەنمەن، جىبەك ماتادان ەر ازاماتتاردىڭ بويىن اۋلاق ۇستاعانى ءجون.سەبەبى، بۇل تۋرالى يبن ومار بىلاي دەگەن: "بىردە ومار بين ءال-حاتتاب بازاردان جىبەك كويلەك ساتىپ الدى دا، ونى اللا ەلشىسىنە (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) الىپ كەلىپ: "ۋا، اللانىڭ ەلشىسى، مىنانى ايت كۇندەرىندە، سونداي-اق سىزگە ەلشىلەر كەلگەندە كيىڭىز"، – دەدى. بۇعان پايعامبار (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن): "مۇنداي كيىمدى اقىرەتتەن ۇلەسى بولماعان ادام عانا كيەدى"، – دەپ جاۋاپ بەردى".
نامازعا شىعار الدىندا قۇرما جەپ شىعۋ
سۇننەت بويىنشا مۇسىلمان ادام نامازعا شىعار الدىندا قۇرما دامىنەن اۋىز ءتيۋى كەرەك. بۇل پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) ورازانىڭ اياقتالىپ، ايت كۇندەرى باستالعانى جايىندا بەرگەن بەلگىسى.
تاكبىر ايتۋ
يمام ءاز-زۋحري بىلاي دەپ باياندايتىن: "ادامدار تاكبىرلەردى ايت كۇنى ۇيىنەن شىعار كەزدە ناماز ورىندالاتىن جەرگە بارعانعا دەيىن جانە يمام كورىنگەنگە دەيىن ايتاتىن. ال يمام كورىنگەن كەزدە، ولار يمام تاكبىر ايتا باستاعانعا دەيىن تىنىشتالاتىن، ال سودان سوڭ ولار تاعى دا تاكبىر ايتاتىن"
ايت نامازىن وقۋ
پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن)وسيەتiندە: "ايت كۇنi بiرiنشi ورىندايتىنىمىز – ناماز وقۋ"، – دەلiنگەن. ايت نامازى دiنiمiزدە ءۋاجىپ امال بولعاندىقتان، پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) ءومiرiندە ونى بiر رەت تە قالدىرماي وقىعان. يسلام كەز كەلگەن مەرەكەنiڭ عيباداتتارمەن وتكەرiلۋiن قۇپتايدى. سوندىقتان ايت مەرەكەسى ارنايى عيباداتتارمەن باستالادى.
مۇسىلمانداردىڭ ءبىر-بىرىن قۇتتىقتاۋى
ناماز بىتكەن سوڭ مۇسىلماندار قول الىسىپ، ءتوس قاعىسىپ، ءبىر-بىرىن ايت مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايدى، جاقسى تىلەكتەرىن ايتادى. رەنجىسىپ قالعان اعايىن-تۋىس، جورا-جولداس بىر-بىرىنەن كەشىرىم سۇراپ جاراسادى. ال ايەلدەر قاۋىمى ۇيدە قازان اسىپ، داستارقان جايىپ، ايتتىق شاي ازىرلەيدى. كورشى-قولاڭ ءبىر-بىرىنىڭ ۇيىنە كىرىپ ءدام اۋىز تيەدى، شاڭىراق يەسىنە امان-ساۋلىق تىلەپ، ايتپەن قۇتتىقتايدى.
بۇدان بولەك، ايت مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن باسقالارعا كەشىرىم جاساۋ، جارىسا جاقسىلىق جاساۋ مەيرامى.
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى وسى كۇنى وقىلاتىن ورازا ايت نامازىنىڭ ەلىمىز بويىنشا ازىرلەنگەن كەستەسىن ۇسىندى.
