ەرتە زامانداردان جالعاسىپ كەلە جاتقان كۇي ونەرىن كەلەشەك ۇرپاققا جەتكىزۋ، بوياۋىن سولعىنداتپاي، باعاسىن تۇسىرمەي، ەرتەڭگە جالعاۋ – بۇگىنگى بۋىننىڭ بىردەن-بىر بورىشى.
«كۇي – ءتاڭىردىڭ كۇبىرى» دەگەن جالعىز تۇجىرىمنان-اق اتا-بابالارىمىزدىڭ اتالمىش ونەرگە قانشالىقتى ءمان بەرگەنىن اڭعارۋعا بولادى.
وكىنىشكە قاراي، ءقازىر وسىناۋ قاسيەتتى ونەردىڭ قادىرىنە جەتە الىپ جۇرگەنىمىز شامالى. راس، تانىمال كۇيشىلەرىمىزدىڭ سوڭعى ۇلگىدەگى ديسكىلەرى شىعىپ، تالانتتى ورىنداۋشىلارىمىز كۇي ونەرىن دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنا تۇگەلدەي تانىتۋعا مەيلىنشە كۇش سالىپ تا جاتىر. دەگەنمەن، «سازدى ايىرار – قۇلاق، سۇلۋلىقتى ايىرار – كوز» دەمەكشى، جالپى، قازاق قاۋىمى بۇگىندە كۇيدى تۇسىنۋدەن، قابىلداۋدان قالىپ بارا جاتقان سياقتى. مۇنىڭ سىرى – كوپشىلىكتىڭ ەفيردەن دە، كۇندەلىكتى ومىردەن دە جەڭىل-جەلپى اۋەندەردى كوپ تىڭداپ، سوعان ابدەن ەتى ءولىپ كەتكەندىگىندە. ءبىر جاعىنان، كەشەگى ابىكەن حاسەنوۆ، قالي جانتىلەۋوۆ، ماعاۋيا حامزين، تولەگەن مومبەكوۆ، نۇرعيسا تىلەندييەۆ ءتارىزدى تابيعي تۋما تالانتتار تاپشى. شىندىعىندا، ورىنداۋشىلىق تەحنيكاسى مىقتى جاقسى دومبىراشىلار بار. ءبىراق سەكەن تۇرىسبەكوۆ ايتپاقشى، «كەرەمەتتەي ءۇن جوق. دىبىس ىزدەۋگە تالپىنىس بايقالمايدى. جاستاردىڭ كوپشىلىگى ەستىگەنى بويىنشا، زىرىلداتىپ، ءبىر سىدىرعى ويناپ شىعادى. ءبارى ءبىر تەكتەس، تۋرا رو¬بوت سەكىلدى». مىنە، كۇيدىڭ تىڭدارمان كوڭىلىنە قونبايتىنى، كوپتىڭ جانىن باۋرامايتىنى سوندىقتان.
نەگىزى، كۇيدى دە ءجۇ¬رەككە سالۋ كەرەك. بۇل رەتتە، ۇلى اباي: «ويلى كۇيدى تىڭداعاندا اقىلدىنىڭ سوزىندەي» دەسە، دانا حالقىمىز: «ءان ايتا الماعان ابالايدى، دومبىرا تارتا الماعان سابالايدى» دەيدى. سەكەن تۇرىسبەكوۆ: «كۇيگە جاقسى كليپتەر تۇسىرىلسە، جاستار كۇيدى بىردەن الىپ كەتەر ەدى. وندا دا اتپەن ارى شاۋىپ، بەرى شاۋىپ ەمەس... كۇيدىڭ ىشكى يىرىمىنە، بوياۋىنا، جالپى، بولمىسىنا قاراپ وتىرىپ، «مىنا جەرىندە نە ايتقىسى كەلگەن؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ، تاكتىلەرىنە ۇندەستىرە، سايكەستىرە وتىرىپ تىڭداتسا، تىڭدارمان تاراپىنان «كۇيدى تۇسىنبەيمىز» دەگەن اڭگىمە ايتىلماس ەدى» دەگەن پىكىردە.
