ينتەرنەت – ءبىلىم مەن دامۋدىڭ ۇلكەن مۇمكىندىگى، ءبىراق بالالار ءۇشىن ءقاۋىپتى تۇستارى دا بار. سوڭعى جىلدارى الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن مەسسەندجەرلەردە بالالاردىڭ پسيحيكالىق جانە فيزيكالىق دەنساۋلىعىنا قاتەر توندىرەتىن ويىندار كوبەيدى.
Aqshamnews.kz ءتىلشىسى جەلىدەگى ءقاۋىپتى ويىنداردى توپتاپ كوردى.
1. «كوك كيت» (Blue Whale Challenge)
سيپاتتاماسى: بۇل ءقاۋىپتى ويىن قاتىسۋشىلاردان 50 كۇن ىشىندە كۇن سايىن ءبىر تاپسىرمانى ورىنداۋدى تالاپ ەتەدى. تاپسىرمالار ءبىرىنشى كۇندەرى جەڭىل بولىپ كورىنگەنىمەن، سوڭعى تاپسىرمالار ءوزىن-وزى زاقىمداۋ جانە وز-وزىنە قول جۇمساۋ سياقتى ءقاۋىپتى ارەكەتتەرگە جەتەلەيدى.
قاتەرى: پسيحولوگيالىق قىسىم، كيبەربۋللينگ، سۋيسيدكە يتەرمەلەۋ.
2. «مومو» (Momo Challenge)
سيپاتتاماسى: ءقاۋىپتى ويىن رەتىندە كورسەتىلەتىن بۇل چەلەندجدە قاتىسۋشىلارعا قورقىنىشتى بەينەلەر مەن داۋىستار جىبەرىلەدى. «مومو» ويىنشىلارىنا جامان تاپسىرمالار بەرىلىپ، ونى ورىنداۋعا ماجبۇرلەيدى، ال ورىنداماسا، ولاردىڭ وتباسىنا نەمەسە وزدەرىنە زيان كەلتىرىلەدى دەگەن قورقىتۋ حاتتارى كەلەدى.
قاتەرى: بالانى ۇرەيلەندىرۋ، سۋيسيدتىك ارەكەتتەرگە يتەرمەلەۋ.
3. «بالكوندان سەكىرۋ» (Jump off the Balcony Challenge)
سيپاتتاماسى: بۇل چەلەندجدە قاتىسۋشىلار بيىكتەن سەكىرۋگە نەمەسە تەرەزەدەن سەكىرۋگە شاقىرىلادى، بۇل ءقاۋىپتى ارەكەت قايعىلى جاعدايعا اكەلۋى مۇمكىن.
قاتەرى: فيزيكالىق جاراقات الۋ نەمەسە ءولىم ءقاۋپى.
4. «24 ساعاتتىق جوعالۋ» (24-Hour Missing Challenge)
سيپاتتاماسى: بۇل چەلەندج بالالاردى 24 ساعات بويى ۇيدەن كەتىپ، جاسىرىنىپ جۇرۋگە شاقىرادى. ويىننىڭ ماقساتى – ولاردىڭ جوعالعانىن اتا-انالار نەمەسە دوستار بايقاۋى كەرەك.
قاتەرى: بالالاردىڭ جوعالۋى، فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق جاراقات الۋ.
5. «قۇرعاق تۇنشىقتىرۋ» (The Choking Game)
سيپاتتاماسى: ويىن بالالاردى تۇنشىقتىرۋ ارقىلى ءوزىن-وزى السىرەتۋ نەمەسە ەسىنەن تانۋ كۇيىنە جەتكىزۋگە يتەرمەلەيدى. مۇنداي ويىندار اۋىر جاراقاتتارعا نەمەسە ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن.
قاتەرى: تىنىس الۋ جولدارىنىڭ زاقىمدانۋى، ميعا وتتەگىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، ءولىم.
6. «فايەر-چەللەندج» (Fire Challenge)
سيپاتتاماسى: بالالار وزدەرىنىڭ دەنەسىنىڭ بولىكتەرىنە وت تيگىزىپ، كەيىن ونى وشىرۋگە تىرىسادى. مۇنداي ارەكەتتەر اۋىر كۇيىكتەر مەن جاراقاتتارعا اكەلەدى.
قاتەرى: دەنەنىڭ كۇيىپ قالۋى، اۋرۋحاناعا ءتۇسۋ نەمەسە قايتىس بولۋ ءقاۋپى.
7. «تۇنشىقتىرۋ سىناعى» (Pass-out Challenge)
سيپاتتاماسى: بۇل ويىن بالالاردى ەسىنەن تانعانشا تىنىسىن توقتاتۋعا شاقىرادى. مۇنىڭ سالدارى – ميعا وتتەگىنىڭ جەتپەۋى، بۇل كوماعا نەمەسە ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن.
قاتەرى: تىنىس الۋ جولدارىنىڭ زاقىمدانۋى، ءولىم.
8. «قورقىنىشتى بەينەلەر» جانە «سۇمدىق ويىندار»
سيپاتتاماسى: ينتەرنەتتەگى كەيبىر ءقاۋىپتى بەينەجازبالار مەن ويىندار بالالاردى وزدەرىنە نەمەسە باسقا ادامدارعا زيان كەلتىرۋگە شاقىرادى. بۇل ويىندار بالالاردى ۇرەيلەندىرىپ، پسيحولوگيالىق جاراقات تۋدىرۋى مۇمكىن.
قاتەرى: تۇنگى قورقىنىش، ۇيقىسىزدىق، پسيحولوگيالىق جاراقاتتار.
9. «ەدەن – لاۆا» (Floor is Lava Challenge)
سيپاتتاماسى: بۇل چەلەندجدە بالالاردى كەنەتتەن جەرگە تيگىزبەۋگە شاقىرادى، ياعني ولار بيىك جەرلەرگە سەكىرۋى كەرەك. كەيدە ولار ءقاۋىپتى جەرلەردە وينايدى، مىسالى، كوپىرلەردە، تەرەزەلەردە.
قاتەرى: قۇلاپ جاراقات الۋ نەمەسە ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن.
10. «تۇز جانە مۇز» (Salt and Ice Challenge)
مۇنداي ويىنداردىڭ قاۋپىنەن ساقتاۋ ءۇشىن اتا-انالارعا كەڭەستەر:
• بالامەن اشىق سويلەسىپ، ءقاۋىپتى ويىنداردىڭ زيانىن ءتۇسىندىرىڭىز.
• ينتەرنەت ۋاقىتىن شەكتەپ، اتا-انالىق باقىلاۋ قۇرالدارىن ورناتىڭىز (Family Link، Screen Time).
• بالانىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى دوستارى مەن جازىلۋشىلارىنا نازار اۋدارىڭىز.
• مىنەز-قۇلقىنداعى وزگەرىستەردى باقىلاڭىز: ۇيقىسىزدىق، تۇيىقتالۋ، تۇسىنىكسىز جاراقاتتار.
• ينتەرنەتتەن تىس قىزىقتى ورتا قالىپتاستىرىڭىز – سپورت، ونەر، كىتاپ وقۋ.
قايدا حابارلاسۋعا بولادى؟
• 111 – بالالارعا ارنالعان تەگىن تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن سەنىم تەلەفونى.
• مەكتەپ پسيحولوگى مەن پەداگوگيكالىق قولداۋ ورتالىقتارى.
• قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى جانە ايماقتىق بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدەر.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كوميتەتى اتا-انالاردى قىراعى بولۋعا جانە بالالاردىڭ ينتەرنەتتەگى بەلسەندىلىگىن باقىلاۋعا شاقىرادى.