قازاقستانداعى بيوالۋانتۇرلىلىكتى ساقتاۋ قاۋىمداستىعى (اسبك) جىل سايىن قازاقستانداعى قۇستاردى قورعاۋ وداعىمەن بىرىگىپ، جىل قۇسى اتاۋىنا لايىق قۇستاردى ۇسىنادى.
ورنيتولوگتار بيىلعى جارىسقا تارعىلباس (يۋروك) پەن جۇرتشى (ستەرۆياتنيك) دەگەن ەكى قۇس ءتۇرىن ىرىكتەپ الدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
داۋىس بەرۋشىلەردىڭ 60%-ى كىشكەنتاي تورعاي ءتارىزدى قۇستان گورى جىرتقىش قۇستى ءجون كورىپ، جىل قۇسى رەتىندە جۇرتشىنى تاڭدادى. ال بىلتىر، 2024 جىلى ماۋباس جاپالاق (سپليۋشكا) جىل قۇسى بولعان ەدى.
جۇرتشى - قازاقستاندا مەكەندەيتىن بەس ولەكسەجەگىش قۇستىڭ ءبىرى. سانى سيرەپ بارا جاتقاندىقتان، قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن. ەرەسەك ءتۇرىن قاۋىرسىنىنىڭ اعىنا، ساپ-سارى ماسكاسى مەن سىنا ءتارىزدى قۇيرىعىنا قاراپ تەز تانۋعا بولادى. ەش قۇسقا ۇقسامايتىن كەلبەتىنەن بولەك بۇل قۇس ولەكسە جەپ، اۋرۋ تارالۋىن بولدىرماي، ەكوجۇيەنىڭ ىلكى كۇيىندە قالۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
جۇرتشى تۋرالى 10 دەرەك:
1. قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنداعى cتاتۋسى: III سانات، سيرەك ءتۇر.
2. حالىقارالىق قىزىل تىزىمدەگى ستاتۋسى: EN (endangered) — ءقاۋىپ ءتونىپ تۇرعان ءتۇر.
3. الەمدەگى سانى: 12 400–36 000 داراق.
4. قازاقستاندا مەكەندەيتىن جۇپ سانى: 348 - 639 (ورتاشا العاندا 502).
5. الەمدەگى ارەالى: باتىس جانە شىعىس ەۋروپا، افريكا، وڭتۇستىك جانە ورتالىق ازيا.
6. قازاقستانداعى ارەالى: ەلىمىزدىڭ باتىسىنداعى ءشولدى ءۇستىرتتىڭ شىڭى جانە وڭتۇستىك پەن وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى شولەيتتى الاسا تاۋلار مەن تاۋ ەتەگى.
7. ۇزىندىعى 60–75 سم، قانات قۇلاشى 155–180 سم، سالماعى 1،8–2،5 كگ.
8. قورەگى: ولەكسە، مايدا قۇستار مەن باۋىرمەن جورعالاۋشىلار، جۇمىرتقالار.
9. مەكەن ورتاسى: ءشولدى جانە شولەيتتى اۋماق، ءورىس پەن ەلدى مەكەنگە جاقىن جەرلەر.
10. ءتۇر سيپاتى: باسقالارىنان اجىراتاتىن بەلگىلەرى — ەرەسەك قۇستاردىڭ قاۋىرسىنى اق، قاناتىنىڭ ۇشىنداعى قاقپا قاۋىرسىنى قارا. سارى ءتۇستى بەتىنىڭ تەرىسى جالاڭ، قاۋىرسىن وسپەيدى. ال جاس قۇستاردىڭ قاۋىرسىنى، كەرىسىنشە، قوڭىر ءتۇستى. ۋاقىت وتە اشىق تۇسكە وزگەرىپ، 4-جىلعا قاراي عانا تولىعىمەن اعارادى.