كوللەكتورلار بانكتەن نەسيەنى الۋىن الىپ، ۋاقىتىندا قايتارا الماي جۇرگەندەردىڭ تۋىستارىنا، ءتىپتى جۇمىسىنا حابارلاسىپ جاتادى. كوبى قارىز الماس بۇرىن ءار بانكتىڭ شارتتارى مەن ۇسىنىستارىن زەرتتەپ بارىپ، ءتيىمدىسىن راسىمدەۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيدى. ەگەر كوللەكتورلار بورىشكەرمەن بايلانىسا الماسا، ونىڭ تۋىسى مەن تانىسىنا قوڭىراۋ سوعۋى مۇمكىن. بۇل تالاپ قارىز الۋشىمەن جاسالعان بانكتىك قارىز شارتىندا كورسەتىلۋى كەرەك. نەسيەنى تولەۋدەن گورى الۋ جولى – وڭاي ءارى جەڭىل. «ازاماتتار قۇقىقتىق ساۋاتتىڭ جوقتىعىنان قارىزدى زاڭعا سۇيەنىپ قايتارۋ جولىن بىلمەيدى»، – دەيدى قارجى ساراپشىلارى.
نەگىزى كوللەكتورلىق اگەنتتىك تەلەفون ارقىلى كەلىسسوزدەردى جۇمىس كۇندەرى ساعات 8.00-دەن 21.00-گە دەيىن ءۇش رەتتەن ارتىق جاساماۋى كەرەك جانە بوگدە تەلەفون نومىرىنەن قوڭىراۋ شالۋىنا بولمايدى. كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەردىڭ بورىشكەرلەرمەن بايلانىس جۇرگىزەتىن بارلىق تەلەفون ءنومىرى رەسمي تۇردە تىركەلۋگە ءتيىس ءارى كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر بۇل جايىندا قارجى رەتتەۋشىسىن حاباردار ەتەدى.
كوللەكتوردا مۇلىكتى الىپ قويۋ قۇقىعى جوق. مۇنداي قۇقىق تەك سوت ورىنداۋشىسىنا تيەسىلى. سوندىقتان كوللەكتوردان مۇلىكتى تارتىپ الادى، شوتتاردى بۇعاتتاپ، شەتەلگە شىعۋعا شەكتەۋ قويادى دەپ قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. بورىشكەردىڭ مۇلكى تەك سوت شەشىمىمەن عانا الىنادى. كوللەكتور مەرزىمى وتكەن بەرەشەكتىڭ بار ەكەنى جانە ونى سوتقا دەيىن رەتتەۋ قاجەتتىگى تۋرالى عانا حابارلايدى.
بانكتەگى قارىز بويىنشا ەسكەرتۋمەن ۇيگە كەلگەن نوتاريالدىق اتقارۋشىلىق جازبانىڭ، سوت شەشىمى مەن سوت ۇكىمىنىڭ ماڭىزىن تۇسىنبەيتىندەر بار. مىسالى، كەيبىر ازاماتتار سوتتان كەلگەن شەشىم نەمەسە سوتقا شاقىرتۋ تۋرالى حابارلامادان قورقىپ جاتادى. «سوتتايدى» دەپ ويلايدى. سوندىقتان ۇيالى تەلەفونىن كوتەرمەي، نەسيە تولەۋدەن قاشىپ جۇرەدى. سوت ۇكىمى تەك قىلمىستىق ءىس، ال شەشىم ازاماتتىق ىستەر بويىنشا شىعارىلادى. سوندىقتان سوتتان كەلگەن شەشىم – ۇكىم ەمەس. سوت ۇكىمىن ورىنداۋعا مىندەتتى، ال سوت شەشىمىنىڭ كۇشىن جويۋعا بولادى. سوت ۇكىمى مەن شەشىمى ەكى بولەك نارسە. ال نوتاريالدىق اتقارۋشىلىق جازباعا باسقاشا قارايدى. ول سوتتان ەمەس، نوتاريۋستان كەلگەننەن كەيىن جازباعا ءاتۇستى قاراپ، ءمان بەرمەيدى. 10 كۇن ىشىندە بورىشكەردىڭ تاراپىنان نارازىلىق بولسا، نوتاريۋس بەرگەن جازبانىڭ كۇشى جويىلادى. ازاماتتار نوتاريۋستان كەلگەن اتقارۋشىلىق جازبانىڭ كۇشىن جويۋ ءۇشىن ارىز جازبايدى. كەيىن بۇل جازبا كۇشىنە ەنىپ، بورىشكەردىڭ شوتىنا بۇعات قويىلادى.
