«جاۋىن بولماي، ءتاۋىر جوق. كوكەك كەلمەي، كوكتەم جوق» دەگەن دالانىڭ داناگوي قارتتارى. مىنە، كۇتكەن كوكەگىمىز تورگە وزىپ كەلەدى
كەلە جاتقان ايدىڭ قازاق قويعان اتاۋى – كوكەك. ەجەلدەن سولاي. وسى ايدا تابيعات جاڭارادى، جاسارادى. جەر مەن كوك تۇرلەنەدى، ەرەكشە تۇرگە ەنەدى. وسىنىڭ ءبارى كوكەك قۇسىنىڭ كەلۋىمەن بايلانىستى ءجۇرىپ جاتادى.
اسپاندى استاڭ-كەستەڭ كۇركiرەتكەن،
جاس جاندى ءجۇز قۇبىلتىپ، مىڭ تۇرلەنتكەن.،
كەۋدەسiن شىڭ ءمۇجiگەن مۇزبالىقتاي،
جەتتiڭ بە امان-ەسەن، شiركiن، كوكتەم؟!
جەتتiڭ بە شۋاق شاشىپ، شiركiن، كوكتەم،
جۇرەگiن جۇمىر جەردiڭ ءدۇرسiلدەتكەن.
بولەنiپ قىرىم نۇرعا، جونىم جىرعا،
ەستiلدi ءۇنiم دە وكتەم، كۇلكiم دە وكتەم!
قاعىپ سەن كوك كۇمبەزدiڭ قوڭىراۋىن،
جىرلادى ءانشi-دالا ءومiر ءانiن.
جiگiت-جەل قىراتتاردا سالادى اسىر،
تىمىسكىپ گۇل-قىزداردىڭ ومىراۋىن.
داليىپ دالا جاتىر ەسi كەتكەن،
وكپەك جەل ورەكپيدi ءتوسiن وپكەن...
جۇرگiزگەن تابيعاتقا كۇللi ءامiرiن،
بولماسا كوكتەم سەندەي، نەسi كوكتەم؟!
وسىلاي دەپ ءبىر كەزدە جىرلاعانىمىز بار.
ءساۋىر نەگىزى ارابتان ەنگەن، ماعىناسى «وگىز» دەگەن ءسوز. اسپانداعى «تورپاق» جۇلدىزىن ارابتار «وگىز» دەيدى. بىزدە دە وسى اتتاس ءسوز بار. بۇرىننان كەلە جاتقان امالدىڭ اتاۋى. بۇل امالعا قاتىستى قازاقتا «ءساۋىر بولماي، سايران بولماس، سايران بولماي، ايران بولماس»، «ءساۋىر بولسا كۇن كۇركىرەر، كۇن كۇركىرەسە، كوك دۇركىرەر»، «ساۋىردەگى جاۋىن – ساۋىپ تۇرعان ساۋىن»، «ءساۋىر جاقسىلىعىنا باقسا التى كۇن، جاقسىلىعىنا باقپاسا، الپىس كۇن» دەگەن ماقال-ماتەلدەر بار. «ءساۋىر بولماي، ءتاۋىر بولماس»، «ءساۋىر ايى – جاۋىن ايى» دەگەن تامسىلدەر ءجيى قولدانىلادى..
كەيىن ساياساتتىڭ كەرى اسەرىنەن ءساۋىر اي ەسەبىنە (كوكەكتىڭ ورنىنا) ەندى. اقيىق مۇقاعالي اقىن: «ءساۋىر ايى شوپانعا – سارىۋايىم، مالمەن بىرگە باعادى اۋا رايىن...»، – دەپ، ءساۋىردىڭ اسا قولايسىز كەزەڭ ەكەنىن ناقپا-ناق بىلدىرگەن. دەگەنمەن، بۇل - قازاق ءۇشىن ەڭ عاجاپ مەزگىل. «ءساۋىر بولماي، ءتاۋىر بولمايدى» دەپ بابالار بەكەر ايتپاسا كەرەك.
ساۋىردە ءتۇرلى امالدار دا كوپ. مىسالى، «بەسقوناق» امالى وڭتۇستىكتە ناۋرىزدىڭ سوڭىنا قاراي وتسە، باتىستا ءساۋىردىڭ العاشقى اپتاسىندا كورىنىس بەرەدى. «وتامالى» امالى، ونى قازەكەڭ «ويىلعان قىس»دەپ اتاعان. مۇنان كەيىن «ءساۋىر» امالى كەلەدى. ال ارقادا وسى مەزگىلدە ورىن الاتىن «التىن كۇرەك» دەگەن امال (وكپەك جەل، سالقىن سامال) بار. ءساۋىردىڭ سوڭى مەن مامىردىڭ باسىندا الاپات نوسەر بولادى. بوكەندەر مەن كيىكتەر تولدەيدى. اراعا از ۋاقىت سالىپ داۋىل تۇرادى. كيىكتەردىڭ ءتولىن ورگىزەتىن كەز باستالادى.
بۇگىن قولدانىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا، ناۋرىزدىڭ 30-ى. اي ەسەبىنشە، ءالى 8ء-ى.
ال قازاقشا، ناۋرىز ورتاسىنان اۋدى، – 17ء-سى. اپتا ايدىڭ باسىن، ورتاسىن جانە سوڭىن تۇگەل قامتىپ تۇر. ءاربىر تۋعان ايدىڭ باسىندا، ورتاسىندا اۋا رايىندا وزگەرىس بولۋى تابيعاتتىڭ بۇلجىماس زاڭى. وسىنداي امالى كوپ ءساۋىر ايىندا اۋا رايىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بولۋى عاجاپ ەمەس.
ءقازىر ورىك گۇلدەيىن دەپ، بۇرشىك جارعالى تۇر. ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك استاناسى – مىڭ جىلدان استام تاريحى بار الماتى شاھارىنىڭ سان الۋان ءتۇرلى گۇلگە بولەنىپ، مىڭ بوياۋلى قالا اتاناتىن شاعى الىس ەمەس...
بابالار بولجامى
كوكتەمدە:
*جىلقى ىقتاسا، كەلەر قىس قاتتى بولادى.
*كۇن ەرتە كۇركىرەسە - مول جاۋىن-شاشىننىڭ بەلگىسى.
*اي قورالانسا، بۇرشاق پەن جاڭبىرلى بولادى.
*تورعاي ەرتە جۇمىرتقالاسا، كۇن ەرتە جىلىنادى.
*كوكتەمدە تاڭ كۇڭگىرت تارتىپ، كۇن ماناۋراپ كوتەرىلسە، جىل جاۋىن-شاشىندى بولادى.
*كوكتەم تۋعاندا تاڭ شاشىراپ اتسا، مولشىلىق، بەرەكە مول بولادى.