جاستاردىڭ بەتىن كۇيگە بۇرۋ ءۇشىن كەزىندە ول «كوڭىل تولقىنىنا» كليپ جاساعان ەكەن. ءبىراق بۇل جەردە دە ماسەلە قارجى-قاراجاتقا كەلىپ تىرەلەدى. ياعني «الگى كليپتى ەفيردەن كۇندە جىبەرىپ وتىرۋ ءۇشىن اي سايىن پالەنباي مىڭ دوللار تولەپ وتىرۋىم كەرەك ەكەن. ال مەنىڭ ءوز دۇنيەمدى ءويتىپ ناسيحاتتاعىم جوق. «حالىققا كەرەك» دەيتىن بولسا، ارى-بەرىدەن كەيىن ونى مەنەن تەلەديداردىڭ ءوزى ساتىپ الىپ، كورسەتۋى كەرەك» دەيدى كۇيشى-كومپوزيتور.
كۇي ونەرى تۇرعىسىنداعى تاعى ءبىر تۇيتكىل پارتيتۋرا ماسەلەسىنە قاتىستى. ءقازىر وبلىس، اۋدانداردى بىلاي قويعاندا، اۋىل-اۋىلدىڭ وزىندە وركەسترلەر بار. «جوق» دەگەندە انسامبلدەر قۇرىلۋدا. ءبىراق اندەر مەن كۇيلەردىڭ پارتيتۋراسى تاپشى. ۇلكەن وركەسترلەرىمىزدىڭ ءوزى ءالى كۇنگە دەيىن قولمەن جازىلعان قاعازعا قاراپ وينايدى. وسى جاعدايدىڭ ءوزى – نامىسقا تيەتىن-اق نارسە.
سەكەن تۇرىسبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جەردەگى ماسەلە مىنادا، ياعني «ءاربىر كۇيدى وركەسترگە ءتۇسىرۋدىڭ وزىندىك قۇنى بولادى. سونىمەن اينالىسقان ادامنىڭ ەڭبەگى باعالانۋى كەرەك. بىزدە تاسپاعا تۇسىرىلمەي جاتقان دۇنيەلەر قانشاما! ءبىر كونسەرتتىڭ وزىندە ورىنداۋ ءۇشىن كەمىندە 20-25 شىعارما قاجەت. بۇل ماسەلەدە كەز كەلگەن وبلىس، كەز كەلگەن اۋدان كولەمىندەگى وركەسترلەر قاتتى قينالىپ جاتادى. وسى جاعىنان العاندا، جالپاق جۇرت تەگىس سۋسىندايتىن رۋحاني ازىق بولۋى كەرەك. سوندىقتان ءبىز وزىمىزدە بار دۇنيەنى جارىققا شىعارىپ، ورتاعا سالۋعا ءتيىسپىز».
كۇيدى جيناۋ مەن جارىققا شىعارۋ بارىسىندا ەسكەرەر ءبىر جايت – كونە مۇرالارىمىزدى دۇرىس ەلەپ-ەكشەۋ ماسەلەسى. سەكەن تۇرىسبەكوۆتىڭ بۇل رەتتەگى ءۋاجى: «تىڭقىلداعان دۇنيەنىڭ ءبارى كۇي ەمەس. «كونە سارىن» ەكەن دەپ، نە نارسەنى بولسىن، تالعاماي قابىلداي بەرۋگە بولمايدى. قاي-قايسىسىن دا فورماسىنا كەلتىرىپ، مۇمكىندىك بولسا، جانىڭنان قوسىپ، بايىتقانىڭ ابزال. قاتىپ قالعان دۇنيە جوق. كۇيدىڭ بويىنان سۇلۋلىق ىزدە. ول ادامنىڭ جانىن جىلىتاتىن بولسىن. بەلگىلى ءبىر نۇكتەسىنە اسەر ەتسىن. كۇيدىڭ قۇدىرەتتىلىگىنىڭ ءوزى وسىندا».