قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى – ومىرگە ءقاۋىپتى. سونىڭ سالدارىنان جىل سايىن الەمدە 9 ملنعا جۋىق تۇرعىن كوز جۇمادى ەكەن. كوشەدەگى شۋ دا دەنساۋلىققا زيان كورىنەدى.
ءارلى – بەرلى زىرىلداپ جاتقان كولىكتەر، جۇيتكىگەن پوەزدار، اسىرەسە قالالىقتاردىڭ دەگبىرىن قاشىرىپ، جۇيكەسىنە تيەدى. ازان-قازان تىرلىكتىڭ ءقاۋپىن ادامدار ەلەمەگەنىمەن، ماماندار مۇنى ەكولوگيالىق ماسەلەگە جاتقىزىپ، دابىل قاعىپ وتىر. بۇعان ارنايى جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ قورىتىندىسى دالەل، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz 24.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
جول بويىنداعى شۋ دەنساۋلىققا زيان. قوزعالتقىشتىڭ گۇرىلى، تەجەگىشتىڭ سىقىرى سەكىلدى تاس جولداعى كەز كەلگەن دىبىس ساۋ ادامنىڭ ءوزىن اۋرۋ قىلۋى مۇمكىن. كارى قۇرلىقتا 60 ميلليوننان استام تۇرعىن دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلاعانىنا شاعىمدانعان. ەۋروپالىق اگەنتتىكتىڭ مالىمەتى بويىنشا، وسىنداي شۋدىڭ اسەرىنەن 48 مىڭ ادام جۇرەك اۋرۋىنا شالدىققان.
پاريج، ريم، مادريد، لوندون، بۋداپەشت، بەرلين - ەڭ شۋلى قالالار. فرانسيا استاناسىندا كولىك شۋى 66،9 پايىزعا جەتكەن. بۇل بارسەلونا دەنساۋلىق ينستيتۋتىنىڭ دەرەگى. ورتالىق كوشە بويىنا ارنايى قوزعالىس دىبىستارىن ولشەيتىن رادارلار، كامەرالار ورناتقان. كولىك جۇرگىزۋشىلەر دابىل قوسىپ، بەيبەرەكەت بەلگى بەرە المايدى. ويتكەنى قالا تىنىشتىعىن بۇزعانى ءۇشىن، 135 ەۋرو كولەمىندە، ايىپپۇل تولەيدى. (ءبىزدىڭ تەڭگەگە شاققاندا 70 مىڭداي)
قالا شۋىنىڭ دەنساۋلىققا اسەرى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ دەرەگى بويىنشا، كەز كەلگەن شۋدىڭ دەڭگەيى كۇندىز 55، تۇندە 40 دەسيبەلدەن اسپاۋ كەرەك. ال دىبىس قارقىنىنىڭ بۇكىلالەمدىك شكالاسىندا جەڭىل كولىكتەن شىعاتىن دىبىس - 70؛ جۇك كولىكتەرى 80 دەسيبەلگە تەڭ. ەڭ تومەنگى كورسەتكىش ادامنىڭ تىنىس الۋ كەزىندە شىققان دىبىس بولسا، ەڭ جوعارعىسى وتشاشۋ كەزىندە ەستىلەدى. ەگەر شۋ دەڭگەيى 85 دەسيبەلدەن اسسا، 8 ساعات ىشىندە ادام اعزاسىنا كەرى اسەر ەتەدى.
گارۆارد مەديسينا مەكتەبى زەرتتەۋشىلەرىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، كولىك شۋى گيپەرتونيا تۋدىرادى، ياعني قان قىسىمى جوعارىلايدى. سونداي-اق، ميدىڭ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن بۇزادى. ناتيجەسىندە بۇل، كۇيزەلىس گورمونى - كورتيزولدىڭ بولىنۋىنە اكەلەدى. ستاتيستيكانى سويلەتسەك، شۋدى كوتەرە المايتىندار كوبىنە ەگدە تارتقان ادامدار. ماسەلەن، 58 جاستان اسقان ادامداردىڭ 72 پايىزى ارتىق دىبىستى قابىلداۋعا قاۋقارسىز. ال جاستار جاعى، ۋ-شۋعا اسا ءمان بەرمەسە دە، عالىمدار، شۋدىڭ سالدارىنان ولاردىڭ ۇنەمى شارشاپ جۇرەتىنىن ايتادى.
«قالانىڭ ۋ-شۋى، اسىرەسە بالالاردىڭ ساباق ۇلگەرىمىنە اسەر ەتەدى. بۇل اۋاداعى كورىنبەيتىن ۆيرۋس ىسپەتتى. بالا اۋىرعانىن سەزبەيدى. يممۋنيتەتى بىرتىندەپ السىرەي بەرەدى. تاماققا تابەتى جوعالادى»، - دەيدى اقش ەپيدەميولوگيالىق ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى ەريكا ۋوكەر.
كولىك شۋىنا قارسى كۇرەس ءقازىر ەۋروپادا ترامۆاي جولىنا كوگال توسەپ تاستاعان. بۇل كولىكتىڭ شۋىن باسەڭدەتەدى. مۇنداي ترامۆاي جولدارى العاش 1924 جىلى ليۆەرپۋلدە پايدا بولعان. كەيىن ەۋروپالىقتار بۇل تەحنولوگيانى جاپپاي قولدانۋعا كوشتى. ماسەلەن، بىلتىر اۆستريا بيلىگى 9 شاقىرىم ترامۆاي جولىن كوگالداندىرۋ ءۇشىن 37 ملن ەۋرو بولگەن.
جالپى، ەۋرووداق ەلدەرى 2030 جىلعا قاراي، كولىكتەن شىعاتىن دىبىستى 30 پايىزعا ازايتۋدى كوزدەيدى. ءقازىردىڭ وزىندە ەۋروپادا ەسكى كولىك قالاعا كىرە المايدى. تەك توقپەن جۇرەتىندەرگە عانا شەكتەۋ جوق. ايتەۋىر، كولىك شۋىنىڭ زيانى از ەمەس. دارىگەرلەر كۇيزەلىسكە ءتۇسىپ كەتپەۋدىڭ دە جولىن ويلاۋدى ەسكەرتەدى. ول ءۇشىن كلاسسيكالىق اۋەندەر تىڭداپ، تابيعات ۇنىنە ءجيى قۇلاق تۇرگەن ابزال دەيدى.