1 ناۋرىز – كوكتەمنىڭ العاشقى كۇنى. جەر جاھان اسىعا كۇتەتىن جىلدىڭ بۇز مەزگىلى ەڭ ادەمى ماۋسىمداردىڭ ءبىرى. بۇگىن ەلىمىزدە - العىس ايتۋ كۇنى. بۇل ەلدەگى تىنىشتىق پەن ىنتىماقتىڭ، قازاقستاندىقتاردىڭ بىر-بىرىنە دەگەن دوستىعى مەن ىستىق ىقىلاسىن بىلدىرەدى. ويتكەنى قازاقستان جەرىندە ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرى ارالاس-قۇرالاس، تاتۋ ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. بۇل كۇن –ءتۇرلى ەتنوس قانا ەمەس، ءار قازاقستاندىقتىڭ بىر-برىنە دەگەن قۇرمەتىن، سىيلاستىعىن بىلدىرەتىن كۇن.
سونداي-اق، بۇگىن كومپليمەنت ايتۋ كۇنى ەكەن. جىلى ءسوز جاندى جىلىتادى. جاندى جادىراتىر ءسوزدى كۇندە ايتسا دا ارتىق ەمەس. دەگەنمەن، وسىنداي جاقسىلىققا باستايتىن كۇن الەمدە 1 ناۋرىز كۇنى اتالىپ وتەدى ەكەن. ونىڭ ناقتى قاي جىلى، قاي جەردە اتالىپ وتە باستاعانى بەيمالىم. ءبىر نۇسقالار بويىنشا كومپليمەنت ايتۋ كۇنى 2001 جىلى نيدەرلاندىدان باستاۋ العان دەگەن مالىمەت بار. بىرەۋلەر كومپليمەنتتەرىن 1 ناۋرىزدا جاۋدىرسا، ءباز بىرەۋلەر اسىقپاي 21 ناۋرىز كۇني ايتادى ەكەن.
جىل سايىن 1 ناۋرىز كۇنى دۇنيەجۇزىلىك ازاماتتىق قورعانىس كۇنى اتالىپ وتەدى.
1931 جىلى پاريجدە بىرنەشە مەملەكەتتىڭ باستاماسىمەن بارلىق ەلدەردە ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى كەلىسىمدەر ارقىلى جەرگىلىكتى قاۋىپسىزدىك ايماقتارىن قۇرۋ ءۇشىن «جەنيەۆا ايماقتارى قاۋىمداستىعى» — «قاۋىپسىزدىك ايماعى» قۇرىلدى. نەگىزىن قالاۋشى فرانسۋز مەديسينالىق قىزمەتىنىڭ گەنەرالى دجوردج سەنت-پول بولدى.
كەيىننەن قاۋىمداستىق حالىقارالىق ازاماتتىق قورعانىس ۇيىمى (International Civil Defence Organization، ICDO؛ ورىس. — موگو). 1972 جىلى حاقۇ ۇكىمەتارالىق ۇيىم مارتەبەسىن الدى. قازىرگى ۋاقىتتا حاقۇ-عا 60 ەل مۇشە بولىپ وتىر ، 16 مەملەكەت باقىلاۋشى مارتەبەسىنە يە، جيىرمادان استامى - قاۋىمداسقان مۇشەلەرى. جۇمىستى باس اسسامبلەيا، اتقارۋشى كەڭەس جانە حاتشىلىق ۇيىمداستىرادى.
1990 جىلى قۇرىلعان دۇنيەجۇزىلىك ازاماتتىق قورعانىس كۇنى حاقۇ-عا مۇشە ەلدەردە الەمدىك جۇرتشىلىقتىڭ نازارىن ازاماتتىق قورعاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا اۋدارۋ جانە اپاتتار كەزىندە حالىقتىڭ ءوزىن-وزى قورعاۋعا دايىندىعىن ارتتىرۋ، سونداي-اق ۇلتتىق ازاماتتىق قورعاۋ قىزمەتتەرى قىزمەتكەرلەرىنىڭ اپاتتارعا قارسى كۇرەستەگى كۇش-جىگەرى مەن جانقيارلىعىنا قۇرمەت كورسەتۋ ماقساتىندا اتاپ وتىلەدى
1 ناۋرىز كۇنى كەزدەيسوق تاڭدالماعان. ءدال وسى كۇنى 18 مەملەكەت ماقۇلداعان حاقۇ جارعىسى كۇشىنە ەندى. جىل سايىن دۇنيەجۇزىلىك ازاماتتىق قورعانىس كۇنىن مەرەكەلەۋ بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا ارنالعان.
«كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەيتىن» كۇن
«كەمسىتۋشىلىك - بۇل ادام قۇقىعىن بۇزۋ جانە ونى ەلەمەۋگە بولمايدى. اركىمنىڭ قۇرمەتپەن جانە ابىرويمەن ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىگى بولۋى كەرەك»، - دەگەن بولاتىن بۇۇ-نىڭ 8ء-شى باس حاتشىسى بولعان پان گي مۋن.
«كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەۋ» كۇنى (Zero Discrimination Day) نەمەسە كەمسىتۋشىلىككە قارسى كۇرەس كۇنى 2014 جىلدان باستاپ بۇۇ شەشىمىمەن جىل سايىن 1 ناۋرىزدا اتاپ وتىلەدى. كەمسىتۋشىلىككە قارسى كۇرەس كۇنىن قۇرۋدىڭ باستاماشىسى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ايتۆ/جيتس بويىنشا بىرىككەن باعدارلاماسى – بۇۇبب (يۋنەيدس) باسشىلارى بولدى.
كەمسىتۋشىلىك (لاتىن تىلىنەن discriminatio – ءبولۋ) – بۇل ادامدى «شەتتەتۋ» جانە وعان «قىسىم كورسەتۋدى» بىلدىرەدى. قازىرگى تۇجىرىمدامادا بۇل ءسوز ادامنىڭ قۇقىقتارىنا ءارتۇرلى بەلگىلەرمەن (الەۋمەتتىك، ءدىني، ناسىلدىك، ۇلتتىق، جىنىستىق جانە ت.ب.) قىسىم جاساۋ ءۇشىن قولدانىلادى جانە ءارتۇرلى جولدارمەن جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن. بۇعان بارلىق زاماناۋي مەملەكەتتەر باسىنان وتكەرگەن تاريحي تاجىريبە دالەل بولا الادى. ولاردىڭ گراداسياسى ءتىپتى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە دە قورلاۋ مەن قۇقىقتاردى شەكتەۋگە قاتىستى ادىلەتسىز قاتىناستاردان تۇرادى.