پرەزيدەنت بيىل ماۋسىم ايىندا وتكەن كونستيتۋسياعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمنان كەيىن قابىلدانعان ءبىرقاتار ماڭىزدى زاڭعا جاريا تۇردە قول قويدى. بۇل تۋرالى Almaty-akshamy.kz Inform.kz-كە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ رەفەرەندۋم ناتيجەسىندە بيلىك تارماقتارى اراسىنداعى بايلانىستىڭ جاڭا ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋعا، مەملەكەت باسقارۋ ىسىنە ازاماتتاردىڭ قاتىسۋىنا جول اشۋعا مۇمكىندىك تۋعانىن جانە ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋ جۇيەسى نىعايعانىن ايتتى.
«كونستيتۋسيالىق رەفورما قازاقستان تاريحىندا جاڭا ءداۋىر باستالعانىن ايقىندادى. سونداي-اق سوڭعى ءۇش جىلداعى ساياسي وزگەرىستەردى ورنىقتىرىپ، مەملەكەتىمىزدى ودان ءارى نىعايتۋ ءۇشىن مىقتى نەگىز قالادى. بۇدان بىلاي ادىلەتتىلىك، اشىقتىق جانە جاناشىرلىق قاعيداتتارى قاتاڭ ساقتالادى. ءبىز رەفەرەندۋم ارقىلى بۇرىن-سوڭدى بولماعان سىرتقى جانە ىشكى سىن-قاتەرلەرگە توتەپ بەرە الاتىنىمىزدى دالەلدەدىك. كونستيتۋسيالىق رەفورمانى ناقتى جۇزەگە اسىرا باستادىق» – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، پارلامەنت جان-جاقتى زەردەلەپ قابىلداعان ءاربىر زاڭنامالىق باستامانىڭ گۋمانيستىك جانە قۇقىق قورعاۋ باعىتتارى ايقىن. زاڭداعى وزگەرىستەرگە سايكەس، 2023 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كونستيتۋسيالىق سوت ءوز قىزمەتىن باستايدى. ەندى ءاربىر ازامات ءوزىنىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىعى مەن بوستاندىقتارىن تىكەلەي وسى ورگاندا قورعاي الادى.
سونداي-اق ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ مارتەبەسى، قۇزىرەتى مەن دەربەستىك كەپىلدىگى كونستيتۋسيالىق زاڭ دەڭگەيىندە العاش رەت بەكىتىلىپ وتىر.
باس پروكۋراتۋرانىڭ دا قۇقىق قورعاۋ فۋنكسياسى كۇشەيتىلدى. بۇل سالانى ودان ءارى كەشەندى دامىتۋ مەملەكەت ءۇشىن ءارقاشان باسىم باعىت بولادى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدىڭ باستى بايلىعى – بۇل ءبىزدىڭ حالقىمىز جانە ونىڭ جايلى تۇرمىسى. وسى ورايدا جاقىندا اتا زاڭىمىزعا ەنگىزىلگەن جاڭا ەرەجەلەردىڭ ايرىقشا ءمانى بار.
«ءبىز كونستيتۋسيامىزدا جەر جانە ونىڭ قويناۋى، سۋ كوزدەرى، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار دۇنيەسى، باسقا دا تابيعي رەسۋرستار حالىققا تيەسىلى ەكەنىن ناقتى كورسەتتىك. وسى نورمانىڭ ارقاسىندا «ۇلتتىق قور – بالالارعا» اتتى اۋقىمدى باعدارلامانى قولعا الدىق. ۇلتتىڭ ۇلىلىعى ءاربىر وتباسىنىڭ، ءاربىر ازاماتتىڭ ءال-اۋقاتىنان كورىنەدى. سوندىقتان ەل ەكونوميكاسى، ەڭ الدىمەن، حالىقتىڭ مۇددەسى مەن يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەۋى قاجەت» – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت ادىلدىك يدەياسى قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ وزەگى بولۋعا ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«الەۋمەتتىك ادىلدىكتىڭ نەگىزى – ۋاقىت تالابىنا ساي كەلەتىن زاڭدار، سىبايلاس جەمقورلىقپەن جان-جاقتى كۇرەس، ازاماتتاردىڭ ەڭبەكقورلىعى جانە جاستاردىڭ وزىق بىلىمگە ۇمتىلىسى. مەملەكەت وسى تۇجىرىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاساۋعا ءتيىس»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت پارلامەنت قابىلداعان زاڭداردا قازاقستاننىڭ ارالاس سايلاۋ جۇيەسىنە ءوتۋ ءتارتىبى ايقىندالعانىن اتاپ ءوتتى. ەندى ءماجىلىس پەن وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتتارىنىڭ ءبىر بولىگى، اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ بارلىعى ءبىر مانداتتى وكرۋگ بويىنشا سايلانادى. سونىڭ ناتيجەسىندە وكىلدى ورگاندار شىنايى حالىق بيلىگى تارماعىنا اينالادى.
زاڭناماداعى وزگەرىستەرگە سايكەس، اۋداندار مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدەرى دە سايلانادى. بۇل – اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋدىڭ لوگيكالىق جالعاسى ءارى مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن دەموكراتيالاندىرۋعا ۇمتىلىسىمىزدىڭ ناقتى ايعاعى.
پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، كونستيتۋسيالىق رەفورما ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمىنىڭ تۇعىرىن نىعايتادى. سونداي-اق ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋىنا جول اشادى، جالپىۇلتتىق ديالوگتى ورنىقتىرادى. تۇپتەپ كەلگەندە، بۇل قادامدار حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا جانە ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن باياندى ەتۋگە ىقپال ەتەدى. زاڭعا قول قويۋ راسىمىنە كىرىسپەس بۇرىن پرەزيدەنت وسىنداي اسا ماڭىزدى زاڭداردى شۇعىل ءارى ساپالى قابىلداعان دەپۋتاتتارعا، جەمىستى جۇمىس اتقارعان ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرىنە، سونداي-اق زاڭنامالىق اكتىلەردى ازىرلەۋگە جان-جاقتى اتسالىسقان بارلىق ازاماتقا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ كونستيتۋسيالىق رەفورما ناتيجەسىندە ازىرلەنىپ، قابىلدانعان التى زاڭعا جاريا تۇردە قول قويدى.
ولار:
1. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق سوتى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق زاڭى؛
2. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق زاڭى
3. «پروكۋراتۋرا تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق زاڭى؛
4. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر كونستيتۋسيالىق زاڭدارىنا مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2022 جىلعى 16 ناۋرىزداعى جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق زاڭى؛ 5. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2022 جىلعى 16 ناۋرىزداعى جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى؛
6. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى.