كوللەكتورلىق قىزمەت تۋرالى زاڭدا كوللەكتورلار حابارلاسقان كەزدە جازبالارى اۋديو نۇسقادا جازىلۋ كەرەك ەكەندىگى كورسەتىلگەن.
كوللەكتور بورىشكەرگە حابارلاسقان كەزدە ءوزىنىڭ ءاتى-جونىن، كوللەكتورلىق كومپانيانىڭ اتىن، بانك نەمەسە ميكروقارجىلىق ۇيىم كوللەكتورلىق كومپانياعا وسى ءىستى بەرگەن كەزدەگى جاسالعان كەلىسىمنىڭ كوشىرمەسىن بەرۋگە ءتيىس.
جاقىندا قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ جەكە نەسيەلەردى كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەرگە ساتۋىنا تىيىم سالۋدى ۇسىندى. اگەنتتىك ءتوراعاسى ءقازىر بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارى جەكە نەسيەلەردى كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەرگە ايتارلىقتاي جەڭىلدىكپەن ساتىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
«2019 جىلدان بەرى كوللەكتورلار مەن جەكە سوت ورىنداۋشىلارىنا قاتىستى شاعىمدار كوپ تۇسە باستادى. ونىڭ سەبەبى، سول جىلدان باستاپ ميكروقارجىلىق ۇيىمداردان قارىز الۋ بەلەڭ الدى. ميكروقارجىلىق ۇيىم تۋرالى زاڭ 2007 جىلى بەكىتىلگەنىمەن، 2019 جىلعا دەيىن نەسيە بەرەتىن بۇل ۇيىمدار تۋرالى ايتارلىقتاي ماسەلە بولمادى. تەك سول جىلدان باستاپ ەلدەگى ەپيداحۋالعا، ازاماتتاردىڭ جۇمىسسىز قالۋىنا بايلانىستى كوبى كوشەدە تۇراتىن سەنىمسىز تەرمينالداردان نەسيە الا باستادى. وكىنىشكە قاراي، ميكروقارجىلىق ۇيىمداردىڭ سىياقىلارى زاڭعا قايشى. زاڭدا ەڭ كوپ ۇستەمە تولەم 56 پايىز بولسا، قارجىلىق ۇيىمدار زاڭدى ەسكەرمەي، 100، 200 پايىزعا دەيىن ەسەلەيدى. ودان بولەك، ميكروقارجىلىق ۇيىمداردىڭ كوبىندە ليسەنزيا جوق. 2021 جىلدان باستاپ كوللەكتورلىق كومپانيالارعا ليسەنزيا الۋ تالابى قويىلدى. ەگەر ازاماتتار ميكروقارجىلىق ۇيىمنان قارىز الىپ، ءبىراق ۇيىمنىڭ ليسەنزياسى بار-جوعىن بىلمەسە، ۇستەماقىسىز، نەگىزگى قارىزدى عانا قايتارۋى كەرەك.
زاڭگەرلىك كەڭەس سۇراپ كەلەتىن ازاماتتاردىڭ 80 پايىزىنىڭ ەسەپشوتى بۇعاتتالعان. ياعني ولاردىڭ قارىز ىستەرى بويىنشا نوتاريالدىق اتقارۋ جازبا مەن سوت شەشىمى شىعىپ، سوت ورىنداۋشىلارى ولاردىڭ شوتىنا، نوتاريالدىق ارەكەتى مەن شەتەلگە شىعۋ قۇقىعىنا تىيىم سالعان.
بورىشكەردىڭ قارىزى زاڭ بويىنشا 150 مىڭ تەڭگەدەن اسسا، شەتەلگە شىعۋعا تىيىم سالىنادى. شوتىنا بۇعات قويىلعان-قويىلماعانىن، قاي تاراپتان قويىلعانى تۋرالى اقپاراتتى قايدان الۋدى بىلمەيتىندەر كوپ. ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ رەسمي سايتىنان ءوزىنىڭ جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى (جسن) ارقىلى قاي جەردە، قانداي قارىزى بارىن بىلە الادى.
ەكىنشى ماسەلە – كوللەكتورلاردىڭ بورىشكەرلەرگە دەگەن قارىم-قاتىناسى وتە ناشار. نەشە ءتۇرلى بالاعات ءسوز ايتىپ، قورقىتادى. بورىشكەردىڭ تۋىستارىنا، ءتىپتى كورشىلەرىنە حابارلاسىپ، ءجونسىز مازالايدى. كوللەكتورلىق قىزمەت تۋرالى زاڭداعى ەرەجەلەرگە سايكەس كوللەكتورلار بورىشكەر قارىز العان كەزدە ءوزى كورسەتپەگەن ءۇشىنشى تۇلعاعا حابارلاسۋعا قۇقىعى جوق. بورىشكەر نەسيە نەمەسە ميكروقارجىلىق ۇيىمنان قارىز العاندا 2 تۇلعانىڭ (تۋىسى، تانىسى) ءنومىرىن بەرەدى. كوللەكتورلار سول 2 تۇلعاعا عانا حابارلاسا الادى. زاڭدا ءۇشىنشى تاراپتاردىڭ ىشىندە اسىرەسە، جۇمىس بەرۋشىلەرگە حابارلاسۋعا قاقىسى جوق دەپ انىق جازىلعان. كوللەكتورلار بۇل زاڭدى ەلەمەي، بورىشكەر جۇمىس ىستەيتىن جەرگە دەيىن حابارلاسادى.
تۇلعانىڭ قارىزى تۋرالى اقپارات – كونستيتۋسيالىق جەكە دەربەس دەرەك. ازاماتتىڭ نەسيەسى بارىن ءۇشىنشى تاراپقا ايتقانى ءۇشىن كوللەكتور جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەك.
ق ر ازاماتتىق كودەكستىڭ 725-1 بابىنا سايكەس، العان قارىز قانشاعا ەسەلەنسە دە، 100 پايىزدان اسپايدى. ماسەلەن، بورىشكەر 1 ملن تەڭگە قارىز السا، ونىڭ ۇستەمە تولەمىمەن بىرگە نەگىزگى قارىزدى قوسا العاندا، بارلىعى 2 ملن-نان اسپاۋعا ءتيىس. ال ميكروقارجىلىق ۇيىمدار بورىشكەردىڭ قارىزىنان بىرنەشە ەسە پايدا كورىپ وتىر. مۇنداي زاڭسىز ارەكەتكە تىيىم سالىنۋى كەرەك»، – دەيدى زاڭگەر مەرۋەرت مۇقاجان.
ەسىڭىزدە بولسىن!
*ەگەر «كوللەكتورمىن» دەپ حابارلاسقان ادام ءاتى-جونى مەن قاي كوللەكتورلىق ۇيىمنان حابارلاسقانىن ايتۋدان باس تارتسا، قارىزىڭىز تۋرالى اقپاراتتى ايتپاۋعا قۇقىعىڭىز بار. كوللەكتور بولسىن، وزگە دە قىزمەتكەرلەر بولسىن، ءوزىن تولىق تانىستىرۋعا مىندەتتى. ءوزىن تانىستىرماعان اداممەن سويلەسۋگە مىندەتتى ەمەسسىز!
*كوللەكتوردان ءاتى-جونىن، مەكەمەنىڭ اتاۋىن، مەكەمەنىڭ بيزنەس سايكەستەندىرۋ ءنومىرىن، مەكەمەنىڭ رەسمي تەلەفوندارى مەن ەلەكتروندى پوشتاسىن، سايتىن سۇراپ العان ءجون. بۇل اقپارات شاعىم جازعان كەزدە كەرەك بولادى.